Kıraç, Ardahan
| Kıraç | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Kıraç Kıraç'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1795 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 24 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Kıraç, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kıraç köyünün eski adı Tanisgomi'dir. Tanisgomi (თანისგომი) adındaki ikinci kelime "gomi" (გომი), Gürcücede "ahır" anlamına gelir ve Tani'nin yeri" demektir.[4] Bu yer adı Türkçeye Tanizgom şeklinde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Tanizgom (تانز كوم) olarak geçer. Ancak bu yer adı Türkolog Sergi Cikia tarafından "Zanasgom" şeklinde okunmuştur.[5]
Tanisgomi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Artani'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde varlığı bilinen kilise de bu dönemden kalmıştır.[6]
Tanisgomi köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 13 Hristiyan haneden oluşuyor ve hane reisleri Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday ve arpa tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu. Bir adet su değirmeni bulunuyordu.[5][7]
Tanisgomi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihindeki nüfus tespitinde Tanizgem (Танызгемъ) adıyla kaydettiği köy, Ardahan sancağının Ardahan kazasının Değirmenköy nahiyesinin 10 köyünden biriydi. Nüfusu, 23'ü erkek ve 18'i kadın olmak üzere, 7 hanede yaşayan 51 kişiden oluşuyordu. Köy halkının tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[8]
Birinci Dünya Savaşı yıllarında, Rus hakimiyeti döneminde Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli köyün adını Tanisgomi (თანისგომი) biçiminde yazmıştır. Martvileli'nin verdiği bilgiye göre Tanisgomi köyünde 16 hanede 156 Müslüman Gürcü yaşıyordu. Köyde küçük bir kilisenin yıkıntıları bulunuyordu.[9]
Kıraç köyünün adı 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Danizgom (دانز كوم) olarak geçer. Bu tarihte köy, Kars vilayeti içinde Ardahan kazasının Hanak nahiyesine bağlıydı.[10] 1935 genel nüfus sayımında "Danizkom" olarak kaydedilmiş olan köy, Ardahan kazasının Yalnızçam nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 113 kişiden oluşuyordu.[11] თან'სკომ' veya Danizkom "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Kıraç olarak değiştirildi.[12] Nitekim 1960 genel nüfus sayımında köyün adı "Kıraç (Denizkom)" biçiminde yazılmıştır.[13] Danizkom adının zaman içinde "Denizkom"a dönüştüğü de bu kayıttan anlaşılmaktadır. 1965 genel nüfus sayımında Kıraç köyünün nüfusu 157 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 42 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 13 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 24[2] |
| 2021 | 27[2] |
| 2020 | 31[2] |
| 2019 | 31[2] |
| 2018 | 22[2] |
| 2017 | 23[2] |
| 2016 | 16[2] |
| 2015 | 20[2] |
| 2014 | 24[2] |
| 2013 | 24[2] |
| 2012 | 27[2] |
| 2011 | 19[2] |
| 2010 | 19[2] |
| 2009 | 11[2] |
| 2008 | 15[2] |
| 2007 | 16[2] |
| 2000 | 23[15] |
| 1990 | 65[15] |
| 1985 | 96[15] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kirac, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Merkez Kıraç Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 4 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 512". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 417". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 281". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi (Gürcüce), 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 640". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
- ^ 1960 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 313.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 355.
- ^ a b c d "Kıraç Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.