İçeriğe atla

Thales

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Tales sayfasından yönlendirildi)
Başlığın diğer anlamları için Thales (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Thales
Thales'in Wilhelm Meyer'in 4. yüzyıldan kalma bir büstüne dayanan, ölümünden sonra yapılmış portresi
Tam adıΘαλῆς ὁ Μιλήσιος
Doğumuy. MÖ 626/623
Milet, İyonya, Küçük Asya
(günümüzde Balat, Didim, Aydın, Türkiye)
Ölümüy. MÖ 548/545 (78 yaşında)
ÇağıSokrates öncesi felsefe
BölgesiBatı felsefesi
Okuluİyonya / Milet
İlgi alanları
Önemli fikirleri
Etkiledikleri

Miletli Thales (Grekçe: Θαλῆς, Thalēs; y. MÖ 624/623 – MÖ 548/545), İyonya'nın Milet şehrinde doğmuş bir antik Yunan matematikçi, astronom ve Sokrates öncesi filozof.[1] Thales, İyonya Aydınlanması'nın başlatıcısı ve Antik Yunan'ın kurucu isimlerinden biri olarak kabul edilen Yedi Bilge'den biridir.

18. yüzyıl tarih yazımından itibaren,[2] birçok kişi onu Yunan geleneğindeki ilk filozof olarak kabul etmeye başladı; bu kişi, dünyayı açıklamak için mitolojiden ziyade doğa felsefesini kullanan ilk kişiydi. Bu nedenle Thales, matematik, bilim ve tümdengelim ile ilk kez uğraşan kişi olarak anılır.[3]

Thales, doğanın tek bir nihai maddeye dayandığı görüşünü savunmuş ve bu maddenin su olduğunu teorileştirmiştir. Bu görüş, kendi zamanının filozofları arasında oldukça etkili olmuştur. Thales, dünya'nın su üzerinde yüzdüğünü düşünüyordu.

Matematikte, Thales teoremi adını ondan alır ve Kesişme teoremi de Thales teoremi olarak bilinir. Thales'in piramitlerin yüksekliklerini ve gemilerin kıyıdan uzaklığını hesapladığı söylenir. Bilimde, Thales bir gök bilimciydi ve hava durumunu ve güneş tutulmasını öngördüğü rivayet edilir. Ursa Major takımyıldızının konumunun keşfi, ayrıca yaz ve kış gündönümleri ile ekinoks zamanlamalarının keşfi de Thales'e atfedilir. Ayrıca bir mühendis olarak, Halys Irmağı'nı yönlendirmesiyle tanınır.[4] Plütark, "o zamanlarda Thales, felsefeyi sadece pratikten spekülasyona yükselten tek kişiydi" diye yazmıştır.[5]

Yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Milet'teki Kutsal Yol'da bulunan İyon Stoası.

Thales'in yaşamı ve kariyeri hakkında bilgi veren ana kaynak, MS 3. yüzyılda yaşamış olan filozof Diogenes Laertios'un Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri kitabıdır. Ancak, Laertios, Thales'in ölümünden yaklaşık sekiz yüzyıl sonra yaşamıştır ve eserinde güvenilmez ve hatta uydurma bilgiler barındırır.[6][a] Thales, Milet'te doğmuştur; Milet, Büyük Menderes Nehri'nin ağzında, günümüzde Didim, Türkiye'nin yakınında bulunan bir ticaret şehriydi.

Thales'in tam doğum ve ölüm tarihleri bilinmese de, bazı kaynaklardaki belirli olaylar sayesinde tahmin edilebilir. MÖ 5. yüzyılda yaşamış olan tarihçi Herodot'a göre, Thales, MÖ 28 Mayıs 585[b] yılında yaşanan bir güneş tutulmasını öngörmüştür.[8] Bir kişinin en parlak döneminin 40 yaşında olduğunu varsayarsak, MÖ 2. yüzyılda yaşamış olan Atinalı Apollodoros'un kroniklerine göre, Thales'in doğum tarihi yaklaşık MÖ 625 olarak kabul edilir.[9][10]

Kökeni ve ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
MÖ 8 ve 6. yüzyıllar arasındaki Fenike (sarı) ve Yunan kolonilerinin (kırmızı) haritası

Thales'in büyük olasılıkla diğer Miletliler gibi Yunan olduğu düşünülse de,[11] Herodot, Thales'i "Fenike kökenli" olarak tanımlamıştır.[12][13] Diogenes Laertios ise Herodot, Duris ve Demokritos'a atıfta bulunarak, "Thales'in Examyas ve Kleobulina'nın oğlu olduğunu ve Fenike'den sürgün edilmiş, Kadmos ve Agenor'un en soylu torunları arasında yer alan Thelidae ailesinden geldiğini, Milet'te Neleus ile birlikte vatandaş olarak kaydedildiğini" belirtir.[14][15]

Ancak, Friedrich Nietzsche ve diğerleri bu alıntıyı, Thales'in atalarının sadece Böotya'dan gelen denizci Kadmeialılar olduğu anlamında yorumlar.[16][17] Ayrıca, babasının Karyalı bir isme, annesinin ise Yunan bir isme sahip olması dolayısıyla karışık bir soya sahip olması da mümkündür.[17][18][19] Diogenes Laertios da alternatif bir hesaptan bahseder: "Ancak çoğu yazar onu gerçek bir Miletli ve soylu bir aileden gelen biri olarak tanımlar."[20] Encyclopedia Britannica (1952) ise Thales'in büyük olasılıkla soylu bir Miletli ve kesinlikle bir Yunan olduğu sonucuna varmıştır.[18]

Diogenes, birbiriyle çelişen anlatımlar ortaya koyarak devam eder: bir anlatıma göre Thales evlenmiş ve bir oğlu (Cybisthus ya da Cybisthon) veya aynı isimdeki yeğenini evlat edinmiş; diğer bir anlatıma göre ise hiç evlenmemiş, annesine gençken evlenmek için çok erken olduğunu, yaşlandığında ise artık çok geç olduğunu söylemiştir.[c] Plütark daha önce şu versiyonu anlatmıştı: Solon, Thales'i ziyaret etmiş ve neden bekar kaldığını sormuş; Thales, çocuklar için endişelenmek istemediğini belirtmiş. Bununla birlikte, birkaç yıl sonra, aile özlemiyle, yeğeni Cybisthus'u evlat edinmiş.[22]

Seyahatleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arkaik Yunanistan'ın kültürü, Levant ve Mezopotamya kültürlerinden büyük ölçüde etkilenmiştir.[23] Thales'in ticaretle uğraştığı ve Mısır veya Babil'i ziyaret ettiği söylenir.[24] Ancak, Thales'in Yakın Doğu ülkelerini ziyaret ettiğine dair güçlü bir kanıt yoktur ve bu konu akademisyenler arasında tartışmalıdır.[25] Bu tür ziyaretler, özellikle filozofların matematik bilgilerinin kökenini açıklamaya çalışan sonraki yazarlar tarafından, Thales, Pisagor veya Eudoxus gibi çeşitli filozoflara sıkça atfedilmiştir.[3][26]

Mısır

[değiştir | kaynağı değiştir]
Thales, Mısır'da eğitim görmüş olabilir.

Birçok antik yazar, Thales'in yaşamının bir döneminde Mısır'ı ziyaret ettiğini ve orada geometri öğrendiğini varsayar.[27] Thales'in Mısır'ı ziyaret etmiş olması mümkündür çünkü Milet, orada (yani Naukratis'te) kalıcı bir koloniye sahipti. Ayrıca, Thales'in Teb'in rahipleriyle yakın ilişkileri olduğu ve onlar tarafından eğitildiği ya da hatta onlara geometri öğrettiği söylenir.[28][29] Thales'in Mısır'ı aslında ziyaret etmeden, başkalarının anlatımlarından Mısır hakkında bilgi sahibi olmuş olması da mümkündür.[30]

Babil

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mısır dışında, Yunanlardan önce matematiksel olarak ileri düzeyde olan eski bir medeniyet de Mezopotamya'nın Babil bölgesiydi; bu da matematikle ilgilenen bir filozof için sıkça ziyaret edilen bir yerdi.[31] En az bir antik tarihçi, Josephus, Thales'in Babil'i ziyaret ettiğini iddia eder.

Tarihçiler Roger L. Cooke ve B.L. Van der Waerden, Babil matematiğinin Yunanları etkilediği görüşünü destekliyorlar, örneğin seksajizimal sistem (veya 60 tabanlı sistem) kullanımını örnek gösteriyorlar.[31] Cooke, "Ancak bu ilişki tartışmalıdır." diye not düşüyor.[31] Diğer tarihçiler, örneğin D. R. Dicks, Babil'in Yunan matematiği üzerindeki etkisini sorguluyor. Çünkü Hipparkos dönemine (MÖ yaklaşık 190-120) kadar seksajizimal sistem bilinmiyordu.[32]

Herodot, Yunanların gnomon'u (güneş saati) Babil'den öğrendiğini yazmıştır.[33] Thales'in takipçisi Anaksimandros, gnomon'u Yunanlara tanıtmakla anılır. Herodot ayrıca, günün 12 parçaya bölünmesi uygulaması ve polos'un Yunanlara Babillilerden geldiğini yazmıştır.[d] Ancak bu da tartışmalıdır; örneğin tarihçi L. Zhmud, gnomon'un hem Mısırlılar hem de Babilliler tarafından bilindiğini, günün on iki parçaya bölünmesi (ve dolayısıyla yılın) uygulamasının Mısır'da zaten MÖ 2. binyılda bilindiğini ve polos fikrinin o dönemde sadece Yunanistan'da kullanıldığını belirtir.[35]

Mirası ve etkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Thales'in seyahatleri, sadece onun bilgi birikimini artırmakla kalmamış, aynı zamanda Yunanistan'da bilim ve felsefe alanında yeni bir düşünce tarzının gelişmesine de katkıda bulunmuştur. Bu seyahatler, onun bilimsel keşiflerinde ve felsefi düşüncelerinde önemli bir rol oynamıştır.[36]

Siyasi karakter olarak Thales

[değiştir | kaynağı değiştir]

Herodot'a göre, Thales yalnızca olağanüstü bir entelektüel yeteneğe sahip olmakla kalmamış, aynı zamanda başarılı bir devlet adamıydı. Diogenes Laertius, Thales'in siyasi kariyerine dair şunları belirtir: Kroisos, Miletoslulara katılmaları için elçiler gönderdiğinde, Thales'in karşıt görüşü, şehrin hayatta kalmasını sağlamıştır. Bu, Thales'in hem bilimde hem de siyasette yetenekli olduğunu gösterir. Thales, askeri danışman ve mühendis olarak ün kazanmış, Herodot'a göre, Halys Nehri'nin yönünü değiştirerek Kroisos'un ordusunun geçişini sağlamıştır.

Herodot, Kroisos'un Perslerle savaşa girip girmemek için kahinlere danıştığını ve Delphi'den aldığı belirsiz cevaba dayanarak savaşa karar verdiğini aktarır. Halys Nehri'ne vardığında, Thales'in ordusunun geçişini sağlamak için nehrin akışını değiştirdiği söylenir. Thales, nehrin yönünü değiştirerek ordunun geçişine olanak sağlamış, bu şekilde başarılı bir strateji izlemiştir.

Sonrasında Thales, Lidyalılar ile İyonyalılar arasında Medya Krallığı'na karşı yapılan ittifakın danışmanı olarak da görünür. Herodot, Thales'in İyonya şehir devletlerini bir araya getirme konusunda önemli bir rol oynadığını belirtir. Bias'ın İyonyalılara verdiği kölelikten kurtulma tavsiyesinin aksine, Thales İyonya'nın merkezinde Teos'ta, şehir devletlerinin yönetimlerine zarar vermeden bir genel konsey kurmayı önermiştir. Bu öneri, İyonya halkını birleştirmeyi amaçlamıştır.[37]

Thales'in fiziksel dünyayı açıklama yöntemleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Thales, doğa olaylarını anlamaya yönelik yaklaşımıyla antik dönemde felsefi ve bilimsel düşüncenin temellerini atan ilk düşünürlerden biri olarak kabul edilir. Onun yöntemi, geleneksel Yunan mitolojisinde görülen doğaüstü açıklamaları reddederek yerine akıl ve gözleme dayalı, rasyonel bir yöntem geliştirmeyi amaçlıyordu. Bu yaklaşım, bilimsel düşüncenin ilk adımları olarak değerlendirilir.

Mitolojiden rasyonaliteye geçiş

Thales'in yaşadığı dönemde, Yunan kültüründe doğa olayları genellikle tanrılar ve doğaüstü varlıkların etkileriyle açıklanıyordu. Örneğin, depremler Poseidon'un gazabı, yağmur Zeus'un iradesi olarak görülüyordu. Ancak Thales, bu tür açıklamaları sorguladı ve doğa olaylarının doğal nedenlerle açıklanabileceğini savundu.

Thales, evrenin temel maddesinin su olduğunu öne sürdü. Ona göre, yaşamın kaynağı, dönüşümü ve sürekliliği sudan geliyordu. Bu fikir, hem gözlemlere hem de mantıksal çıkarımlara dayanıyordu. Örneğin, bitkilerin büyümesi için suya ihtiyaç duyması, suyun buharlaşarak bulutlara dönüşmesi gibi günlük olaylar onun bu çıkarımlarını destekliyordu.

Deprem açıklaması
Dünya su üzerinde yüzen bir gemi

Thales'in, dönemine göre oldukça ileri bir açıklaması da depremlerle ilgilidir. Ona göre dünya, büyük bir su kütlesi üzerinde yüzen bir gemi gibi hareket ediyordu. Depremler ise bu suyun dalgalanması sonucunda meydana geliyordu. Bu açıklama, dönemin mitolojik anlatımlarından çok farklı olup, fiziksel nedenlere dayalı bir çözümleme içeriyordu.Thales'in yönteminin en önemli özelliği, doğa olaylarının açıklamasında metafizik yerine gözlem ve akıl yürütmeyi kullanmasıdır. Bu yaklaşım, onun döneminde devrim niteliği taşımış ve doğa felsefesinin temellerini atmıştır. Thales, gözlem ve mantık yoluyla hem çevresini anlamayı hem de insanın doğayı kontrol edebilme yetisine ulaşmasını amaçladı.Thales'in fiziksel dünyayı açıklama yöntemi, modern bilimde kullanılan ampirik (deney ve gözleme dayalı) yöntemlerin öncüsü olarak görülür. Onun düşünce tarzı, bilim insanlarının doğa olaylarını tanrılar yerine doğa yasalarıyla açıklama geleneğini başlatmıştır.[38]

Thales'in ticarete ve ekonomiye etkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Thales yalnızca bir filozof ve bilim insanı değil, aynı zamanda ticaret ve ekonomi alanında da zekâsıyla dikkat çeken bir figürdür. Onun bu alandaki başarısı, felsefi düşüncenin pratik hayatta da kullanılabileceğini gösteren bir örnek olarak tarih boyunca sıklıkla anlatılmıştır. Özellikle Aristoteles’in Politika adlı eserinde geçen zeytinyağı presleri hikayesi, Thales'in ekonomik stratejilere olan yaklaşımını açıklayan önemli bir olaydır.

Zeytinyağı presleri hikayesi

Thales'in, dönemin insanlarının felsefeyi “pratik olmayan” bir uğraş olarak görmesi nedeniyle eleştirildiği anlatılır. Ona göre, felsefe sayesinde hayatın her alanında başarı elde edilebilir, hatta zengin olunabilirdi. Bunun üzerine Thales, felsefi bilgi ve gözlemlerini kullanarak insanlara zekâsını kanıtlama yoluna gitti.

Thales, yıldızlara ve gökyüzüne yaptığı gözlemlerden yola çıkarak, o yıl zeytin ağaçlarının bol ürün vereceğini tahmin etti. Henüz zeytin mevsimi başlamadan önce, çevresindeki zeytin preslerinin kullanım haklarını düşük bir ücret karşılığında kiraladı. Zeytin hasadı başladığında tahmini doğru çıktı ve zeytinyağına olan talep büyük oranda arttı. Thales, zeytin preslerini kullanmak isteyen çiftçilere yüksek fiyatlarla kiralayarak büyük bir servet elde etti.Bu olay, Thales'in ekonomik zekâsını ve risk alma becerisini gösterir. Aynı zamanda, felsefenin pratik yaşamda nasıl kullanılabileceğini de kanıtlamıştır.

Thales'in bu hikâyesi, sadece ticari bir başarı öyküsü değil, aynı zamanda felsefi bir mesaj taşır. Aristoteles'e göre Thales, bu davranışıyla iki şeyi kanıtlamıştır:

Bilginin Gücü; Doğru bilgiye sahip olan bir kişi, bu bilgiyi uygun bir şekilde kullanarak maddi başarı elde edebilir. Thales'in yıldızları gözlemlemesi ve mevsim tahmini yapması buna bir örnektir. Felsefenin Değeri;Thales, felsefenin yalnızca soyut düşünce değil, pratik hayatta da uygulanabilir bir disiplin olduğunu göstermiştir.

Thales'in bu hikâyesi, erken dönem ekonomik düşüncenin temellerine işaret eder. Bugün, modern ekonomide kullanılan bazı temel ilkeler, Thales'in stratejisinde de görülebilir:

  • Öngörü; Pazar koşullarını ve talebi tahmin etmek.
  • Risk Yönetimi; Erken yatırım yaparak gelecekteki fırsatları değerlendirme.
  • Tekelci Yaklaşım; Zeytin preslerini topluca kiralayarak arzı kontrol altına alması, bir tür tekel stratejisidir.

Thales'in bu davranışı, yalnızca onun ticari zekâsını göstermekle kalmamış, aynı zamanda bilgi ve ticaretin bir araya geldiğinde güçlü bir araç olabileceğini ortaya koymuştur. Modern iş dünyasında kullanılan veri analizi, piyasa tahmini ve stratejik planlama gibi kavramların antik dönemdeki bir yansıması olarak değerlendirilebilir.

Thales'in ekonomik alandaki bu başarısı, onun çok yönlü bir düşünür olduğunu bir kez daha kanıtlar. Hikâye, yalnızca felsefenin derinliğini değil, aynı zamanda felsefenin günlük hayattaki uygulamalarını da gözler önüne serer. Thales, hem bir düşünür hem de bir girişimci olarak tarihe geçmiştir.[39]

Thales'in mirası ve sonraki felsefeciler üzerinde etkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Anaksimandros

Thales, Antik Yunan'da felsefenin ve bilimin öncüsü olarak kabul edilir. Milet Okulu'nun kurucusu olan Thales, yalnızca kendi dönemi için değil, sonraki düşünürler için de derin bir etki bırakmıştır. Onun fikirleri, doğa olaylarını açıklamada mitolojik düşünceden rasyonel düşünceye geçişi temsil eder ve bu yaklaşımıyla Anaksimandros ve Anaksimenes gibi öğrencilerinin yanı sıra, diğer birçok filozof ve bilim insanına ilham kaynağı olmuştur.[40]

Anaksimandros üzerindeki etkisi

Thales'in öğrencilerinden biri olan Anaksimandros, hocasının arkhe (ilk neden) kavramını geliştirerek, evrenin temel maddesi olarak su yerine aperion (sınırsız ve belirsiz madde) fikrini ortaya koymuştur. Bu, Thales'in doğayı açıklama çabasının ne kadar güçlü bir temel oluşturduğunu ve sonraki düşünürlerin onun fikirlerini genişleterek devam ettirdiğini gösterir.[41]

Anaksimenes üzerindeki etkisi
Anaksimenes

Thales'in etkilediği bir diğer filozof, Milet Okulu’nun bir başka üyesi olan Anaksimenes’tir. Lampsakoslu Anaksimenes, evrenin temel maddesi olarak havayı (aer) önermiştir. Tıpkı Thales gibi o da doğayı gözlemleyerek açıklamaya çalışmış ve mitolojik açıklamalardan uzaklaşmıştır. Bu, Thales’in "rasyonel düşünme" mirasının nasıl sürdürüldüğünü gösterir. Thales'in doğaya dair yaptığı açıklamalar, felsefenin sadece bir metafizik veya teolojik tartışma değil, aynı zamanda doğayı anlama çabası olduğunu ortaya koymuştur. Bu bakış açısı, Yunan felsefesinde bir geleneği başlattı. Platon ve Aristoteles gibi daha sonraki filozoflar, Thales'i "felsefenin babası" olarak anmış ve onun çalışmaları üzerine kendi sistemlerini inşa etmişlerdir. Aristoteles, özellikle onun "su" fikrini eleştirip yorumlarken bile, Thales'in önemini vurgulamıştır. Thales'in evrenin düzenine dair fikirleri, doğa felsefesinin temelini atmıştır. Bu fikirler, evrenin anlaşılabilir bir düzeni olduğu ve bu düzenin rasyonel yollarla çözülebileceği düşüncesini geliştirmiştir. Bu miras, hem felsefe hem de bilim alanında köklü değişimlere yol açmıştır. Örneğin, Pythagoras’ın matematiğe dayalı kozmoloji çalışmaları, dolaylı olarak Thales’in doğa olaylarını düzenli olarak açıklama çabasının devamı olarak görülebilir.[42]

Modern bilim ve felsefeye etkileri

Thales’in "doğa yasalarını gözlemleme ve açıklama" yaklaşımı, modern bilimin temellerini oluşturmuştur. Onun fikirleri, doğa olaylarının mitolojik figürler yerine doğal süreçlerle açıklanabileceğini göstermiştir. Günümüzde bilimsel yöntemin temelini oluşturan bu anlayış, doğrudan Thales'in etkisini taşır. Ayrıca, onun evrenin bir ilk nedeni olduğuna dair tartışmaları, metafizik ve felsefi düşüncenin önemli bir başlangıç noktası olmuştur.Thales'in mirası, sadece öğrencileri ve çağdaşlarıyla sınırlı kalmamış, sonraki yüzyıllarda bilim, matematik ve felsefe alanlarında bir mihenk taşı olmuştur. Doğaya dair rasyonel açıklama arayışı, bilimsel devrimlerin ve modern felsefenin yolunu açmıştır. Thales'in başlattığı bu sorgulama geleneği, günümüzde bile felsefi ve bilimsel düşüncenin temelinde yatmaktadır.[43]

Din ve adalet kavramı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Thales'in din ve adalet anlayışı, Diogenes Laertios'un aktardığı bilgilere göre şekillenmiştir.

Thales, Tanrı'yı başlangıcı ve sonu olmayan bir varlık olarak tanımlar ve Tanrı'nın iyi ve adil olduğunu, dolayısıyla insanların da bu özellikleri taşımalarını istediğini savunur. Thales, demokratik bir görüşe sahip olmamış, Miletoslu Tiran Thrasybulus'un yönetiminde, tiranlık rejimini onaylamadığını belirterek, Solon’a başka bir yerde yaşamayı önerdiği bir mektup yazmıştır. Thales’in adalet anlayışı, toplumsal kurallar ve ruhsal değerlerle iç içe olup, yurttaşlara yönelik bazı öğütlerde bulunur. Bunlar arasında; çocuklarınıza, ebeveynlerinize gösterdiğiniz sevgiyi beklemeniz, başkalarına acımak yerine onlara hayranlık duymanız, güvendiğiniz kişilerin etkisinden korunmanız, zenginliğin başarıyla elde edilmesi gerektiği, tembellikten kaçınılması, güvenin dikkatlice seçilmesi, ölçülü ve dengeli bir yaşam sürülmesi gibi tavsiyeler yer alır. Ayrıca, bölgesel egemenlikten kaçınılması ve eğitim eksikliğine katlanmanın zorluk yaratacağına dikkat çeker.[37]

Thales'in Miletli düşüncesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Milet okulu

Milet Okulu'nun kurucusu olarak kabul edilen Thales’in, Homeros ve Hesiodos geleneğinden aldığı kozmolojik sorunu, bu geleneğin ötesine geçerek rasyonel ve natüralist bir yaklaşımla ele aldığı görülmektedir. Aristoteles’e göre, Thales’in evrenin temel ilkesinin su olduğunu öne sürmesine yol açan neden, şu gözlemlerden kaynaklanmıştır: “...Muhtemelen her şeyin sıvı bir maddeden beslendiği, sıcağın da bu maddeden ortaya çıktığı ve onunla varlığını sürdürdüğü yönündeki gözlemleridir. Ayrıca, her şeyin tohumlarının nemli bir yapıda olduğunu ve suyun, nemli şeylerin doğasının kaynağı olduğunu fark etmiştir.”[44]

Milet amfitiyatrosu

Bu açıklamalardan, Thales’in gözlemlerine dayanarak suyun evrendeki temel ilke olduğu sonucuna ulaştığı anlaşılmaktadır. Thales, gözlemlerinden yola çıkarak su ile yaşam arasında zorunlu bir bağlantı kurmuş ve bu bağlantıyı genelleyerek doğanın temelinde yer alan ilkenin (arkhe) “su” olduğunu ileri sürmüştür. Ayrıca, birçok düşünür Thales'in, suyun dönüşüm ve değişim süreçlerini, yani katı, sıvı ve gaz hallerinde bulunabildiğini gözlemlediğini ve bu doğrultuda her şeyin sudan türediği görüşünü savunduğunu belirtmektedir.[45]

Teorileri ve çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Thales'den önce, Yunanlar doğayı ve dünyanın temel maddesini; mitoloji, Tanrılar ve kahramanlarla açıklıyorlardı. Yeryüzündeki doğa olayları, (depremler, rüzgâr vb.) tanrılarla bağdaştırılıyordu.

Thales, hem suyu ana madde olarak düşünmesi, hem de doğayı olguları birleştirerek açıklamaya çalışması bakımından, önemli olmuştur. Doğa olaylarının nedenlerini insan biçimli Tanrılardan çok, doğanın içinde aramıştır. Mitolojik açıklamalar ile ussal (akılsal) açıklamalar arasında bir köprü kurmuştur. Thales'den sonra öğrencileri Anaksimandros ve Anaksimenes de aynı çizgide ilerlemiştir.[46][47]

İlahiyat

[değiştir | kaynağı değiştir]

Thales'in tanrı ve ruh kavramlarına dair görüşleri, onun felsefi düşüncesinin önemli bir parçasını oluşturur.Aristoteles'in aktardığına göre, Thales "her şeyin tanrılarla dolu olduğunu" ifade etmiştir. Bu görüş, evrendeki her şeyin canlı ve ruhsal bir yapıya sahip olduğu inancını yansıtır. Thales, doğadaki nesnelerin ve fenomenlerin içsel bir ruha veya ilahi bir güce sahip olduğunu düşünmüştür.Thales, ruhun hareketin kaynağı olduğunu savunmuştur. Bu bağlamda, mıknatısın demiri çekme özelliğini, mıknatısın bir ruha sahip olmasıyla açıklamıştır. Bu yaklaşım, cansız nesnelerin bile bir tür ruh veya yaşam gücüne sahip olabileceği düşüncesini ortaya koyar.

Thales'in tanrı kavramı, geleneksel Yunan mitolojisindeki antropomorfik tanrı anlayışından farklıdır. O, tanrıları doğanın içsel bir parçası olarak görmüş ve evrendeki düzeni ve hareketi bu ilahi güçlerle ilişkilendirmiştir. Bu yaklaşım, panteistik bir bakış açısını yansıtır; yani tanrı ve doğa birbiriyle iç içe geçmiş ve ayrılmaz bir bütün olarak kabul edilir.

Thales'in tanrı ve ruh hakkındaki görüşleri, doğa olaylarını ilahi güçlerle açıklama eğiliminde olan dönemin düşünce yapısından, rasyonel ve gözleme dayalı bir anlayışa geçişin başlangıcını temsil eder. Onun evrenin canlı ve tanrılarla dolu olduğu inancı, doğadaki düzen ve hareketin ilahi bir kaynağa dayandığı düşüncesini ortaya koyar. Bu perspektif, sonraki filozoflar ve düşünürler üzerinde derin bir etki bırakmış ve felsefenin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.[48]

Su, her şeyin sebebidir

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüzen Dünya, Thales ve Anaksimandros

Thales maddenin ilk öğesi (arkhe, töz) olarak suyu ileri sürmüştür. İlk öğe olduğundan dolayı toprağın suyun üzerinde bulunduğunu, dünyanın bir tepsi gibi olduğunu ve su tarafından taşındığını söylemiştir. (Dünya bir gemi gibi hareket ediyormuş ve suyun hareketliliği nedeniyle sallandığı zaman insanlar deprem oluyor sanıyormuş.)[49]

Aynı zamanda Thales her şeyin temelinin meydana geldiği şey olduğunu düşünmüştür (Thales'e göre madde ile güç doğal bir bütündü ve henüz birbirinden ayrılmamışlardı ve temel maddede tanrısal yaratma gücü bulunuyordu.)[50][51]

Thales, görünüş ile gerçeklik arasındaki farkı ve 'çokluk ile birlik' arasındaki ayrımı vurgulayarak, değişen ve zamanla var olan her şeyin gerçek bir varlık olmadığını savunmuştur. Ona göre, sürekli değişen ve farklılık gösteren fenomenler, gerçekliğin kaynağını oluşturmaz. Thales, "gerçekten var olan nedir?" sorusunu yanıtlamanın tek yolunun, görünüşler ve çokluk ile gerçeklik ve birlik arasındaki ilişkiyi doğru şekilde anlamaktan geçtiğini ileri sürmüştür. Gerçeklik, onun gözünde, sadece duyularla algılanan geçici ve çokluk halindeki şeylerden ibaret değildi. Bunların ötesinde, akıl yoluyla kavranabilecek, sabit ve değişmeyen bir gerçekliğin var olduğunu düşünmüştür.[45][52]

Bu kalıcı ve sürekli gerçeklik, Thales'e göre, gözle görülen çokluğun ötesinde, onu açıklayabilecek bir temel varlıkla ilişkilidir. Thales, çokluğun ardında yatan bu birliğin "su" olduğunu öne sürmüştür. Suyu, doğanın temel unsuru ve tüm varlıkların kaynağı olarak görmüş, çeşitliliğin, değişimin ve tüm fenomenlerin aslında bu birliğin farklı halleri olduğunu savunmuştur. Yani, her şeyin kökeninde bir birlik vardır ve bu birlik, su gibi temel bir unsurdan türemektedir. Bu şekilde, doğanın görünüşteki karmaşık yapısının, aslında bir ve aynı kaynaktan çıktığını ifade etmiştir. Thales'in bu düşüncesi, doğanın temeli ve değişimin arkasındaki sürekli unsuru anlamaya yönelik önemli bir ilk adımdı.[45][53]

Güneş tutulması tahmini

[değiştir | kaynağı değiştir]
Güneş Tutulması

Miletli Thales (MÖ 624-546), Antik Yunan'ın ilk filozoflarından biri olarak kabul edilir ve bilimsel düşüncenin öncülerindendir. Thales'in en dikkat çekici başarılarından biri, MÖ 28 Mayıs 585 tarihinde gerçekleşen güneş tutulmasını önceden tahmin etmiş olmasıdır. Bu olay, Lidyalılar ve Medler arasındaki savaş sırasında meydana gelmiş ve savaşın sona ermesine neden olmuştur.

Thales'in bu tutulmayı nasıl tahmin ettiği konusunda kesin bilgiler bulunmasa da, bazı teoriler mevcuttur. Thales'in, Babil ve Mısır'da edindiği astronomi bilgilerini kullanarak, tutulmaların periyodik döngülerini öğrenmiş olabileceği düşünülmektedir. Özellikle Babil astronomları tarafından bilinen ve yaklaşık 18 yıl 11 gün süren Saros döngüsü, güneş ve ay tutulmalarının tekrarını öngörmede kullanılıyordu. Thales'in bu döngüyü öğrenmiş ve uygulamış olabileceği olasılığı üzerinde durulmaktadır.

Ancak, Thales'in güneş tutulmasını tam olarak nasıl tahmin ettiği konusunda net bir bilgi yoktur. Bazı kaynaklar, Thales'in bu tahmini yapmış olabileceğini belirtirken diğerleri bu iddiayı şüpheyle karşılamaktadır. Örneğin, Herodot'un anlatımına göre, Thales bu tutulmayı önceden bildirmiştir. Ancak, Herodot'un bir tarihçi değil hikâye anlatıcısı olduğu ve anlatılarına şüpheyle bakılması gerektiği de belirtilmektedir.

Thales'in güneş tutulmasını tahmin etmesi, Antik Yunan'da bilimsel düşüncenin gelişimine önemli bir katkı sağlamış ve astronomi alanında ilerlemelere öncülük etmiştir. Bu olay, bilimsel gözlem ve hesaplamaların önemini vurgulayan tarihi bir örnek olarak kabul edilmektedir.[54]

Astronomi ve mühendislik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Urania Thales'e gökyüzünün sırlarını açıklıyor

Herodot'a ve Eudemos'a göre (28 Mayıs MÖ 585'te gerçekleştiği kabul edilen) Güneş tutulmasını önceden hesaplayıp haber vermiştir. Bu hesabı mevcut bilgisiyle yapamayacağı, Babil'e seyahat ettiği ve o sırada edindiği bilgilerden faydalandığı düşünülür. Astronomi ile uğraşan ve gün dönümlerini önceden hesaplayan biri olarak astronomdur.

Thales'in, bir kuleden, denizdeki gemilerin uzaklıklarını geometrik yöntemlerle hesaplayabilmekte olduğu söylenir. Gölgemizin bizimle aynı uzunlukta olduğu zamanı gözleyerek, piramitlerin uzunluğunu, gölgelerine bakarak hesaplamıştır. Aynı zamanda Nil nehrinin yükselmesinin rüzgâra bağlı olduğunu bulmuştur.[55]

Matematik-geometri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Matematik alanında çığırlar açmış birisidir. Eski Yunan bilginlerinden Kallimakhos'un aktardığı bir düşünceye göre denizcilere kuzey takımyıldızlarından Büyükayı yerine Küçükayı'ya bakarak yön bulmalarını öğütlemiştir. Aynı zamanda Mısırlılardan geometriyi öğrenip Yunanlara tanıtmıştır.[56]

Thales'in Üçgen Teorisi, antik Yunan matematikçisi Thales'in, geometriyle ilgili keşiflerinden biri olarak kabul edilir. Thales, MÖ 6. yüzyılda yaşamış ve özellikle geometriye katkılarıyla tanınmıştır. Thales'in üçgen teorisi, modern geometriye önemli bir temel oluşturmuş ve birçok sonraki keşfi etkilemiştir.[57]

AC bir çap ve B çapın çemberi üzerinde bir nokta ise, ABC açısı bir dik açıdır.[58]

Thales'in Üçgen Teorisi, özellikle dik üçgenlerle ilgilidir. Bu teoriye göre:[59]

Bir çember çizin ve çemberin çapını seçin. Çapın iki ucunu birleştirerek bir üçgen oluşturun. Bu üçgenin en büyük açısı, her zaman 90 derece (dik açı) olacaktır. Yani, çap üzerindeki herhangi bir noktadan çembere dik bir çizgi çizdiğinizde, bu çizgi üçgenin dik açısını oluşturur.

Thales Teoremi :

Bulduğu bazı geometri teoremleri şunlardır:

  • Çap çemberi iki eşit parçaya böler.
  • Bir ikizkenar üçgenin taban açıları birbirine eşittir.
  • Birbirini kesen iki doğrunun oluşturduğu ters açılar birbirine eşittir.
  • Köşesi çember üzerinde olan ve çapı gören açı, dik açıdır.
  • Tabanı ve buna komşu iki açısı verilen üçgen çizilebilir.
  • Genelleştirilmiş 1959 Thales teoremine göre, E noktası AC doğru çizgisi üzerinde olmasa, içeride veya dışarıda olsa bile eşitliği vardır. (t=1) hâli bilinen klasik Thales teoremidir.

Fizik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Thales, aynı zamanda fiziksel gözlemler yaparak, erken dönemde bilim dünyasına önemli katkılarda bulunmuş ve bu nedenle tarihteki ilk beş fizikçiden biri olarak kabul edilmiştir. Elektrik ile ilgili ilk bilgileri, yaptığı iki önemli deney sayesinde edinmişizdir. Kehribarın, hafif malzemeleri çekme özelliğini ilk keşfeden kişi Thales'tir. Bu gözlem, "elektrik" teriminin (Yunanca "ἤλεκτρον", yani elektron) sarı kehribar ile ilişkilendirilmesine yol açmıştır. Ayrıca, M.Ö. 600 civarında Magnesia'da yaptığı bir diğer deney, demir oksidin mıknatıs özelliklerini gözler önüne sererek manyetik alanlar hakkında önemli veriler elde edilmesini sağlamıştır.[60][61]

Vefatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Miletli Thales'in (MÖ 624-546) ölümü hakkında kesin ve net bilgiler bulunmamakla birlikte, antik kaynaklarda farklı anlatımlar mevcuttur. Diogenes Laertius'a göre, Thales bir jimnasyumda yarışmaları izlerken aşırı sıcak, susuzluk ve yorgunluk nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Bu anlatım, Thales'in ileri yaşında fiziksel zayıflık nedeniyle vefat ettiğini göstermektedir.

Başka bir rivayete göre ise, Thales Atina'da düzenlenen Olimpiyat Oyunları sırasında sıcaktan bitkin düşerek ölmüştür. Bu anlatım da benzer şekilde, Thales'in sıcak hava koşulları nedeniyle yaşamını yitirdiğini belirtir.

Thales'in ölümüne dair bir diğer efsanevi hikâye, onun geceleyin yıldızları incelerken bir kuyuya düştüğünü ve bu nedenle öldüğünü anlatır. Bu hikâye, filozofların soyut düşüncelere dalarak pratik gerçeklikten kopmalarını eleştiren bir sembol olarak da yorumlanmıştır.

Bu farklı anlatımlar, Thales'in ölümüne dair kesin bir bilgi sunmasa da, onun yaşamının son dönemlerine dair çeşitli perspektifler sunmaktadır. Ancak, bu rivayetlerin doğruluğu konusunda kesin bir yargıya varmak mümkün değildir.[62]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ J. Longrigg (1970-1990), "Thales", Dictionary of Scientific Biography, New York, 22 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Kasım 2024 
  2. ^ Cantor 2022.
  3. ^ a b Russell, Bertrand (1945). A History of Western Philosophy. Simon & Schuster. 
  4. ^ Herodot, Tarihler, 1.75
  5. ^ Dunham, William. Journey Through Genius: The Great Theorems of Mathematics. s. 6. 
  6. ^ McKirahan, Richard D. Jr. (1994). Philosophy Before Socrates. Indianapolis: Hackett. s. 5. ISBN 978-0-87220-176-7. 
  7. ^ Jaeger, Werner (1948). Aristotle (2nd bas.). s. 454. 
  8. ^ Herodot, Tarihler, 1.74. Plinius, Doğa Tarihi, 2.9
  9. ^ Cohen, Mark S.; Curd, Patricia; Reeve, C. D. C. (2011). Readings in Ancient Greek Philosophy (Fourth Edition): From Thales to Aristotle. Indianapolis, Indiana: Hackett Publishing. s. 10. ISBN 978-1603846073. 
  10. ^ Frank N. Magill, The Ancient World: Dictionary of World Biography, Volume 1, Routledge, 2003 1135457395
  11. ^ Kirk, G. S.; Raven, J. E. (1957). "Chapter II: Thales of Miletus". The Presocratic Philosophers. Cambridge University Press. ss. 74-98. 
  12. ^ Herodot, Tarihler, 1.170
  13. ^ Freely, John (2012). The Flame of Miletus: The Birth of Science in Ancient Greece (And How It Changed the World). Londra: I. B. Tauris & Co. Ltd. s. 7. ISBN 978-1-78076-051-3. Erişim tarihi: 1 Ekim 2017. 
  14. ^ Lawson, Russell M. (2004). Science in the Ancient World: An Encyclopedia. Santa Barbara, California; Denver, Colorado; and Oxford, England: ABC CLIO. ss. 234-235. ISBN 978-1-85109-534-6. 
  15. ^ Thatcher, Oliver J. (2004). The Library Of Original Sources: The Greek World (İngilizce). The Minerva Group, Inc. s. 138. ISBN 978-1-4102-1402-7. 
  16. ^ Nietzsche, Friedrich (2001). The Pre-Platonic Philosophers. University of Illinois Press. s. 23. ISBN 978-0252025594. 
  17. ^ a b Alexander Herda. Burying a sage: the heroon of Thales in the agora of Miletos. Kasım 2011, İstanbul, Türkiye. pp. 67–122
  18. ^ a b Yust, Walter (1952). Encyclopaedia Britannica: A New Survey of Universal Knowledge (İngilizce). Encyclopaedia Britannica. s. 13. 
  19. ^ Guthrie, W. K. C. (1978). A History of Greek Philosophy: The Earlier Presocratics and the Pythagoreans (İngilizce). 1. Cambridge University Press. s. 50. ISBN 978-0-521-29420-1. 
  20. ^ Goodman, Ellen (1995). The Origins of the Western Legal Tradition: From Thales to the Tudors (İngilizce). Federation Press. s. 9. ISBN 978-1-86287-181-6. 
  21. ^ Plant, I. M. (2004). Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology. Norman: University of Oklahoma Press. ss. 29-32. 
  22. ^ Plutarch (1952). "Solon". Robert Maynard Hutchins (Ed.). Lives. Great Books of the Western World. 14. Chicago: William Benton. s. 66. 
  23. ^ Riedweg, Christoph (2005) [2002], Pythagoras: His Life, Teachings, and Influence, Ithaca, New York: Cornell University Press, 978-0-8014-7452-1 p. 7
  24. ^ Plütark, Solon'un Hayatı, 2.4
  25. ^ O'Grady, Patricia F. (2017). Thales of Miletus: The Beginnings of Western Science and Philosophy (İngilizce). Taylor & Francis. s. 263. ISBN 978-1-351-89537-8. 
  26. ^ Hamlyn, David W. (2002). Being a Philosopher: The History of a Practice (İngilizce). Routledge. s. 7. ISBN 978-1-134-97101-5. 
  27. ^ Russo, Lucio (2013). The Forgotten Revolution: How Science Was Born in 300 BC and Why it Had to Be Reborn. Levy, Silvio tarafından çevrildi. Springer. s. 33. ISBN 978-3642189043. 
  28. ^ Harrison, Frederic (1892). The new calendar of great men: biographies of the 558 worthies of all ages. London and New York: MacMillan & Co. s. 92. 
  29. ^ Plutarch, On Isis And Osiris 7 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bölüm: 10.
  30. ^ Ferguson, Kitty (2011). Pythagoras: His Lives and the Legacy of a Rational Universe (İngilizce). Icon Books Ltd. s. 28. ISBN 978-1-84831-250-0. 
  31. ^ a b c Cooke, Roger L. (2005). The History of Mathematics: A Brief Course. John Wiley & Sons, Inc. 
  32. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Dicks isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  33. ^ Diogenes Laertios (II, 1)
  34. ^ "LacusCurtius • Ancient Astronomy: Polus (Smith's Dictionary, 1875)". penelope.uchicago.edu. 
  35. ^ Zhmud, Leonid (2006). The Origin of the History of Science in Classical Antiquity. Die Deutsche Bibliothek. 
  36. ^ Mark, Joshua J. "Thales of Miletus". World History Encyclopedia (İngilizce). 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  37. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :0 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  38. ^ Büyüközkara, Ender (1 Ocak 2021). "Thales'in Doğa Anlayışı". Physis'ten Natura'ya İlk Çağ'da Doğa - Doğu Kütüphanesi. 14 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  39. ^ "Aristotle, Politics, Book 1, section 1259a". www.perseus.tufts.edu. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  40. ^ Stamatellos, Giannis (16 Eylül 2011), Bruce, Michael; Barbone, Steven (Ed.), Argument by Analogy in Thales and Anaximenes (İngilizce), Wiley, ss. 180-182, doi:10.1002/9781444344431.ch46, erişim tarihi: 23 Kasım 2024 
  41. ^ Breidenstein Jr., Joseph I. (2023), Breidenstein Jr., Joseph I. (Ed.), Thales and Anaximander (İngilizce), Springer Nature Switzerland, ss. 103-140, doi:10.1007/978-3-031-44780-8_3, erişim tarihi: 23 Kasım 2024 
  42. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; tandfonline.com isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  43. ^ McKirahan, Richard D. (15 Mart 2011). Philosophy Before Socrates: An Introduction with Texts and Commentary (İngilizce). Hackett Publishing. ISBN 978-1-60384-602-8. 
  44. ^ Salğar, Ercan (29 Aralık 2023). "BİLİM TARİHİNDE DÖNÜM NOKTASI: MİLET OKULU". Dört Öge (24): 53-70. ISSN 2146-7064. 28 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  45. ^ a b c Recep Külcü (2016). "Thales'ten Günümüze Arkhe Arayışı". Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi. ss. 1-10. 
  46. ^ Pombo Jr., Dinamérico P. (16 Ekim 2024). "A PROOF OF THALES' THEOREM". Far East Journal of Mathematical Education. 26 (2): 109-110. doi:10.17654/0973563124011. 
  47. ^ Taşkın, Ali (15 Aralık 2011). "FELSEFEYİ THALES'LE BAŞLATMA GELENEĞİ ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER". Felsefe Dünyası (54): 15-26. ISSN 1301-0875. 
  48. ^ Mark, Joshua J. "Antik Yunan Felsefesi". Dünya Tarihi Ansiklopedisi. 29 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  49. ^ Yardımcı, Alper Bilgehan; Güdücü, Fatma (1 Ocak 2023). "Arkhe ve Töz Kavramı Üzerine: Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes". Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (57): 1-11. doi:10.35237/sufesosbil.1169776. ISSN 1300-9435. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  50. ^ Legutko, Ryszard (24 Ekim 2017). "Thales on Water". Peitho. Examina Antiqua (Lehçe). 8 (1): 81-90. doi:10.14746/pea.2017.1.4. ISSN 2082-7539. 26 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  51. ^ Görgeç, Oğulcan (22 Ekim 2019). "THALES VE ANAKSİMENES'İN GÜNÜMÜZDE UNUTULMUŞ ELEMENTLERİ: SU VE HAVA". Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 6 (2): 511-526. ISSN 2147-4958. 
  52. ^ Yanık, Musa (18 Ağustos 2020). "Antik Yunan'da Mitos-Logos İlişkisi: Thales'in Arkhe Sorununa Bakışının Mitos Açısından Değerlendirilmesi". IBAD Sosyal Bilimler Dergisi (7): 269-281. doi:10.21733/ibad.667654. ISSN 2687-2811. 5 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  53. ^ Walter Kranz (1984). Antik Felsefe. Baydur, Suat tarafından çevrildi. Sosyal Yayınları. 
  54. ^ Unat, Yavuz. "İlk Güneş Tutulması Tahmini ve Thales". 14 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  55. ^ Frisinger, H. (1971), "Meteorology before Aristotle" (PDF), Bulletin of the American meteorological society, 52 (11), ss. 1078-1081 [ölü/kırık bağlantı]
  56. ^ Korczak, Andrzej (1 Aralık 2013). "WHY THE WATER? THE VISION OF THE WORLD BY THALES OF MILETUS". Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 35 (35): 43-51. ISSN 2148-9890. 
  57. ^ "Thales of Miletus | Internet Encyclopedia of Philosophy" (İngilizce). Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  58. ^ "Thales theorem - Math Open Reference". www.mathopenref.com. 26 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  59. ^ Recio, Tomas; Dana-Picard, Thierry (31 Ekim 2024). "From Thales Theorem to octic curves:: An illustrative journey, with the concourse of Computer Algebra and Dynamic Geometry software, through the uncertain territory of locus computation". Maple Transactions (İngilizce). 4 (3). doi:10.5206/mt.v4i3.18022. ISSN 2564-3029. 25 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 
  60. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  61. ^ Fred Gardiol (2002). "Électromagnétisme", 3. Traité d'électricité. s. 486. 
  62. ^ "Thales | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. 22 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2024. 

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Dumont Jean-Paul, Antik Felsefe, Dost Kitabevi Yayınları
  • Doç. Dr. Tansu Açık’ın ders notları
  • Kranz Walter, Antik Felsefe, Sosyal Yayınları
  • Diogenes Laertos, Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, Kazım Taşkent Klasik Yapıtlar Dizisi
  • Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi
  • The Encyclopedia of Philosophy, By Crowell Collier and Macmillan, Copyright U.S.A: 1967
  • Ahmet Arslan, İlkçağ Felsefe Tarihi Cilt 1, İstanbul Bilgi Üni. Yay.
  • "Thales of Miletus (62?-546)". 3 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  • "Thales". 28 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  • The Milesians"Presocratic Philosophy". 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]


Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Thales&oldid=34767813" sayfasından alınmıştır