Balcı, Borçka
| Balcı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Balcı Balcı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Borçka |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1020 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 410 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08400 |
Balcı, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Balcı köyünün eski adı Bagini'dir. Gürcüce bir kelime olan Bagini (ბაგინი) pagan inancında tapınak, tanrılara kurbanın sunulduğu yer anlamına gelir.[3] Bagini kelimesi Gürcücede Hristiyanlık öncesi ibadet yerleri, sinagoglar için kullanılmaktadır.[4] Bagini adı Türkçeye Bagin ve Bagen (باكه ن) şeklinde girmiştir.[5][6]
Bagini köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortaları gibi Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün adının pagan tapınağı anlamına gelmesi ve ortadan kalkmış bir kilisenin varlığının bilinmesi, Bagini'nin eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[7][8]
Bagini köyü, 1835 tarihli nüfus defterinde "Bagin" olarak geçer. Bu sırada bu yerleşim Çıldır Eyaleti içinde Berta ve Sinkot mahiyelerinden oluşan Livana sancağının köylerinden biriydi. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 49 hanede 139 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Bagin köyünün toplam nüfusunun 268 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[9]
Bagini köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Bagini (Багини) olarak kaydettiği yerleşim, Batum sancağında Gonio kazsına bağlı Kintauri nahiyesinin üç köyünden biriydi. Köyün nüfusu, 141'i erkek ve 142'si kadın olmak üzere, 39 hanede yaşayan 283 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Müslüman Gürcü anlamında "Acaralılar" (Аджарцы) olarak kaydedilmiştir.[10] Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1893 yılında Bagini'yi Gürcü dilinin konuşulduğu kiler arasında saymış, köydeki eski kilisenin Batum sancakbeyi tarafından 1840'larda yıkıldığını yazmıştır. Osmanlı idaresine girmesinden sonra Bagini köyünden 20 hanenin Osmanlı ülkesine göç ettiğini belirtmiştir.[8][11]
Bagini köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Bu durum 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti tarafından fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması’yla Bagini’nin de içinde yer aldığı Artvin bölgesi Türkiye’ye bırakıldı.[12][13]
Bagini köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus sayımı sırasında, "Bagin" adıyla Borçka kazasına bağlı merkez nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu, 80'i kadın ve 93'ü erkek olmak üzere, 45 hanede yaşayan 173 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de köyün nüfusu Gürcü olarak kaydedilmiştir.[14] Bagini veya Bagin, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Balcı olarak değiştirilmiştir.[5] Balcı köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Borçka kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 376 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 704 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 311 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Bagini'nin köy kilisesi 1840'larda Batum sancakbeyinin emriyle yıkılmıştı. Bu kiliseden bir tünelle Deviskeli Deresi'ne ulaşılıyordu.[8] Ayrıca köyün yaklaşık 4 kilometre doğusunda, Bagini Kilisesi veya Otingo Klisesi olarak bilinen bir kilise daha vardır.[17][18]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Balcı köyü Artvin il merkezine 52 km, Borçka ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır.[19] Balcı köyü yakınında Deviskel Deresi kıyısında ünlü Otingo Kaplıcası yer alır. Yakın zaman kadar çeşitli hastalıklara derman arayan çok sayıda kişi, 25-30 derece kükürtlü sulara sahip olan kaplıcalara gidiyordu.[20][21]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 364[2] |
| 2020 | 410[2] |
| 2019 | 458[2] |
| 2018 | 545[2] |
| 2017 | 297[2] |
| 2016 | 306[2] |
| 2015 | 321[2] |
| 2014 | 346[2] |
| 2013 | 416[2] |
| 2012 | 356[2] |
| 2011 | 404[2] |
| 2010 | 422[2] |
| 2009 | 480[2] |
| 2008 | 682[2] |
| 2007 | 450[2] |
| 2000 | 532[19] |
| 1990 | 705[19] |
| 1985 | 682[19] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Balci, Turkey Page". Fallingrain.com. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Borçka Balcı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 3 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ ""უბანი ჰურიათა" - Civil Ansiklopedik Sözlük (Gürcüce)". 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023.
- ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 118". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2023.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 69, ISBN 9786055708856.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları, 2019, Tiflis, s. 8. 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941- 485-24-4.
- ^ a b c "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 146-147". 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023.
- ^ Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 15, 91-95. 30 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1237". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2023.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Gürcü Müslümanların Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქართველ მაჰმადიანთ გადასახლება ოსმალეთში), Tiflis, 1912, s. 135". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 167.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 87.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 143. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 132, ISBN 9789941478178.
- ^ a b c d "Balci Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 35, ISBN 9789944197526
- ^ İvane Caiani, Borçka Mektupları, 2002, s. 50, ISBN 9789758260126.