Kemerköprü, Arhavi
| Kemerköprü | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Kemerköprü Kemerköprü'nün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Arhavi |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 358 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 157 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08290 |
Kemerköprü, Artvin ilinin Arhavi ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kemerköprü köyünün eski adı Cgiriazeni'dir. Lazca bir yer adı olan Cgiriazeni (ჯგირიაზენი), iyi anlamındaki "cgiri" (ჯგირი) ve düzlük anlamındaki "zeni" (ზენი) kelimelerinden oluşur ve "iyi düzlük" anlamına gelir.[3][4] Bu yer adı Türkçe kaynaklarda Ciryazen, Çiryazen, Ciğeryazan gibi farklı biçimlerde geçer. Erken dönem Osmanlı tahrir defterlerinde ve 1835 nüfus sayımında "Çiryazen / Ciryazen", 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde ise, Cgiryazen/Cigryazen (چكریازن) olarak yazılmıştır.[5][6][7]
Cgiriazeni köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra, 1547 yılında bu bölgeyi de tamamen ele geçirmiştir.[8] Cgiriazeni köyü, 16. yüzyılın son çeyreğinde (1681/1682) yapılan tahrirde "Çiryazen" adıyla kaydedilmiştir.[5]
Cgiriazeni köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde "Cigryazen" (چكریازن) adıyla kaydedilmiş, fakat "Ciğeryazan" şeklinde okunmuştur. Bu sırada köy, Trabzon vilayetinin sancaklarından biri olan Lazistan sancağında Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 53 hanede yaşayan 177 kişiden oluşuyordu. Hane başına düşen ortalama nüfusun yaklaşık 3,3 kişi olması, sadece erkek nüfusun tespit edildiğini göstermektedir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün nüfusunun 354 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Tarımla geçinen Cigryazen'de bu salnamede hayvan varlığı olarak 3 keçi/koyun, 151 inek, 3 at ve 3 öküz tespit edilmiştir.[9][10]
Cgiriazeni veya Cigryazen köyü, Birinci Dünya Savaşı yıllarında Rus idaresi sınırları içinde kalmıştır. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, 1917 yılında Lazistan bölgesine yaptığı araştırma gezisinde, "Cgiria Zeni" (ჯგირია ზენი) şeklinde not ettiği köyde 14 hanede 61 kişinin yaşadığını yazmıştır.[11]
Cgiriazeni veya Cigryazen köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Cigryazen" (جكریازن) adıyla Rize vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı.[12] 1935 genel nüfus sayımında "Cigeryazan" olarak kaydedilmiş olan yerleşim, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Hopa kazasına bağlı Arhavi nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 268 kişiden oluşuyordu.[13] Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla "Kenarköprü" olarak değiştirilmiştir. Nitekim köyün adı 1955 gelen nüfus sayımıda "Ciğeryazan", 1960 gelen nüfus sayımında ise, Kenarköprü olarak geçer. 1965 genel nüfus sayımında Kemerköprü şeklinde yazılmış olan köyün nüfusu 249 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 121 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
Cgiriazeni köyünün yeni adının kaynağı olan tek kemerli taş köprü, Kemerköprü köyü ile Dereüstü köyünü birbirine bağlamaktadır. Sadece yaya geçişleri için kullanılan köprü, 1995 yılında kısmen yıkılmış ve daha sonra onarılmıştır.[15]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Kemerköprü köyü, Artvin il merkezine 82 km, Arhavi ilçe merkezine 6 km uzaklıktadır.[16] Köyde Kıvadidi (Taşdibi), Tisilepuna (Yılan) ve Dolazeni gölleri bulunmaktadır.[17]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 157[2] |
| 2019 | 176[2] |
| 2018 | 202[2] |
| 2017 | 143[2] |
| 2016 | 137[2] |
| 2015 | 138[2] |
| 2014 | 162[2] |
| 2013 | 181[2] |
| 2012 | 118[2] |
| 2011 | 123[2] |
| 2010 | 135[2] |
| 2009 | 126[2] |
| 2008 | 122[2] |
| 2007 | 127[2] |
| 2000 | 117[16] |
| 1990 | 235[16] |
| 1985 | 260[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Kemerköprü, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Artvin Arhavi Kemerköprü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი) 2 cilt, I. Cilt, Batum, 1977, s. 75.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 85, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ a b "Kenan Aydın, "Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus (1583-1681/1682)" - Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021 Bahar (34), s. 205". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ "1165 no.lu Arhavi Nüfus Defteri". 1835.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 366, ISBN 9789157871117.
- ^ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. ISBN: 99940-61-43-7
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 366-367, ISBN 9789157871117.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 72, 151" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 155.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 72" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 87.
- ^ ""Arhavi'nin Yıkılan Tarihi Kemer Köprüsü"". 5 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ a b c d "Kemerköprü Köyü". YerelNet.org.tr. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Ceyhun Akyol, Sinan Güner, Yener Oğan, Ekrem Aydın, Rahime Yüce, Tuncay Uluyurt (2014). "Kırsal Alanların Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi – Artvin İli Arhavi İlçesi Örneği". dergipark.org.tr. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.