Meşeli, Şavşat
| Meşeli | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Meşeli Meşeli'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 276 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Meşeli, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Meşeli köyünün eski adı Dabatzvrili'dir. Gürcüce bir yer adı olan Dabatzvrili (დაბაწვრილი), köy anlamındaki "daba" (დაბა) ile küçük anlamındaki "tzvrili" (წვრილი) kelimelerinden oluşur ve “küçük köy" anlamına gelir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye Dabazril (راباذريل) olarak girmiştir.[5]
Dabatzvrili köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bugünkü köyün sınırları içinde tespit edilen dört kilise ve bir kale kalıntıları bu dönemden kalmış olmalıdır.[6][7]
Dabatzvrili köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus tespiti sırsında Çıldır Eyaleti'ne bağlı İmerhevi sancağının köylerinden biriydi. Askere alma ve vergi amacıyla sadece erkek nüfusun tespit edildiği bu tarihte köyde 55 hanede 171 erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyün toplam nüfusunun yaklaşık 342 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu sırada köy Mirliva Hüseyin ile Mirliva Osman ait haslar olarak köy ikiye bölünmüştü.[8]
Dabatzvrili köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Dabatzvrili (Дабацврили) adıyla kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Dabatzvrili nahiyesinin sekiz köyünden biriydi. Rus idaresinin 1886 yılında yaptığı nüfus sayımında, bu nahiyenin idari merkezi olan Dabatzvrili köyünde, 159'u erkek ve 156'sı kadın olmak üzere, 53 hanede 315 kişi yaşıyordu. Dabatzvrili köyü yedi mahalleyi kapsıyordu. Bu mahallelerden Agara'da 7 hane, "Demurçilar-meglesi"nde 11 hane, "Kopadzelar"da 4 hane, "Yuna-ogulari"'de 7 hane, "Tavzet"te 14 hane, "Hiladzelar"da 5 hane ve "Çugadzelar"da 4 hane bulunuyordu. Bu nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmişti. Dabatzvrili nahiyesi, Dabatzvrili köyü dışında, Meria, Balvana, Aşağı Sulesi, Yukarı Sulesi, Shlobani, Tsihia ve Şavketi köylerini kapsıyordu. Nahiyenin nüfusu, 1,255'i erkek ve 1270'i kadın olmak üzere, 385 hanede yaşayan 2,525 kişiden oluşuyordu. İki hane dışında bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. İki hanede ise 19 kişi Gürcü olarak yazılmıştır.[9]
Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, Rus idaresi sırasında Artvin sancağını gezmiş, "Daba Tzvrili" (დაბა წვრილი) adıyla andığı köyü, Şavşeti bölgesinde Gürcüce adlar taşıyan yerleşimler arasında saymıştır.[10]
Dabatzvrili köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Dabatzvrili köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[11][12]
Dabatzvrili, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Şavşat kazasının Merya nahiyesinin bir köyüydü. Nüfusu, 225'i kadın ve 205'i erkeke olmak üzere, 77 hanede yaşayan 430 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte nüfusun tamamı "Türk" olarak yazılmıştı.[13] Dabatzvrili veya Dabazril Türkçe olmadığı için köyün adı 1925’te Meşeli olarak değiştirilmiştir.[14] Meşeli, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının Merya nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 561 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 939 kişiye ulaşmıştı ve bu nüfus içinde 419 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Meşeli köyünün bugünkü sınırları içinde dört kilisenin bulunduğu bilinmektedir. Bunlardan biri Agara mahallesindeki köy kilisesiydi ve bu yapıdan geriye bir şey kalmamıştır. Ortadan kalkmış bir köy olan Tzinobani'dekş (Tzinubani) Tzinobani Kilisesi de bir köy kilisesiydi ve bu kiliseden günümüze yıkıntılar kalmıştır. Kiliseye ait kesme taşlar 2015 yılında köylülerden birinin evinin avlusunda bulunuyordu. Köyün merkezinin 500 m güneyinde, yolun kıyısında yer alan bir başka kilisenin yıkıntıları bugün de görülebilir. Merkez mahallesinin güneyinde Kopadzeler mahallesindeki ormanlık alanda bir tepede yer alan tek nefli Kopadzeler Kilisesi'nin bazı kısımları ayaktadır. Meşeli köyünün merkez yerleşiminin 2 kilometre güneyinde, bugün Okurlar denilen Tavzeti'deki köy kilisesi olan Tavzeti Kilisesi'nin günümüze sadece duvar parçası kalmıştır.[6][7]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Meşeli köyü, Artvin il merkezine 89 km, Şavşat ilçe merkezine 24 km uzaklıktadır.[17] Ormanlık bir alanda heyelan sonucunda ortaya çıkmış peribacaları, Meşeli köyünün doğal güzelliklerinden biri kabul edilmektedir.[18]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 274[2] |
| 2020 | 276[2] |
| 2019 | 278[2] |
| 2018 | 291[2] |
| 2017 | 256[2] |
| 2016 | 260[2] |
| 2015 | 258[2] |
| 2014 | 221[2] |
| 2013 | 238[2] |
| 2012 | 251[2] |
| 2011 | 263[2] |
| 2010 | 232[2] |
| 2009 | 230[2] |
| 2008 | 246[2] |
| 2007 | 265[2] |
| 2000 | 412[17] |
| 1990 | 540[17] |
| 1985 | 653[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Meseli, Turkey Page". Fallingrain.com. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Meşeli Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "დაბა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 30 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "წვრილი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 15 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye (Osmanlıca), 1927, s. 161[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 14-15. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 160-161, ISBN 9789941478178.
- ^ Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri’nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 109-114. 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1442-1449". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.
- ^ {Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 284. 19 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 161". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2020.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 170.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ a b c d "Meşeli Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ ""Karadeniz'in Kapadokya'sı: Şavşat Peribacaları" - NTV". 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2023.