Çardaklı, Göle
| Çardaklı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Çardaklı Çardaklı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Göle |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 2300 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 365 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75700 |
Çardaklı, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çardaklı köyünün eski adı Çardahi'dir. Çardahi (ჩარდახი), Farsçadan Gürcüceye girmiş bir kelimedir ve "dört kemerli kubbe" demektir.[4] Gürcistan'ın Kutaisi kentindeki kralların sarayı da Okros Çardahi adını taşımaktadır. Çardahi adı Türkçeye Çardak olarak girmiştir. Nitekim Ardahan-i Küçük ve Kars livaları timar icmal defteri (1573/1574) ile Çıldır Eyaleti cebe defterinde (1694-1732) Çardak (چارداق) olarak geçer.[5][6] 1854 tarihli Kiepert haritasında "Tschardakly" (Çardaklı) şeklinde yazılmış olması, bu arada köyün adının değişmiş olduğunu göstermektedir.[7]
Çardaklı, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Kola'da yer alır. Nitekim bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir.
Çardaklı köyü, Hicri 981 (1573/74) tarihli timar icmal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Küçük livasının Kuzay nahiyesine bağlı bir köydü. Ancak köy bu tarihe Çardak adını taşıyordu.[5] Çıldır Eyaleti’nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde de Çardak (چارداق) adıyla aynı idari konuma sahipti. Köyün geliri, Hicri 1128 (1127/1128) tarihinde timar cinsindan Mehmed adını taşıyan birine tahsis edilmişti ve toplam gelir 4.500 akçeden oluşuyordu.[6] Kola bölgesi Osmanlı idaresinde Ardahan-i Küçük (Göle) olarak adlandırılmıştır.
Çardaklı'nın bulunduğu yöre, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında, Gürcüce adına benzer biçimde Çardahli (Чардахлы) biçiminde kaydettiği köy, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlı Arpaşeni nahiyesinin 12 köyünden biriydi. Nüfusu, 130'u erkek ve 119'u kadın olmak üzere, 31 hanede yaşayan 249 kişiden oluşuyordu. Bir hanede yaşayan 7 kişi Türk, 30 hanede yaşayan 242 kişi ise Kürt olarak yazılmıştı.[8] Köyün nüfusu 1896 yılında 268 kişi, 1906 yılında 408 kişi olarak tespit edilmiştir.[9]
Çardaklı köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Çardaklı Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Çardaklı, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Çardakli" (چارداقلی) adıyla Kars vilayetinin Göle kazasının Okam nahiyesine bağlıydı.[11] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan köyün nüfusu 751 kişiden oluşuyordu.[12] 1965 yılına gelindiğinde Çardaklı köyünün nüfusu 1.198 kişiye ulaşmıştı ve bu nüfus içinde 271 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 62 km, Göle ilçe merkezine 19 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 365[2] |
| 2021 | 386[2] |
| 2020 | 405[2] |
| 2019 | 419[2] |
| 2018 | 439[2] |
| 2017 | 447[2] |
| 2016 | 461[2] |
| 2015 | 468[2] |
| 2014 | 470[2] |
| 2013 | 498[2] |
| 2012 | 515[2] |
| 2011 | 540[2] |
| 2010 | 514[2] |
| 2009 | 515[2] |
| 2008 | 515[2] |
| 2007 | 530[2] |
| 2000 | 693[14] |
| 1990 | 868[15] |
| 1985 | 1.194[16] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Cardakli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Çardaklı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "ჩარდახი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b Yücel Öztürk, "527 numaralı Küçük Ardahan ve Kars livaları timar icmal defteri", 1992, s. 22. 20 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yükseklisans tezi
- ^ a b "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 292". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2024.
- ^ 1854 Kiepert Map of the Caucasus, Armenia, Kurdistan, and Azerbaijan
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 452". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2024.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 772.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 358.
- ^ a b "Çardaklı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
