Mozdok'un Kuruluşu
| Mozdok'un Kuruluşu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rus-Çerkes Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rusya İmparatorluğu |
 Kabarda Prensliği (Doğu Çerkesya) | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
II. Katerina |
Qasey Atajuq | ||||||
Mozdok'un Kuruluşu, Rus-Çerkes Savaşı'nın erken döneminlerindeki önemli bir olay olarak kabul edilir. Rus İmparatorluğu’nun kaleyi inşası, Kuzey Kafkasya’da bir güç merkezi oluşturma amacı taşıyordu ve özellikle Kabardeyler olmak üzere Çerkes kabilelerinin direnişini tetikledi. Bu olay, çoğu zaman Rusya ve Kafkasya’nın yerli halkları arasındaki uzun çatışmanın başlangıcı olarak görülür.[1][2][3][4][5]
Arkaplan
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Katerina döneminde Rus İmparatorluk Ordusu, Kafkasya üzerindeki Rus etkisini ve hakimiyetini genişletme stratejisinin bir parçası olarak Çerkes topraklarına girmeye başladı. Bu plan, bölgeyi güvence altına almak ve Çerkes topraklarının ilhakını kolaylaştırmak için bir dizi kalenin inşasını içeriyordu.[3]
17 Temmuz 1763'te, Rus kuvvetleri Doğu Çerkesya'da bulunan Mezdeug (günümüz Mozdok) kasabasına girdi. Köy işgal edildi ve Mozdok, güçlü bir Rus üssüne dönüştürüldü. Bölgeyi güvence altına almak ve kalıcı bir Rus varlığı oluşturmak amacıyla Volga Kozaklarının aileleri Mozdok çevresinde stanitsa adı verilen Kozak köylerine yerleştirildi.
Çerkesler için Mozdok’un kurulması, Rus İmparatorluğu ile düşmanlıkların başlangıcını simgeliyordu. Bazı Kabardey soyluları, Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı’nın desteğini almayı umarak hemen direniş gösterilmesi gerektiğini savunurken, diğerleri müzakereden yana olup savaştan kaçınmaya çalıştı. İç bölünmelere rağmen birçok Çerkes, Mozdok’un inşasını bir saldırı ve egemenliklerinin ihlali olarak gördü.[6]
İnşa süreci ve direniş
[değiştir | kaynağı değiştir]Kale, yoğun askeri koruma altında inşa edildi ve Rus mühendisler ile askerler, olası saldırılara karşı alanı güvence altına almak için çalıştı. Çerkes savaşçıları, inşaat sürecini bozmak ve Rus kuvvetlerini bölgeden çıkarmak için sık sık baskınlar düzenledi. Bu erken çatışmalar, Çerkeslerin Rus yayılmacılığına karşı koymalarındaki kararlılıklarını gösterdi.
Mozdok çevresine Volga Kozaklarının yerleştirilmesi ise gerilimi daha da artırdı, çünkü bu durum, Rusların Çerkes topraklarına kalıcı olarak yerleşeceklerini işaret ediyordu. Özellikle Doğu Çerkesya’daki Kabardeyler, Rus tehdidine karşı daha sıkı bir birlik oluşturmaya başladılar.[7]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Mozdok’un kuruluşu, Rus-Çerkes ilişkilerinde bir dönüm noktasıydı. Bu olay, Rusya’nın Kuzey Kafkasya’yı hakimiyeti altına almak için başlattığı kasıtlı bir kampanyanın başlangıcını simgeliyor ve bir asırdan fazla sürecek olan Rus-Çerkes Savaşı’nın zeminini hazırlıyordu.
Mozdok, gelecek seneler içinde bölgedeki Rus askeri harekatları için stratejik bir üs ve Çerkes direnişinin odak noktası haline geldi. Kale Rusların elinde kalırken, Kabardeyler ve diğer Çerkes kabileleri gerilla taktikleri uygulayarak ve zaman zaman büyük çaplı savaşlara girerek Rus kontrolüne meydan okumaya devam etti.
Mozdok’un inşası, Rusya’nın Kuzey Kafkasya’daki varlığını pekiştirirken, aynı zamanda imparatorluk ile Çerkes halkları arasındaki düşmanlığı derinleştirdi. Kale, Çerkeslerin Rus hakimiyetine karşı örgütlü bir direniş başlatmasıyla on yıllar sürecek çatışmaların başlangıcını işaret ediyordu.[8]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Henze, Paul B. The North Caucasus: A History of Resistance and Conflict. 11 Aralık 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ King, Charles (20 Mart 2008), "The Imaginary Caucasus", The Ghost of Freedom, Oxford University PressNew York, ss. 99-141, ISBN 0-19-517775-4, erişim tarihi: 27 Kasım 2024
- ^ a b R. Huttenbach, Henry (2003). "Amjad Jaimoukha. The Circassians: A Handbook. New York: Palgrave, 2001. 384 pp". Canadian-American Slavic Studies. ss. 115-116. ISSN 0090-8290.
- ^ Burbank, Jane; Ransel, David L. (22 Eylül 1998). Imperial Russia: New Histories for the Empire (İngilizce). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-21241-2. 11 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2024.
- ^ Vulpius, Ricarda (6 Nisan 2020). Die Geburt des Russländischen Imperiums: Herrschaftskonzepte und -praktiken im 18. Jahrhundert (Almanca). Böhlau Köln. ISBN 978-3-412-51819-6.
- ^ Bell, James Stanislaus (1840). Journal of a Residence in Circassia During the Years 1837, 1838, and 1839. Volume 1. Longman, Orme, Brown, Green, and Longmans. 4 Aralık 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. pp. 78–80.
- ^ Zhemukhov, Sufian (2014). "The Circassian Genocide. By Walter Richmond. Genocide, Political Violence, Human Rights Series. New Brunswick: Rutgers University Press, 2013". Slavic Review. ss. 15-16. ISSN 0037-6779.
- ^ Múzeum: a Múzeum-egyesület közlönye (Macarca). Minerva irodalmi és nyomdai müintézet rt. nyomása. 1898. 11 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2024.