İçeriğe atla

Savaş, Şavşat

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Savaş
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Savaş
Savaş
Savaş
Savaş'ın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeŞavşat
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Yüzölçümü
 • Toplam21,91 km²
Rakım1372 m
Nüfus
 (2020)
 • Toplam198
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08700

Savaş, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Savaş köyünün eski adı Mogvta'dır. Mogvta (მოგვთა), Gürcü sülale adından gelir. Bu yer adı, burada Mogvta veya Mogvadze (მოგვაძე) sülalesinden ailelerin yaşadığını göstermektedir. Bu sülale adının türediği "mogvi" (მოგვი) kelimesi ise, Gürcü diline Zerdüştî din adamına verilen isimdir.[3][4][5] Bu yer adı Türkçeye Mogta ve Mokda biçiminde girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlıca nüfus defterinde Mogta (موكتە) şeklinde geçer.[6] 1886 nüfus sayımında Rus idaresi köyün adını Gürcücesine benzer biçimde Mokvta (Моквта) şeklinde kaydetmiştir.[7] Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta ise, Mokda (موقدا) olarak yazılmıştır.[8]

Mogvta köyü, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar Şavşeti bölgesini 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başında Gürüclerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin kurduğu Şavşat sancağının 1554 yılındaki yöneticisi de İosebiti adında bir Gürcü beyi (tavadi) idi.[9]

Mogvta, 1835 Osmanlı nüfus defterinde "Mogta" adıyla Çıldır Eyaleti'ne bağlı Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi toplama amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği Mogta köyünde 53 hanede 148 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Mogta'nın toplam nüfusunun yaklaşık 296 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu sırada Sataplia ve Şindoba birer mahalle olarak Mogta köyüne bağlıydı. Sataplia'da 6 hanede 15 erkek ve Şindoba'da 6 hanede 12 erkek kaydedilmiştir.[10]

Mokvta köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus tespitinde Mokvta (Моквта) adıyla kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Anklia nahiyesinin 11 köyünden biriydi. Mogvta'daki 49 hanede, 145'i erkek ve 152'si kadın olmak üzere, 297 kişi yaşıyordu. Mogvta köyü bu tarihte üç mahalleden oluşuyordu. "Nomara" mahallesinde 2 hane, "Romiet" mahallesinde 5 hane ve "Suni-ogulari" mahallesinde 3 hane bulunuyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[7] Bununla birlikte köyde Romieti (რომიეთი), Abrameti (აბრამეთი), Lomara (ლომორა) gibi Gürcüce yer adları bugüne ulaşmıştır.[11]

Mogvta köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Mogvta köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[12][13]

Mogvta, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde "Mokta" adıyla Şavşat kazasının merkez nahiyesinin bir köyüydü. Nüfusu, 223'ü kadın ve 240'ı erkeke olmak üzere, 71 hanede yaşayan 463 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte nüfusun tamamı "Türk" olarak yazılmıştır.[14] Mogvta veya Mokta Türkçe olmadığı için köyün adı 1925’te Savaş olarak değiştirilmiştir.[8] Savaş, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının Merya nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 639 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 1.073 kişiye ulaşmıştı ve bu nüfus içinde 492 kişi okuma yazma biliyordu.[16]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Savaş köyü, Artvin il merkezine 75 km, Şavşat ilçe merkezine 17 km uzaklıktadır.[17] Çiftlik, Yamaçlı, Otluca, Çavdarlı, Çayağzı Üzümlü ile Ardanuç'a bağlı Kutlu Köyü ve Hisarlı köyleriyle komşudur.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Erkek Kadın
2020 198[2] 101[2] 97[2]
2019 205[2] 107[2] 98[2]
2018 231[2] 122[2] 109[2]
2017 174[2] 92[2] 84[2]
2016 174[2] 90[2] 84[2]
2015 182[2] 93[2] 69[2]
2014 70[2] 71[2] 141[2]
2013 107[2] 105[2] 212[2]
2012 100[2] 97[2] 197[2]
2011 99[2] 102[2] 201[2]
2010 110[2] 112[2] 222[2]
2009 103[2] 108[2] 211[2]
2008 122[2] 111[2] 233[2]
2007 120[2] 105[2] 225[2]
1922 463 223 240

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "Savaş Köyü (Mokta)". savsat.bel.tr. 19 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2023. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq "Artvin Şavşat Savaş Köyü Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ ""Tarihsel Belgeler (ისტორიული საბუთები) - Georgian Genealogy". 8 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2024. 
  4. ^ "Sargis Kakabadze, Batı Gürcistan'da Kilise Belgeleri: II. Kitap (დასავლეთ საქართველოს საეკლესიო საბუთები:წიგნი II), Tiflis, 1921, s. 44". 8 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2024. 
  5. ^ "მოგვი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt. 2 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  6. ^ Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 18. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  7. ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - 1424". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023. 
  8. ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 160". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2019. 
  9. ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 16. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
  10. ^ Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 39-44. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  11. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 187. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  12. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023. 
  13. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023. 
  14. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2023. 
  15. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 170.
  16. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
  17. ^ "Savaş Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Savaş,_Şavşat&oldid=33335663" sayfasından alınmıştır