İçeriğe atla

Konya

Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Merkez, Konya sayfasından yönlendirildi)
Bu madde şehir hakkındadır. İl için Konya (il) sayfasına bakınız. Başlığın diğer anlamları için Konya (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Koordinatlar: 37°52′N, 32°29′E

Konya
Şehir
Konya manzarası
Mevlânâ Müzesi
Selimiye Camii
Konya Kültürpark ve Aziziye Camii
Konya'nın Türkiye'deki konumu
Konya'nın Türkiye'deki konumu
Türkiye üzerinde Konya
Konya
Konya
Avrupa üzerinde Konya
Konya
Konya
Konya (Avrupa)
Asya üzerinde Konya
Konya
Konya
Konya (Asya)
Dünya üzerinde Konya
Konya
Konya
Konya (Dünya)
Koordinatlar: 37°52′22″K 32°29′32″D / 37.87278°K 32.49222°D / 37.87278; 32.49222
ÜlkeTürkiye
İlKonya
İdare
 • TürBelediye başkanı-meclis
 • Organ
Belediye meclisi
 • Belediye BaşkanıUğur İbrahim Altay
(AK Parti)[1]
Rakım1016 m
Zaman dilimiUTC+03.00 (TRS)
Posta kodu
42XXX
Alan kodu332
ISO 3166 koduTR-42
Plaka kodu42
İklimDsb, Bsk

Konya, Türkiye'nin Konya ilinin merkezi olan şehirdir. 1875'te kurulan Konya Belediyesi, 1987'de çıkarılan 3399 sayılı yasa gereğince "büyükşehir" statüsüne kavuşmuş olup 1989'dan beri belediye hizmetleri bu statüye göre yürütülmektedir. 2014'te 6360 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları olmuştur.

Ekonomik açıdan Türkiye'nin gelişmiş kentlerinden biri olan Konya doğal ve tarihsel zenginlikleriyle de önem taşır. Dünyanın en eski yerleşimlerinden biri olan Çatalhöyük, 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmıştır. Şehir Anadolu Selçukluları’nın ve Karamanoğulları’nın başkentliğini yapmıştır. Türkiye'nin en önemli sanayi kentlerinden birisidir. Anadolu Kaplanları'ndandır. Şehrin futbol takımı Konyaspor'dur. Yöresel yemekleri etliekmek, bamya çorbası, Mevlana böreği, yağ somunu, tirit, Konya pilavı, sac arası ve fırın kebabı'dır. Konya’nın simgeleri Mevlana Müzesi (Kubbe-i Hadrâ), çift başlı kartal'dır.

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]
Konya/Ereğli İvriz'deki kaya kabartmaları

Konya ovasında yer aldığı bilinen ve Hitit tabletlerinde İkuwaniya olarak geçen şehrin lokasyon ve isim benzerliğinden dolayı Konya olduğu düşünülmektedir.[2][3] Bizans döneminde kullanılan İconium ve günümüzde kullanılan Konya adlarının şehrin Hititçe ismiyle olan benzerliğinden dolayı Konya adının İkuwaniya'dan geliyor olması olasıdır.

Bizans dönemindeki rivayetlere göre ise ile adını veren Konya şehrinin isminin Kutsal Tasvir anlamındaki "İkon" sözcüğüne bağlı olduğu iddia edilir. Mitolojide bu konuda değişik rivayetler bulunmaktadır. Bu hikâyelerden birinde anlatıldığı üzere, kente dadanan ejderhayı öldüren kişiye şükran ifadesi olarak bir anıt yapılır ve üzerine de olayı anlatan bir resim çizilir. Bu anıta verilen isim, İkonion dur. İkonion adı, zamanla İcconium'a dönüşür.

Roma döneminde İmparator adlarıyla değişen, Claudiconium, Colonia Selie, Augusta İconium gibi yeni adlar alır. Bizans kaynaklarında Tokonion olarak geçen şehre ve bölgeye verilen diğer isimler şöyledir: Ycconium, Conium, Stancona, Conia, Cogne, Cogna, Konien, Konia...

Araplar kentin ismini Kuniya olarak değiştirmişlerdir, Selçuklu ve Osmanlı döneminde bu ad Konya'ya dönüşmüştür. Günümüzde de kent hala Konya adını taşımaktadır.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarih öncesi dönem

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya, Türkiye'deki en eski yerleşim birimlerinden biridir. Konya'da yerleşimin Prehistorik (Tarih öncesi) çağdan başladığı görülmektedir. Konya'nın merkezinde yer alan ve aynı zamanda bir höyük olan, Anadolu Selçuklu sultanı II. Alaeddin Keykubad'a nispetle Alâeddin Tepesi adı verilen suni tepe ve çevresinde yapılan araştırmalar sonucu, prehistorik çağ içinde gerek Neolitik (Cilalı Taş Devri) ve Kalkolitik ve gerekse Erken Bronz Çağ'larına ait kültürel bulgulara rastlanmıştır.

Yine prehistorik çağa ait höyüklerden, merkeze 15 km mesafede yer alan ve Konya'nın bugünkü merkez Harmancık mahallesinde yer alan Karahöyük ve Konya Ovası üzerinde, bulunmuş en eski ve en gelişmiş Neolitik devir yerleşim merkezi olan Çatalhöyük bulunmaktadır.

Tunç Çağı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya Ovası Hititler döneminde Aşağı Ülke (Kur Şapliti) adıyla bilinmekteydi[4] ve Hititlerin yönetim merkezi ve can damarı olan Hatti diyarı ile Orta Toroslar'da yer alan ve bir dönem Hitit ülkesinin başkentliğini yapmış Tarhuntaşşa bölgesinin ortasında yer almaktaydı.[5]

Roma dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Anadolu ve Suriye topraklarında büyük bir imparatorluk kuran Hititler Konya'ya da hakim olmuşlardır. Hititler'den sonra Friglerin egemenliğine giren Konya (Kavania) daha sonra Lidyalılar, Persler ve Büyük İskender'in istilalarına uğramıştır. Sonraları Anadolu'da Roma hakimiyeti sağlanınca Konya İconium olarak varlığını korumuştur.

Önemini Roma ve Bizans dönemleri boyunca korumuş olan şehir, Hıristiyanlığın ilk yıllarında dini bir merkez hüviyeti de kazanmıştır. Aziz Paul Anadoludaki dinî seyahatleri sırasında Konya'ya da uğramıştır.

Selçuklu dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İslamiyetin doğuşuyla beraber Doğu Roma İmparatorluğu aleyhine büyüyen İslam Devleti, İstanbul'u hedef alan harekâtları sırasında Konya üzerine de akınlar düzenlemişlerdir. Anadolu'da ve Konya çevresinde ilk İslami oluşumlar bu devirde ortaya çıkmıştır.

1071 senesinde Malazgirt Ovası'nda yapılan Malazgirt Savaşı'ndan önce Anadolu üzerine keşif harekâtları düzenleyen Türkler ve Anadolu'yu tanıyan Büyük Selçuklular, bu savaş sonucu Anadolu'nun büyük bir kısmı ile beraber Konya'yı da, ele geçirmişler ve bölgedeki uzun Bizans hakimiyetine son vermişlerdir.

Süleyman Şah 1076 yılında Konya'yı Anadolu Selçukluları'nın başkenti yapmış, bilahare başkent 1080 yılında İznik'e nakledilmiştir. İlk haçlı seferi sırasında İznik şehri tekrar Bizans'ın eline geçmiş, sultan I. Kılıçarslan da 1097 tarihinde başşehri tekrar Konya'ya taşımıştır. Bu tarihten 1277 yılına kadar Konya aralıksız Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti olmuştur. I. Alaeddin Keykubad (1220-1237) devrinde şehrin etrafına muhkem bir sur inşa edilmiştir ve Konya Anadolu'nun en büyük şehri olmuştur.[6] Selçuklular devrinde şehirde cuma namazı kılınan yedi büyük cami vardı. Toplam şehir nüfusu 45.000-50.000 arasında tahmin ediliyor.[6]

Tarihi Katalan Atlası'na göre Karamanoğulları Beyliği'nin bayrağı.

Karamanoğulları dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Karamanoğullarının kökeni Azerbaycan'dan Sivas'a göç eden Hoca Saadettin'in oğlu Nur-i Sufi'ye dayanmaktadır. Buradan Torosların eteğinde olan Larende kasabasına gelip yerleşmişlerdir. Karamanoğulları Oğuzların Avşar boyundandırlar. Nur-i Sufi'nin oğlu Kerimeddin Karaman Bey 13. yüzyılda buradan başlamak üzere Kilikya bölgesinin büyük bir kısmında güç sahibi olmuş, bunun üzerine Anadolu Selçuklu Devleti sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından bölgenin beyi olarak atanmıştır. Karamanoğlu Mehmet Bey Konya'yı 1277 yılında beyliğine katmıştır. Selçuklu yıkılışından sonra Konya şehri Karamanoğulları topraklarına katılmış ve beyliğinin başkenti olmuştur. Tam 16 kez Osmanoğulları ve Karamanoğulları arasında el değiştirmiştir.

Osmanlı dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir 1467 senesinde kalıcı Osmanlı egemenliğine geçmiştir. Sultan II. Mehmed Konya'yı zaptederek Karamanoğlu hakimiyetine son vermiştir. Osmanlı devrinde Konya önce Karaman Eyaletinin sonra da Konya Vilayetinin merkezi olmuştur. Osmanlı Rus Savaşı ve Balkan Harbi sonunda zorunlu göçe zorlanmış yüz binlerce müslüman[7] Arnavut, Çerkes, Boşnak kökenli Balkan ve Kafkas muhaciri tarıma elverişli olması sebebiyle Konya ve ilçelerine iskan edilmişlerdir.

Kurtuluş Savaşı dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Millî mücadelenin başlamasıyla Konya bu kutsal mücadelenin içinde yer almış, ancak istenmeyen ve Konya halkınca pek tasvip görmeyen bazı olayların gelişmesi, bir takım yanlış anlamalara, gerçekle pek ilgisi olmayan yorumlara yol açmıştır.

Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Vali’nin Artin Cemal’in yanı sıra Konya’daki Amerikalı Miss Kouchman, İngiliz Rahip Rew Frew, Dr. İpokrat, Kirkor Şişmanyan, Rodoslu Nikola Samarcidis ve Kıbrıslı Kemal Subhuezel gibi ajanların, azınlık temsilcilerinin tabi Damat Ferit ve Zeynel Abidin’in her türlü engelleme, çabalarına rağmen kurulmuştur. Tabii Konya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Kadınlar Şubesinin kurulması da önemlidir.

Konya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı Sivaslı Ali Kemal’in çalışmaları, çabaları Mustafa Kemal Paşa tarafından takdir edilmiştir. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin bu çalışmalar içinde önemsediği işgale ve işgalcilerin uygulamalarına karşı düzenlenen protesto mitingleridir. Bu mitinglerle Konya halkının tepkisi dile getirilmiş, hem de halkın birlik beraberliğinin oluşması sağlanmıştır. Özellikle o günlerde ilk kadın mitingi Konya’da yapılmış, işgale karşı Konyalı kadınların tepkisi bu mitingle ifade edilmiştir.

Konya, işgal görmeyen Ankara, Kayseri, Yozgat, Çorum, Çankırı gibi İç Anadolu şehirleriyle birlikte kurtuluş savaşında ordunun ihtiyaçlarının karşılandığı lojistik merkezi olmuştur. Cephede savaşan ordunun ihtiyaçları Konya’da toplanmış ve cepheye buradan gönderilmiştir. Konya, cepheden gelen yaralı ve hastaların tedavi gördüğü merkez olmuştur.[8]

Cumhuriyet dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya, 1987 yılında çıkarılan 3399 sayılı kanun[9] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta üç ilçe (Karatay, Meram ve Selçuklu) Konya Büyükşehir Belediyesi'nin sınırlarına dahil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 30 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.[10] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.[11]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya şehrinin ortalama rakımı 1016 metredir. Bitki örtüsü İç Anadolu Bölgesi'nin tipik bitkisel örtüsü olan bozkırdır.[12]

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya şehrinde yarı kurak karasal iklim (Köppen iklim sınıflandırması: Bsk ve Dsb) hüküm sürer.[13] Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kurak, sonbaharları ılık ve yağışlı ve ilkbaharları serin ve yağışlıdır. Konya ikliminin diğer bir özelliği ise mevsimlerin geç başlaması ve geç bitmesidir.[14] En sıcak ay temmuz ve ağustostur ve ortalama en yüksek gündüz sıcaklıkları 30 ° C'dir.[15] En soğuk ay ise Ocak ayıdır, en düşük gece sıcaklıkları ortalama -4 °C'dür. Şehirde ölçülen en düşük sıcaklık -28,2 °C, en yüksek sıcaklık ise 40,6 °C'dir.[15] Yağışlar en çok mayıs, en az temmuz veya ağustos ayında düşer.[15] İlkbaharda ve yaz başlarında, kırkikindi olarak adlandırılan konveksiyonel yağışlar görülür.[14] Konya'da yıllık ortalama toplam yağış 318 mm'dir.[15] Konya, Türkiye'de Iğdır'dan sonra en az yağış alan şehirdir.[16]

 Konya iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 17,6 23,8 28,9 31,5 34,4 37,2 40,6 39,6 36,1 31,6 25,2 21,8 40,6
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 4,8 7,1 11,9 17,5 22,3 26,7 30,2 30,1 26,1 19,9 12,9 6,6 18,0
Ortalama sıcaklık (°C) 0,0 1,4 5,7 11,0 15,7 20,1 23,6 23,1 18,6 12,4 6,1 1,7 11,6
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −3,9 −3,2 0,1 4,5 8,7 12,8 16,1 15,7 11,2 6,0 0,8 −2,3 5,5
En düşük sıcaklık (°C) −28,3 −26,5 −15,8 −8,6 −1,2 3,2 6,0 6,6 0,4 −7,6 −20 −22,4 −28,2
Ortalama yağış (mm) 35,8 27,9 28,0 32,0 43,5 24,8 6,5 5,3 11,7 30,0 31,9 41,3 318,7
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[15]


Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu veriler Konya ilinin şehir merkezinin nüfus verileridir. İl nüfusu için Konya (il) sayfasına bakınız.
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[17] 102.906 47.496 55.410
1935[18] 102.819 52.093 50.726
1940[19] 112.008 56.465 55.543
1945[20] 118.753 58.457 60.296
1950[21] 129.407 64.434 64.973
1955[22] 161.104 92.236 68.868
1960[23] 201.679 119.841 81.838
1965[24] 242.414 157.934 84.480
1970[25] 292.560 200.464 92.096
1975[26] 339.203 246.727 92.476
1980[27] 430.149 329.139 101.010
1985[28] 521.287 439.181 82.106

1987 yılında Konya büyükşehir statüsü kazanıp il merkezinde yeni ilçeler kurulmuştur. Bu yıldan itibaren il merkezi nüfusu aşağıdaki gibidir.

Yıl Nüfus İlçeler
1990[29] 513.346 Karatay, Meram, Selçuklu
2000[30] 742.690
2007[31] 967.055
2008[32] 980.973
2009[33] 1.003.373
2010[34] 1.036.027
2011[35] 1.073.791
2012[36] 1.107.886

2012 yılında ilin tamamı büyükşehir sınırlarına girmiştir.

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Konya'da spor

2016-17 Sezonunda Konyaspor, futbolda Türkiye Kupası'nda İstanbul Başakşehir'i normal süreyi ve uzatmaları 0-0 tamamladı. Seri penaltı atışlarında rakibini 4-1 yenerek şampiyon oldu. Konyaspor Türkiye Kupası şampiyonun ve Süper Lig şampiyonun karşılaştığı Süper Kupa'yı da Beşiktaş'ı 2-1 yenerek müzesine götürdü.

2018-2019 Sezonu sonunda, Konyaspor, Süper ligi 8.sırada tamamlamıştır. Anadolu Selçukspor ise 3. Lig takımıdır. BAL’da 3, kadınlar futbol liglerinde iki takımı daha vardır. Basketbol 1. Lig takımı Konyaspor, play-off maçları yarı finalinde yenilerek, lig 4.sü olmuştur. Voleybol erkekler 1. Ligindeki iki takımı da küme düşmüştür. Voleybol 2. Liglerinde 3, bölgesel liginde de 3 takımı vardır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Anadolu Selçukspor 3.turda, Konyaspor 4.turda elenmişlerdir.

Havacılığı sevdirmek amacıyla kurulan Mevlana Sportif Havacılık Kulübü'nün merkezi Meram'dadır. Yamaç paraşütü ve model uçak alanlarında hizmet vermektedir. Kulüp üyeleri özellikle yaz ve bahar aylarında hafta sonları toplanarak etkinlikler düzenlemekte, model uçak gösterileri yapmaktadır. Octocopter adı verilen hava aracı ile firmaların havadan fotoğraf çekimi ihtiyacına cevap verilmektedir.

Önemli spor tesisleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Aba atma

Ağız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkçenin Konya ilinde kullanılan ağzının Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre, Ereğli hariç diğer ilçeler Mersin iliyle aynı grupta yer alır:

Müzeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde çeşitli müzeler de bulunmaktadır.

  1. Mevlana Müzesi
  2. Konya Arkeoloji Müzesi
  3. Konya Atatürk Evi Müzesi
  4. Karatay Medresesi (Çini Eserler Müzesi)
  5. Sırçalı Medrese (Mezar Anıtları Müzesi)
  6. İnce Minare (Taş-Ahşap Eserleri Müzesi)
  7. Konya Etnografya Müzesi
  8. Konya İzzet Koyunoğlu Şehir Müzesi
  9. Konya Sahibiata Müzesi

Tiyatro

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya Devlet Tiyatrosu, 1997 Aralık ayından bu yana, başta Konya olmak üzere, çevre il ve ilçelere çalışmalarını kesintisiz olarak sürdüren bölge tiyatrosudur.[37]

Devlet Tiyatrosu olarak hizmet veren bina; anıt alanında, 1946 yılında Halkevi olarak yapılmış, Halkevleri kapatıldıktan sonra ise, sinema salonu olarak faaliyet göstermiş, daha sonra da İl Halk Kütüphanesi olarak kullanılmış bir mekandır. 1981 yılında Atatürk’ün doğumunun 100. yıl dönümünü Kutlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı ve Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü katkılarıyla gerekli onarım ve tefrişi yapılarak Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğüne tahsisi sağlanmıştır. 1997 yılında Yerleşik Bölge Tiyatrosu olarak Hizmet vermeye başlayan Tiyatro Binası 257 salon, 36’sı balkon olmak üzere toplam 293 koltuktan oluşmaktadır. Konya Devlet Tiyatrosunun ilk açılış oyunu 19.12.1997 yılında Refik Erduran’ın yazdığı ve Tansu Aytar’ın yönettiği “Tamirci” adlı oyundur.[38]

Etkinlikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vuslat Yıldönümü Uluslararası Anma Törenleri (Şeb-i Arûs Törenleri)

Şeb-i Arûs lügat manası düğün gecesi demektir. Mevlânâ Celaleddin-i Rumi kendi ölümüne rabbine duyduğu aşktan dolayı sevgiliye kavuşma yani düğün gecesi demiştir. Mevlânâ Celaleddin-i Rumi'nin ölüm yıl dönümlerinde 17 Aralık tarihlerine denk gelen haftalarda yapılan ve "Vuslat Yıldönümü Uluslararası Anma Törenleri" olarak isimlendirilmeye başlanılan törenler, halk arasında Şeb-i Arus Şenlikleri olarak da anılmaktadır.

Konya Uluslararası Mistik Müzik Festivali

İlk kez 2004 yılında düzenlenen Konya Uluslararası Mistik Müzik Festivali önceleri Aralık ayındaki Vuslat Yıldönümü Anma Törenleri (Şeb-i Arûs) kapsamında yer alırken, 2008 yılından beri Eylül ayında, kapanış gecesi 30 Eylül'e, yani Mevlâna'nın doğum gününe gelecek şekilde düzenlenmektedir. Bu uygulama ile Mevlâna'yı anma ve anlamaya yönelik yeni bir zaman dilimi oluşturulması hedeflenmekte, "Konya Uluslararası Mistik Müzik Festivali"nin dünyanın sayılı festivalleri arasına girmesi için yoğun gayret sarf edilmektedir.[39]

5. İslami Dayanışma Oyunları 2021

[değiştir | kaynağı değiştir]

4 yılda bir yapılan ve ilk oyunu 2005 yılında Cidde, Suudi Arabistan'da düzenlenen İslami Dayanışma Oyunları, 2021 yılında yapılacak olan oyunları Konya'da yapma kararı almış ancak 2021 yılında devam eden COVID-19 pandemisi sebebiyle 2022 yılının ağustos ayında 56 ülkeden 24 farklı branşta 4 binden fazla sporcunun katılımıyla gerçekleştirilmiştir.

Somut Olmayan Kültürel Miras

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. Fener alayı
  2. Şivlilik

Mutfak

[değiştir | kaynağı değiştir]

Turizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

2009 yılında Konya'yı 1 milyon 717 bin 942 yerli ve yabancı turist ziyaret etti. Bu rakamın 1 milyon 338 bin 113'ünü yerli, 353 bin 233'ünü ise yabancı ziyaretçiler oluşturdu.[40]

Alâeddin Camii

Alâeddin Camii, 1220 yılında Konya'da Anadolu Selçuklu Devleti sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından aynı adı taşıyan tepe üzerinde (Alâeddin Tepesi) inşa ettirilmiş cami.

Sekiz Anadolu Selçuklu Sultanı burada gömülüdür.

Alâeddin Tepesi'nin 1849'da çizilen gravürü.
II. Kılıçarslan Köşkü
Şehitler Anıtı
Alâeddin Tepesi

Alâeddin Tepesi, Türkiye'nin Konya ilinin merkezine bağlı Karatay ilçesinde yer alan tepe. 450 x 350 metre boyunda olup, 20 metre yüksekliğinde olan tepe, höyük olarak adlandırılan protohistorik yerleşim yerlerinden biriydi.

Mevlana Müzesi
Mevlana Müzesi
1923 yılında Konya Mevlana Türbesi ve Selimiye Camii

Mevlana Müzesi, Konya'da bulunan, eskiden Mevlâna'nın dergâhı olan yapı kompleksinde, 1926 yılından beri faaliyet gösteren müzedir. "Mevlana Türbesi" olarak da anılır.

(Yeşil Kubbe) denilen Mevlana'nın türbesi dört fil ayağı (kalın sütun) üzerine yapılmıştır. O günden sonra yapı faaliyetler hiç bitmemiş, 19. yüzyılın sonuna kadar yapılan eklemelerle devam etmiştir. Osmanlı sultanlarının bir kısmının Mevlevi tarikatından olması Türbe'ye özel bir önem verilmesini ve iyi korunmasını sağlamıştır.

Müze alanı bahçesi ile birlikte 6.500 m² iken, yeri istimlak edilerek Gül Bahçesi olarak düzenlenen bölümlerle birlikte 18.000 m²ye ulaşmıştır.

Bağlı bulunduğu Kültür Bakanlığı'na en çok gelir getiren ikinci müzedir. (Birinci Topkapı Sarayı müzesi.)

Mevlana hakkında menkıbelerin anlatıldığı Ahmed Eflaki'nin kitabı "Arifler'in Menkıbeleri"nde[1] Mevlana'nın babası için türbe yaptırmak isteyen devrin sultanına "gök kubbeden daha görkemlisini yapamayacağınıza göre zahmet etmeyin" dediği rivayeti yer alır. Türbe, Mevlana'nın ölümünden sonra inşa edilmiştir.

Camiler
Kiliseler
Çatalhöyük
Çatalhöyük'de kazı alanı

Çatalhöyük günümüz Konya Şehri'nin güneydoğusunda, Hasandağı'nın yaklaşık olarak 136 kilometre uzağında, Konya Ovası'na hakim buğdaylık arazide bulunmaktadır. Doğu yerleşimini, en son Cilalı Taş Devri sırasında ovadan 20 metre yüksekliğe kadar ulaşan bir yerleşim birimi oluşturmaktadır. Ayrıca, batıya doğru da ufak bir yerleşim birimi ve birkaç yüz metre doğuya doğru da bir Bizans yerleşimi bulunmaktadır.

İnce Minareli Medrese

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya sanayisi günümüzde birçok sektörde üretim yaparak tarihsel olarak kullanılan tahıl ambarı kimliğinin yanına sanayi şehri kimliğini de eklemiştir.

Konya’nın bir özelliği de; sanayisinin belli tür ürünlere dayalı olmayıp oldukça geniş bir sektörel alanda üretim yapmasıdır. Diğer bir ifade ile makine sanayisinden kimyaya, tekstilden otomotiv yedek parçaya, elektrik-elektronikten gıdaya, ambalajdan kâğıt sanayine kadar oldukça değişik üretim alanlarında faaliyet göstermektedir. Konya, 130 ülkeye ihracat yapmaktadır.[41] 2013 rakamlarına göre Konya 1.3 Milyar $ ihracat yaparak Türkiye İhracatçılar Meclisine girmiştir.[42]

Ticaret

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya'nın Türkiye'nin ticari faaliyetleri için etkisi büyüktür. Konya iç bölgelerdeki iller içerisinde önemli bir hinterland özelliğine sahiptir. Tarımsal üretim, sanayi faaliyetlerinin gelişmesi, nüfus potansiyeli ticaret faaliyetleri için burayı önemli bir pazar haline getirmiştir. Türkiye'nin orta noktasında sayıldığından Türkiye'nin bütün illeri ile kolayca ticaret yapabilmektedir. Ayrıca Türkiye ekonomisine de büyük katkıda bulunur.

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya; Ankara, İstanbul, İzmir, Eskişehir ve Mersin gibi birden fazla üniversiteye sahip olan illerdendir. Konya'da 3 adet devlet üniversitesi ve 2 adet vakıf üniversitesi bulunur.

Üniversite Tür Kuruluş Web sitesi
Selçuk Üniversitesi Devlet 1975 selcuk.edu.tr 16 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Devlet 2010 erbakan.edu.tr 14 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Konya Teknik Üniversitesi Devlet 2018 ktun.edu.tr 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi Vakıf 2013 gidatarim.edu.tr 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
KTO Karatay Üniversitesi Vakıf 2010 karatay.edu.tr9 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Altyapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Karayolu

Karayoluyla, Ankara'ya 3, Antalya'ya 4, Eskişehir'e 5, İstanbul'a 9, Adana'ya 5 saat uzaklıktadır.

Konya Garı'ndan kalkan Ankara – Konya YHT
Alaattin Tepesi'nden geçen Konya Tramvayı
Demiryolu

Polatlı – Konya yüksek hızlı demiryolu hattının tamamlanmasıyla Ankara ve İstanbul'a Yüksek Hızlı Tren ile ulaşım sağlanabilmektedir. Hızlı tren günümüzde Konya ile Ankara arasını 1 saat 45 dakikaya indirmiştir. Bu süre yeni trenlerin alımıyla 1 saat 30 dakikaya inecektir. Günlük iki yönlü 16 sefer ile şu an hizmettedir.[43] İstanbul'dan başlayan tarihî Hicaz Demiryolu hattı, şehir merkezinden geçmektedir. Günümüzde demiryolu ulaşımı bu hattan sağlanmaktadır.

Havayolu

2000 yılında sivil hava trafiğine açılan Selçuklu ilçesi sınırları içinde bulunan ve 141.000 m²'lik alan üzerine kurulu olan Konya Havaalanı, DHMİ ile Türk Hava Kuvvetleri ortak yönetimindedir. 3. Ana Jet Üs Komutanlığı da burada bulunmaktadır.

Raylı sistem

Alaaddin Tepesi ile Selçuk Üniversitesi kampüsü arasındaki takriben 20 km.lik hatta, 60 tramvay vagonu ile 24 saat boyunca yolcu taşımacılığı yapılır.[44] Eylül 2015'te Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından yapımı tamamlanan Alaaddin-Adliye Tramvay Hattı ile iyileştirme çalışmaları tamamlanan mevcut Alaaddin-Selçuk Üniversitesi hattında tramvay seferleri başlamıştır.[45] 19 Mart 2024 tarihinde Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından Konya Büyükşehir Belediye Stadyumu - Konya Şehir Hastanesi Tramvay Hattının yapılacağı duyurulmuştur. 30 Nisan 2024 tarihinde projenin 1. etabının temeli atılmasıyla projeye başlanmıştır.[46]

Metro

23 Nisan 2015'te başbakan Ahmet Davutoğlu Konya Dedeman Oteli’nde gerçekleşen proje tanıtım toplantısında, Konya tarihinde yapılacak en büyük ulaşım projesi olan metronun müjdesini verdi. Konya Metrosu 3 etapta, toplamda 44,7 kilometre olacak ve 3 milyar liraya mal olacak. Proje 2020 yılında tamamlanacak. Metro ile Yüksek Hızlı Tren hattı entegrasyonu sağlanacak. Etaplar halinde yapılacak projenin ilk etabı Kampüs-Alaaddin-Gar-Beyhekim arasında; 2. Etabı Fetih Caddesi-Karatay'da, 3. Etabı Necmettin Erbakan Üniversitesi-Çevre Yolu-Yeni Gar arasında olacak.[47][48]

10 Ekim 2015 tarihinde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Feridun Bilgin, Konya'nın dört bir yanını birbirine bağlayacak Konya Metrosu Projesi'ne ilişkin hazırlıkların tamamlandığını belirterek, 13 Ekim'de etüt, proje ve mühendislik hizmetleri işi ihalesine çıkılacağını söyledi.[49] Bu tarihte ihalesi yapılan Konya metrosu projesine ilişkin teklif veren 7 firmadan 4'üne teknik ve mali tekliflerini sunmaları için davet gönderildi.[50]

Kardeş şehirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Konya Seçim Sonuçları - 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri". www.sabah.com.tr. 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023. 
  2. ^ John David Hawkins. The Hieroglyphic Inscription of the Sacred Pool Complex at Hattuša (Südburg). Studien zu den Boğazköy-Texten, Beiheft 3. Wiesbaden (İngilizce). 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  3. ^ Yiğit H. Erbil (2017). Preliminary report of the Fasıllar Survey (İngilizce). Istanbul: Institut français d’études anatoliennes. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  4. ^ Alvise Matessi (2018). "The Making of Hittite Imperial Landscapes: Territoriality and Balance of Power in South-Central Anatolia during the Late Bronze Age". Journal of Ancient Near Eastern History, 3(2):117–162. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  5. ^ Jan Yakar (2014). The Archaeology and Political Geography of the Lower Land in the Last Century of the Hittite Empire (İngilizce). Hacettepe Üniversitesi. ss. 501-505. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  6. ^ a b HACIGÖKMEN, Mehmet Ali. "Türkiye Selçukluları Zamanında Konya'nın Devlet Merkezi Oluşu" (PDF). TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 231. ss. 248-249. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Haziran 2014. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2012. 
  9. ^ "Kanun No. 3399" (PDF). 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ağustos 2014. 
  10. ^ "Kanun No. 5216". 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2014. 
  11. ^ "Kanun No. 6360". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2014. 
  12. ^ "Konya Şartlarında Yağış, Sıcaklık ve Bitki Örtüsü İlişkisi". DergiPark. 1 Ağustos 2009. 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  13. ^ "Köppen İklim Sınıflandırmasına Göre Türkiye İklimi" (PDF). Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Ocak 2016. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  14. ^ a b "Konya - İklim". Konyakultur.gov.tr. Ocak 2016. 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  15. ^ a b c d e "Resmî İstatistikler - Konya". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2016. 
  16. ^ "Resmî İstatistikler - Iğdır". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  17. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  18. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  19. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  20. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  21. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  22. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  23. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  24. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  30. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  31. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  32. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  33. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  34. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  35. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  36. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  37. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012. 
  38. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2012. 
  39. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2013. 
  40. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2012. 
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2012. 
  42. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2014. 
  43. ^ "TCDD". 8 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2011. 
  44. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2012. 
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. 
  46. ^ "Konya Büyükşehir Belediyesinin Projesini duyurduğu sayfa". 30 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2024. 
  47. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. 
  48. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. 
  49. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. 
  50. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. 
  51. ^ a b c d e f "Konya Büyükşehir Belediyesi Meclis gündemi (14.08.2006)". Konya Büyükşehir Belediyesi. 25 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2010. 
  52. ^ "Konya İle Cordoba Arasında Kardeş Şehir Protokolü İmzalandı". Konya Büyükşehir Belediyesi. 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2010. 
  53. ^ "Konya İle Kazakistan'ın Tarihi Şehri Çimkent "Kardeş Şehir" Oluyor". Konya Büyükşehir Belediyesi. 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2010. 
  54. ^ "Konya Büyükşehir Belediyesi Meclis gündemi". Konya Büyükşehir Belediyesi. 11 Haziran 2007. 14 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2010. 
  55. ^ "Тетово се збратимува со турскиот град Коња" (Makedonca). Утрински весник. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2010. 
  56. ^ "Kyoto İle Kardeş Şehir Protokolü İmzalandı, Heyet Japon Parkı'nı Gezdi". Konya Büyükşehir Belediyesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2010. 
  57. ^ "Konya ile Multan Arasında Kardeş Şehir Protokolü İmzaladı". Konya Büyükşehir Belediyesi. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2010. 
  58. ^ "Saraybosna ve Konya Kardeş Şehir Oldu". Konya Büyükşehir Belediyesi. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2010. 
  59. ^ "Konya İle Kulob Kardeş Şehir Oldu". Konya Büyükşehir Belediyesi. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013. 
  60. ^ "Konya İle Bangladeş'in Sylhet Şehri Arasında Kardeş Şehir Protokolü İmzalandı". Konya Büyükşehir Belediyesi. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013. 
  61. ^ "Konya İle Belh Vilayeti Mezar-ı Şerif Şehri Arasında "Kardeş Şehir Protokolü" imzalandı". Konya Büyükşehir Belediyesi. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013. 
  62. ^ "Konya İle Aden Arasında Kardeş Şehir İlişkileri Başladı". Konya Büyükşehir Belediyesi. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013. 
  63. ^ "Konya ve Mogadişu Kardeş Şehir Protokolü İmzaladı". Türk Dünyası Belediyeler Birliği. 9 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2024. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikipedi'nin kardeş projelerinden

hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar
Vikikaynak'ta ara Vikikaynak'ta belgeler
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Konya&oldid=33690559" sayfasından alınmıştır