Tunçoluk, Ardahan
| Tunçoluk | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Tunçoluk Tunçoluk'un Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 2316 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 807 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Tunçoluk, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tunçoluk köyünün bilinen eski adı Paniki'dir. Paniki (ფანიკი) adı Türkçeye Panik şeklinde girmiştir. Nitekim Osmanlı cebe defterinde (1694-1732) Panik (پانیق) olarak geçer.[4] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Panik (پانیك) biçiminde yazılmıştır.[5]
Paniki köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Poso'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki megalit yapı kalıntısı da buranın eski bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.[6]
Paniki köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde Panik-i Ulya (پانیق علیا) adıyla kaydedilmiştir. Bu sırada Panik-i Ulya (Yukarı Paniki) köyü, Ardahan-i Küçük Livasının Kuzey nahiyesine bağlıydı. Köy timar şeklinde Hicri 1113 (1701/1702) tarihinde öOsman adında birine tahsis edilmişti.[7]
Paniki köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresince 1886 nüfus tespitinde Panik (Паникъ) şeklinde kaydedilmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlı Hoçevank nahiyesinin 17 köyünden biriydi. Nüfusu, 107'si erkek ve 86'sı kadın olmak üzere, 23 hanede yaşayan 193 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Kürt olarak yazılmıştır.[8] Köyün nüfusu 1896 yılında 257 kişi, 1906 yılında 372 kişi olarak tespit edilmiştir.[9]
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli Panik'in bir dağın eteğinde kurulu olduğunu ve köyde Kürtlerin yaşadığını, dağın yamacında bulunan kilisenin yıkılıp taşlarının alındığını, geriye küçük taşların kaldığını yazar.[10]
Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kalan Panik, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Türkiye'ye bırakıldı.[11]
Panik köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Göle kazasının Hoçuvan nahiyesine bağlıydı.[5] 1940 genel nüfus sayımında da Hoçuvan nahiyesinin bir köyüydü ve nüfusu 942 kişiden oluşuyordu. Ancak bu tarihte Hoçuvan (Hoçvan) nahiyesi Ardahan kazasına bağlanmıştı.[12] Panik Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Tunçoluk olarak değiştirilmiştir.[13] 1965 genel nüfus sayımında Tunçoluk köyünün nüfusu 1.738 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 313 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 42 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 807[2] |
| 2021 | 904[2] |
| 2020 | 957[2] |
| 2019 | 997[2] |
| 2018 | 1.036[2] |
| 2017 | 1.036[2] |
| 2016 | 1.057[2] |
| 2015 | 1.066[2] |
| 2014 | 1.122[2] |
| 2013 | 1.170[2] |
| 2012 | 1.252[2] |
| 2011 | 1.287[2] |
| 2010 | 1.343[2] |
| 2009 | 1.366[2] |
| 2008 | 1.402[2] |
| 2007 | 1.360[2] |
| 2000 | 1.803[15] |
| 1990 | 1.695[15] |
| 1985 | 2.016[15] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Tuncoluk, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 14 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Merkez Tunçoluk Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 323". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2024.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 772.
- ^ "2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 132". 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 104". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 508". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2024.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 113, ISBN 9786052100271.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;dspace.nplg.gov.geisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 349.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 738". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 355.
- ^ a b c d "Tunçoluk Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.