Periander
| Periander | |
|---|---|
| Korint Tiranı | |
 Periander, MÖ. 4. yüzyıla ait bir Yunan aslından Roma kopyası, Vatikan Müzeleri. | |
| Hüküm süresi | MÖ. 627–585 |
| Önce gelen | Cypselus |
| Sonra gelen | Psammetichus |
| Doğum | MÖ. 635 öncesinde Corinth |
| Ölüm | MÖ. 585 Corinth |
| Çocuk(lar)ı |
|
| Babası | Cypselus |
| Annesi | Cratea |
| Dini | Yunan çok tanrıcılığı |
Periander veya Korintli Periander (/ˌpɛriˈændər/; Yunanca: Περίανδρος; ö. y. MÖ. 585), antik Korint'i yöneten Cypselid hanedanının ikinci tiranıydı. Periander'in yönetimi Korint'in tarihinde refah dolu bir döneme yol açmış, idari becerisi Korint'i Yunanistan'ın en zengin şehir devletlerinden biri haline getirmiştir.[1] Bazı anlatılar, Periander'in zalim ve sert bir hükümdar olduğunu belirtirken, diğerleri[2][kaynak belirtilmeli] onun Korint'teki servet dağılımının az çok eşit olmasını sağlamak için çalışan adil ve adaletli bir kral olduğunu iddia etmektedir. Genellikle Yunanistan'ın Yedi Bilgesi'nden biri olarak kabul edilir, MÖ. 6. yüzyılda yaşamış ve yüzyıllar boyunca bilgelikleriyle tanınmış kişilerdir. (Diğer Bilgeler çoğunlukla Thales, Solon, Cleobulus, Chilon, Bias ve Pittacus olarak kabul edilir).[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Periander, Korint'in ikinci tiranıydı[3] ve Cypselid hanedanının kurucusu Cypselus'un oğluydu. Babasından dolayı Cypselides (Κυψελίδης) olarak anılırdı.[4] Cypselus'un karısının adı Cratea idi. Oğlu Periander ile birlikte yattıklarına dair söylentiler vardı.[5] Periander, Epidauruslu Procles ve Eristenea'nın kızı Lyside (genellikle Melissa olarak anılırdı) ile evlendi.[5] İki oğulları oldu: Aklı kıt olduğu söylenen Cypselus ve zeki bir adam olan Lycophron.[5] Lives and Opinions of Eminent Philosophers kitabına göre, Periander bir öfke nöbetinde karısını tekmeledi ya da bir dizi merdivenden aşağı attı, o kadar sertti ki öldü.[5][6] Yunan tarihçi Herodot, Periander'in karısının cesedini kirlettiği yönündeki iddiaları bir metafor kullanarak ima etti: “Periander ekmeğini soğuk bir fırında pişirdi”.[7] Annesi için duyduğu keder ve babasına duyduğu öfke Lykophron'u Korcyra'ya sığınmaya itti.[6] Periander çok daha yaşlandığında ve halefini yanında görmek istediğinde, Lykophron'u çağırttı.[5] Korcyra halkı bunu duyduğunda, gitmesine izin vermektense Lykophron'u öldürdüler. Oğlunun ölümü Periander'in sonunda ölümüne yol açan bir umutsuzluğa düşmesine neden oldu.[5] Periander'in yerine sadece üç yıl hüküm süren ve Cypselid tiranlarının sonuncusu olan yeğeni Psammetichus geçti.[8]
Hükmetmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Periander Korint'i Antik Yunanistan'ın en önemli ticaret merkezlerinden biri haline getirmiştir.[3] Kalkidikya'daki Potidaea'da ve İllirya'daki Apollonia'da koloniler kurmuş,[3] Epidaurus'u fethetmiş, Milet ve Lidya ile olumlu ilişkiler kurmuş ve oğlunun hayatının çoğunu geçirdiği Korint'i ilhak etmiştir.[3] Periander ayrıca Korint Kıstağı boyunca Diolkos adlı bir ulaşım sistemi icat etmesiyle de tanınır. Korint limanına giren mallardan alınan geçiş ücretleri neredeyse tüm devlet gelirlerini oluşturuyordu ve Periander bunları tapınaklar ve diğer bayındırlık işlerini inşa etmek ve edebiyat ve sanatı teşvik etmek için kullanıyordu. Şair Arion'u kentteki bir sanat festivali için Lesbos'dan Korint'e getirtti. Periander birçok festival düzenlemiş ve Dor tarzında birçok bina inşa ettirmiştir. Korint tarzı çömlekçilik onun döneminde bir zanaatkâr tarafından geliştirilmiştir.
Periander'in liderlik ve siyaset tarzı 'tiranlık' olarak adlandırılmıştır. Tiranlar fakirleri zenginlere tercih eder, bazen toprak sahiplerinin mallarına el koyar ve ayrıcalıklarını kısıtlayan kanunlar çıkarırlardı. Ayrıca tapınaklar, limanlar ve surlar inşa etmeye başladılar ve şehrin drenajını ve su tedarikini iyileştirdiler. Periander, ticarete fayda sağlayan önlemler aldı.[2]
Diogenes Laertius, onun ölümüyle ilgili bir efsane anlatır; gömüldüğü yerin başkaları tarafından bilinmesini istemezmiş. “İki genç adama gece vakti, onlara işaret ettiği belli bir yoldan gitmelerini emretti; karşılaştıkları adamı öldürüp gömeceklerdi. Daha sonra dört kişiye daha ikisinin peşine düşmelerini, onları öldürmelerini ve gömmelerini emretti; yine dört kişinin peşine daha büyük bir sayı gönderdi. Bu önlemleri aldıktan sonra kendisi de ilk çiftle karşılaştı ve öldürüldü."[9]
Yazma ve felsefe
[değiştir | kaynağı değiştir]Periander'in hem yazan hem de erken dönem felsefesini takdir eden bir edebiyat hamisi olduğu söylenir. İki bin satır uzunluğunda didaktik bir şiir yazdığı söylenir.[5] Diogenes Laertius, Lives and Opinions of Eminent Philosophers adlı eserinde yazarların Yedi Bilge'nin kim olduğu konusunda anlaşamadığına işaret eder. Periander'in Korint'teki düzeni iyileştirmeye çalıştığı öne sürülür; Diogenes Laërtius'un listesinde yer almasına rağmen, aşırı önlemleri ve despotik hareketleri onu bilge adamlardan ziyade ünlü tiranların listesine daha uygun hale getirir.[2]
Diogenes Laertius, onun bazı özdeyişlerini aktarır: Güvende olmak isteyen tiranlar, silahları değil sadakati kendilerine siper etmelidir. Zevkler geçici, onurlar ölümsüzdür. Refahta ölçülü, sıkıntıda ihtiyatlı ol. İster refahta ister sıkıntıda olsunlar, dostlarınıza karşı aynı davranın. Hangi anlaşmayı yaparsanız yapın, ona sadık kalın. Yalnızca suç işleyenleri değil, suç işleme noktasına gelenleri de düzeltin.[9]
Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Periander'e felsefe ve liderlikle ilgili olarak birçok çağdaşı tarafından atıfta bulunulmuştur.
En yaygın olarak, erken dönem Yunanistan'ın filozof ve yöneticilerinden oluşan bir grup olan Antik Yunanistan'ın Yedi Bilgesi'nden biri olarak anılır, ancak bazı yazarlar onu liste dışında bırakır. MS. 3. yüzyıl filozoflarından Diogenes Laertius, Lives and Opinions of Eminent Philosophers adlı eserinde Periander'i bu Yedi Bilge'den biri olarak listeler. Ausonius da Yedi Bilgenin Maskesi (The Masque of the Seven Sages) adlı eserinde Periander'den Bilgelerden biri olarak bahseder.[10]
Bazı araştırmacılar, Periander adlı hükümdarın aynı adı taşıyan bilgeden farklı bir kişi olduğunu ileri sürmüşlerdir. Diogenes Laërtius şöyle yazar: “Sotion, Heraklides ve Pamphila Yorumlarının beşinci kitabında iki Periander olduğunu söylerler; biri tiran, diğeri bilge bir adam ve Ambracia'nın yerlisi. Kyzikoslu Neanthes de aynı iddiada bulunur ve iki adamın birbiriyle kuzen olduğunu ekler. Aristoteles, bilge olanın Korintli Periander olduğunu söyler; ancak Platon onunla çelişir."[11]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Seven Wise Men of Greece". Columbia Encyclopedia. 6 Copyright © 2023 – www.infoplease.ocm vasıtasıyla.
- ^ a b c Gomez, Carlos (2019). The Encyclopedia of Ancient Greece. United Kingdom: Amber Books Ltd. ss. 89-92. ISBN 978-1-78274-762-8.
- ^ a b c d "Periander". Encyclopædia Britannica.
- ^ Charlton T. Lewis & Charles Short. "Cypsĕlus". A Latin Dictionary.
- ^ a b c d e f g Laertius, Diogenes. "Life of Periander". 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2014.
- ^ a b Gentleman of Cambridge (1731). The history of Periander, King of Corinth. printed: and sold by J. Roberts in Warwick-Lane.
- ^ Herodotus The Histories, 5.92g
- ^ "Corinth, Ancient". www.hellenicaworld.com.
- ^ a b Diogenes Laertius. "Chapter 7. PERIANDER (tyrant 625-585 B.C.)". Lives of Eminent Philosophers. D. L. 1.7.
- ^ Ausonius. "The Masque of the Seven Sages".
- ^ Pausanias. "Description of Greece".
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikisöz'de Periander ile ilgili sözler mevcuttur.
Wikimedia Commons'ta Periander ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Laërtius, Diogenes (1925). "The Seven Sages: Periander". Lives of the Eminent Philosophers. 1:1. Hicks, Robert Drew tarafından çevrildi (Two volume bas.). Loeb Classical Library.
 | ||
