Çavdarlı, Şavşat
| Çavdarlı | |
|---|---|
 | |
 Köyden bir görünüm | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Çavdarlı Çavdarlı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1803 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 92 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Resmî site http://www.cavdarli.org | |
Çavdarlı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çavdarlı köyünün eski adı Türkçe kaynaklarda Sorsel'dir. Nitekim 1835 tarihli nüfus defterinde ve Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca bir kaynakta Sorsel (سورسەل) biçiminde kaydedilmiştir.[3][4] Bu yer adı Gürcüce kaynaklarda ise Sorseli (სორსელი), Tzortzeli (წორწელი) biçiminde geçer. Sorseli veya Sorsel, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlı Sorsi ile aynı kökten geliyor olabilir.[5]
Sorseli, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde kalıntıları bulunan Sorseli Kulesi de bu dönemden kalmış olmalıdır. Nabeğlavi (ნაბეღლავი), Tzisvilhevi (წისვილხევი), Hizandari (ხიზანდარი), Verana (ვერანა), Gvirgvineteli (გვირგვინეთელი), Kokola (კოკოლა), Naslevi (ნასლევი) gibi mevki adları da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[6]
Sorseli köyü, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunu belirlediği 1835 yılında Çıldır Eyaleti'ne bağla Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Bu tarihte köyde 27 hanede 65 erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Sorsel köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 130 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[7]
Sorseli, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Sorseli, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasında Anklia nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Rus idaresinin Tsortsel (Цорцель) olarak kaydettiği yerleşimin nüfusu, 115'i erkek ve 96'sı kadın olmak üzere, 31 hanede yaşayan 211 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[8]
Sorsel köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sorsel köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Sorseli köyü, 1922 tarihinde Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi. "Sorsel" adıyla kaydedilmiş olan köyün nüfusu, 143'ü kadın ve 129'u erkek olmak üzere, 41 hanede yaşayan 272 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte de köyün nüfusu "Türk" olarak kaydedilmişti.[10] Sorseli veya Sorsel Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Çavdarlı olarak değiştirilmiştir.[11] 1940 genel nüfus sayımında Çamlıca, Çoruh vilayetine bağlı Şavşat kazasının merkez nahiyesinin 23 köyünden biriydi ve nüfusu 411 kişiden oluşuyordu.[12] 1965 genel nüfus sayımında Çavdarlı köyünün nüfusu 531 kişiye çıkmıştı ve bu nüfus içinde 207 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy; Artvin il merkezine 90, Şavşat ilçe merkezine 25 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 99[2] |
| 2020 | 92[2] |
| 2019 | 88[2] |
| 2018 | 101[2] |
| 2017 | 75[2] |
| 2016 | 81[2] |
| 2015 | 76[2] |
| 2014 | 51[2] |
| 2013 | 82[2] |
| 2012 | 79[2] |
| 2011 | 80[2] |
| 2010 | 76[2] |
| 2009 | 87[2] |
| 2008 | 96[2] |
| 2007 | 99[2] |
| 2000 | 155[14] |
| 1990 | 271[14] |
| 1985 | 326[14] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Cavdarli, Turkey Page". Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Çavdarlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri’nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 160". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 543". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ {2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 55, 189 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri’nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 49-51 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1431". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 160". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Gelen Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ a b c d "Çavdarlı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.