Arseniseuli Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Tekkale, Yusufeli |
| Koordinatlar | 40°48′51″K 41°27′26″D / 40.81417°K 41.45722°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Ayakta (terk edilmiş) |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş |
Arseniseuli Kilisesi (Gürcüce: არსენისეულის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Othta Eklesia olan Tekkale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1][2] "Tekkale Dağ Manastırı"[3] veya "Othta Yukarı Manastırı" olarak adlandırılan manastırın ana kilisesidir ve banisi Arsen Ninotzmindeli'den (არსენ ნინოწმინდელი) dolayı bu şekilde adlandırılmıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Arseniseuli Kilisesi'nin bulunduğu Tao bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan yerlerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 1549 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlılar ele geçirdikten sonra Othta Manastırı ile "Dağ Manastırı"nın faaliyetleri de son bulmuştur. "Dağ Manastırı"nın ana kilisesi olan Arseniseuli Kilisesi, bu iki manastırının yapıları arasında, erken dönemde, 984 yılında inşa edilmiştir. Unutulmuş olan bu yapı 1990 yılında Bruno Baumgartner tarafından keşfedilmiştir. Kilise günümüze büyük ölçüde sağlam ulaşmıştır.[2]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Arseniseuli Kilisesi, Othta Eklesia Manastırı’nın 1,2 kilometre batısında, kayalık bir sırtta inşa edilmiştir. İki katlı ve dikdörtgen planlı (11 x 6,5 m) bir yapıdır. Altı katında kaba yontulmuş taşlar, üst katı ise düzgün kesme taşlar kullanılmıştır. Yapının alt katı mezar odasıdır. Hasar görmesine karşın günümüze sağlam ulaşmış olan kilisenin girişi, kuzeyde yer alır. İç duvarlarında fresklerin bazı kısımları ve Gürcüce yazılar günümüze ulaşmıştır. Apsisin iki yanında küçük ölçekli pastoforion hücreleri yer alır. Bu hücrelerin girişinin üstünde ikon nişleri vardır. Kuzey cephesinde Gürcü alfabesinin Asomtavruli harfleriyle Gürcüce yazıt bulunmaktadır. Ön cephedeki yazıt ise, Tao-Klarceti bölgesinde epigrafik anıtlar arasında en eski tarihli örnek olarak bilinmektedir.[1][2][3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 81. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ a b c Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 93, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ a b Osman Aytekin, Ortaçağ'dan Osmanlı Dönemi Sonuna Kadar Artvin'deki Mimarî Eserler, Ankara, 1999, s. 89.