Bitiş (viski)
Bitiş (Çifte olgunlaştırılmış[2] veya Fıçı bitişi olarak da bilinir), bazı viskilerin belirli bir orijinli bir fıçıda (genellikle meşe fıçıda) olgunlaştırılıp (Scotch Whisky Regulations 2009' a göre en az 3 yıl olgunlaşmalı[3]) daha sonra farklı bir orijinli fıçıda şişelenmeye kadar zaman geçirdiği bir işlemdir.[2] Tipik olarak, ilk fıçı yeni meşe fıçı veya eskiden bourbon olgunlaştırmak için kullanılmış bir Amerikan meşe fıçısıdır. İkinci fıçı, genellikle oloroso sherry olmak üzere bir tür güçlendirilmiş şarabı olgunlaştırmak için kullanılmış olabilir, ancak bazen porto, madeira, bordo, chardonnay, elma şarabı, konyak, bira, rom, tekila fıçıları ve hatta balık fıçıları dahil olmak üzere her türlü fıçı kullanılabilir ve kullanılmıştır.[4]
Bazen, İskoç viski şişelerinde "Triple Cask" veya "Triple Wood" ifadesi yer alır. Bu ifadelerin yer aldığı viskiler, iki farklı fıçıda olgunlaştırılmış ve üçüncü olarak farklı bir fıçıda bitiş verilmiş demektir. Örneğin; Grant's Triple Wood viskisi yeni meşe fıçı ve Amerikan meşe fıçılarında olgunlaştırılmış ve Bourbon fıçıda bitiş verilmiştir.[5]
Bitiş işlemi için en az veya en fazla süre bulunmamaktadır.[4] Örneğin, tipik bitiş süresi altı ay ile iki yıl arasında olmasına rağmen, resmi otorite tarafından belirlenmiş bir asgari veya azami süre yoktur.[3] Fıçının önceki içeriğinin yaklaşık %3'ü fıçıda kalır, ancak daha sonra fıçı ikinci olgunlaşması sırasında viskiyle bütünleşir ve yeni notalar gelişir. Bitiş işleminde en çok tarçın ve hindistan cevizi gibi zengin kurutulmuş meyve ve baharat notaları ekleyen oloroso sherry fıçıları kullanılmaktadır.[4] ABD yasalarına göre Bourbon viskiler hangi fıçıda bitiş verdiklerini etiketlerinde beyan etmek zorundadırlar.[4]
Aslında, fıçı bitişi, eski brendilerin şişelenmeden önce daha yeni bir meşe fıçıda, yani bol miktarda meşe aroması olan bir fıçıda bir süre olgunlaştırılarak bitiş verildiği konyak üretiminde yaygın bir tekniktir.[6]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]19. yüzyılda İskoçya ve İrlanda'da viski tüccarları şarap da satıyordu ve porto ve şeri gibi popüler güçlendirilmiş şarapları getiriyorlardı. Şarapla dolu fıçılar İspanya ve Portekiz'den deniz yoluyla gönderiliyordu ve boşaldıklarında tüccarlar onları atıp yeni fıçılar için ödeme yapmak yerine genellikle yakındaki bir damıtım evinden viskiyle dolduruyorlardı. Sonunda insanlar bir viskinin şarap fıçılarında olgunlaşmasının çok güzel tatlar kattığını gördüler. İrlanda'nın viski tüccarları, özellikle Spot viskileriyle ünlü Dublin'li JA Mitchell & Son, özellikle bu konuda ünlüydü.[7]
Modern bitiş işlemi 1980'lerden itibaren uygulanmaya başlanmıştır ve ilk uygulayan damıtım evi Balvenie damıtım evidir.[8] 1982'de, Speyside bölgesi damıtım evi Balvenie'de eski malt ustası olan David Stewart, Amerikan meşe fıçılarında olgunlaştırılan bir viskisine ekstra bir tat katmanı eklemek için kısa bir süre için şeri fıçısına aktarıldığında ne olacağını görmek istedi. Sonuç büyük bir başarıydı. Bu viski The Balvenie Classic oldu ve 1993'ten beri Balvenie DoubleWood olarak biliniyor.[1] Amerikan meşe fıçılarında 12 yıl olgunlaştırıldıktan sonra, yaklaşık 9-10 ay boyunca oloroso şeri fıçılarında bitiş verildi. DoubleWood bugün hala Balvenie'nin Amiral gemisi ürünüdür. Artık günümüzde sayısız damıtım evi tarafından bitiş işlemi uygulanmaktadır.[7]
Örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilinen bitiş verilmiş viskilerden bazıları şunlardır:
- Sherry fıçılarında tamamlanan Balvenie "Doublewood".[9]
- Şişenin içinde spiral kesilmiş bir meşe parçasıyla tamamlanan Oak & Eden Şişede Bitiş verilmiş Viski.[10]
- Porto ve rom fıçılarında tamamlanan Angel's Envy bourbonu.[11]
- Kendi ağaçlarından yapılmış yepyeni fıçılarda tamamlanan Glenlivet "Amerikan Meşe Bitişi" ve "Fransız Meşe Bitişi".[12]
- Şeri, porto, madeira ve bordo bitişlerinden oluşan Glenmorangie serisi.[13]
- Glenmorangie özel sürümleri genellikle porto, sauternes ve madeira fıçılarında ekstra olgunlaşma içerir.[2]
- Her bir klasik tek malt İskoç viskisi serisinin "Double Matured / Çift Olgunlaştırılmış" ifadesi olan Diageo'nun "Distiller's Editions" serisi.[14]
- Suntori, Yamazaki Damıtım evi, Japon Mizunara meşesi gibi özel ahşap fıçılarda bitiş veriyor.[15]
- Arran Madeira Cask Finish[16]
- Glenfiddich IPA Cask[17]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Balvenie DoubleWood 12 Year Old Whisky 70cl".
- ^ a b c "Whisky Finishing in a Nutshell | Hackstons" (İngilizce). 4 Aralık 2023. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ a b Whitelegg, Dan (21 Şubat 2023). "What is Cask Finishing: An Introduction". House of Malt (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ a b c d "Whisky Finishing".
- ^ OOO. "OOO | Grant's Triple Wood". OOO. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ "What is cask finishing for whisky?".
- ^ a b "The Art of Cask Finishing". whiskyadvocate.com (İngilizce). Erişim tarihi: 27 Ekim 2024.
- ^ "What is cask finishing?".
- ^ "Single Malt Scotch Whisky Crafted in Speyside | The Balvenie". Single Malt Scotch Whisky Crafted in Speyside | The Balvenie (İngilizce). Erişim tarihi: 27 Ekim 2024.
- ^ "Our Story". Oak & Eden (İngilizce). Erişim tarihi: 27 Ekim 2024.
- ^ "Angel's Envy Whiskey | Bourbon Whiskey | Angel's Envy US". Angel’s Envy US/EN (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ "Whisky Collection - Single Malt Scotch - The Glenlivet". The Glenlivet (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ "Glenmorngie All". Glenmorangie (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ "Diaego Distillers Edition".
- ^ "Yamazaki® Single Malt Japanese Whisky | The House of Suntory". house.suntory.com (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ "Arran Madeira Cask Finish".
- ^ "Glenfiddich IPA Cask Experimental Series".