İçeriğe atla

Mozdok

Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mozdok
Моздок
Мæздæг
Şehir
Mozdok şehri
Mozdok İstasyonu
Mozdok bayrağı
Bayrak
Mozdok arması
Arma
Rusya üzerinde Mozdok
Mozdok
Mozdok
Mozdok'un Rusya'daki konumu
Ülke Rusya
Federal bölgeKuzey Kafkasya
Federal bölüm Kuzey Osetya-Alanya
RayonMozdok
İdare
 • Belediye başkanıTaymuraz Burayev
Yüzölçümü
 • Toplam17.5 km²
Nüfus
 (2010)
 • Toplam38.768
Zaman dilimiUTC+03.00 (MZD)

Mozdok (Rusça: Моздо́к; Osetçe: Мæздæг), Rusya'nın Kuzey Osetya-Alanya Cumhuriyeti'ne bağlı Mozdok rayonunun merkezi olan şehirdir. Terek Nehri'nin sol kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 17,5 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 38.768'dir.[1]

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

İsminin kökeni Kabardeyce'dir ve “Kör Orman” anlamına gelmektedir.[2]

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Katerina döneminde Rus ordusu Çerkes topraklarına girmeye başladı ve Çerkesya'yı hızla ele geçirmek için kaleler inşa etti. 1763'te Rusya, Doğu Çerkesya'nın Mezdeug köyünü ilhak etti ve kale olarak kullandı. Kozak aileleri Mozdok çevresine yerleştirildi. Rus-Çerkes Savaşı'nın başlangıcı bu olay olarak kabul edilir.[2]

1764'te Kabardey liderlerin kalenin yıkılması talepleri Rus hükümetince cevapsız bırakıldı. Takip eden yıllarda, Kabardeyler kasabayı kuşatmaya çalışsalar da geri çekilmek zorunda kaldılar. Mozdok'un kurulmasıyla Rus yetkilileri Oset, Gürcü, Ermeni ve diğer Hristiyan grupların kasabaya yerleşmesi için teşviklerde bulundular. Kısa sürede Mozdok, Kizlyar'a bir tahkimat hattıyla bağlı olan önemli bir Rus karakolu oldu ve yerel ticaretin, etnik çeşitliliğin ve Rus-Kafkas etkileşiminin merkezi haline geldi. 1789'da nüfusun %55,6'sı Ermeni ve Gürcüydü. Özellikle 1820'lerde Rus komutan Yermolov, Gürcü askerî yolu bölgesinden Kabardeyleri çıkarıp oraya Osetleri yerleştirmeye başladığında Oset yerleşimi arttı.[2]

Mozdok'tan güneye doğru ilerleyen Rusya, Daryal Boğazı sayesinde Doğu Gürcistan ile kara bağlantısı kurdu. Mozdok, 1784 yılında kurulan Vladikavkaz'ın yerini almasına kadar Gürcü askerî yolu'nun kuzey terminali olarak kaldı. Rus İmparatorluğu döneminde, kasaba Terek Oblastı'nın Mozdoksky Otdel'in idari başkentiydi. 19. yüzyılın başlarında, Digorya'daki Müslüman Oset aileleri Mozdok'a yerleşerek bugün hala var olan bir Müslüman Digor topluluğu kurdu.

Dubinin Kardeşler, 1823 yılında Mozdok'ta dünyanın ilk petrol rafineri cihazını icat ettiler.[3]

23 Ağustos 1942'de, Mavi Durum harekâtı sırasında Alman birlikleri tarafından ele geçirildi. 3 Ocak 1943'te Kızıl Ordu tarafından geri alındı.

Haziran 2003'te, bir intihar bombacısı, Rus hava kuvvetleri personeliyle dolu bir otobüse aracıyla çarptı.[4] 1 Ağustos 2003'te, şehirdeki bir askeri hastane, kamyon bombası kullanan bir intihar bombacısı tarafından hedef alındı. Bina büyük ölçüde hasar gördü ve patlamada elliden fazla kişi hayatını kaybetti. Bu saldırılar, İkinci Çeçen Savaşı'nın başlangıcından bu yana Mozdok'taki Rus tesislerine yönelik bir dizi saldırıdan ikisidir.

İdari ve belediye durumu

[değiştir | kaynağı değiştir]

İdari bölümler çerçevesinde Mozdok, Mozdoksky İlçesi'nin idari merkezidir. Mozdok Şehri, Mozdoksky Belediye Bölgesi'ne bağlı Mozdokskoye Kentsel Yerleşimi olarak dâhil edilmiştir.[5]

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mozdok'taki Bölgesel Araştırmalar Müzesi'nde Mozdok'un tarihiyle ilgili çeşitli sergiler ve eserler bulunmaktadır.

Demografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

2002 yılı itibarıyla Mozdok'un etnik yapısı şöyledir:

Askerî

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehrin yakınında bir hava üssü bulunuyor. 1961'den 1998'e kadar, Tupolev Tu-95 tipi uçakları kullanan Uzun Menzilli Havacılık'ın 182. Ağır Bombardıman Havacılık Alayı burada konuşlanmıştı.[6] Hava üssü, Birinci Çeçen Savaşı, İkinci Çeçen Savaşı ve Rus-Gürcü Savaşı sırasında askeri operasyonlara destek sağlamak için kullanılmıştır. Haziran 2003'te, Mozdok-Prokhladnoye otoyolunda kadın bir intihar bombacısı, hava üssünde çalışan pilotları ve diğer personelleri taşıyan bir otobüse saldırmış, yaklaşık 15 kişiyi öldürmüş ve 12 kişiyi yaralamıştır.[7]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Mozdok ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ a b ""Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1"". Federal Devlet İstatistik Servisi (Rusça). Moskova. 2012. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2018. 
  2. ^ a b c Barrett, Thomas M. (1999). At the edge of empire: the Terek Cossacks and the North Caucasus frontier, 1700-1860. Boulder, CO: Westview Press. ISBN 978-0-8133-3671-8. 
  3. ^ "НЕЧЕТКО-МНОЖЕСТВЕННЫЙ ПОДХОД К АНАЛИЗУ ОЦЕНКИ РИСКОВ В НЕФТЯНОЙ ОТРАСЛИ". ЭКОНОМИЧЕСКИЕ НАУКИ (225). 31 Ağustos 2023. doi:10.14451/1.225.77. ISSN 2072-0858. 
  4. ^ "Russia's suicide bomb nightmare" (İngilizce). 6 Şubat 2004. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2024. 
  5. ^ Christen, Louis; Yilmaz, Omer F.; Nuccio, Scott; Wu, Xiaoxia; Fazal, Irfan; Willner, Alan E.; Langrock, Carsten; Fejer, Martin M. (13 Şubat 2009). "Tunable 105 ns optical delay for 80 Gb/s RZ-DQPSK, 40 Gb/s RZ-DPSK, and 40 Gb/s RZ-OOK signals using wavelength conversion and chromatic dispersion". Optics Letters. 34 (4): 542. doi:10.1364/ol.34.000542. ISSN 0146-9592. 
  6. ^ "1988 IEEE PES Summer Meeting". IEEE Power Engineering Review. PER-7 (9): 13-13. Eylül 1987. doi:10.1109/mper.1987.5527394. ISSN 0272-1724. 
  7. ^ Khataev, Igor E.; Margieva, Manana Sh. (25 Mart 2022). "Study by Law Students of Preventive Means of Interdisciplinary Criminological and Criminal Law Interaction in the Application of Criminal Law Measures". Vestnik of North Ossetian State University: 142-150. doi:10.29025/1994-7720-2022-1-142-150. ISSN 1994-7720. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mozdok&oldid=33629303" sayfasından alınmıştır