Arılı, Arhavi
| Arılı | |
|---|---|
 | |
 Köyden fotoğraf, 2019 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Arılı Arılı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Arhavi |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 513 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 189 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08290 |
Arılı, Artvin ilinin Arhavi ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Arılı köyünün eski adı Papilati'dir. Lazca bir yer adı olan Papilati (პაპილათი), "Papazın yeri" anlamına gelir. Nitekim Gürcü tarihçi İuri Siharulidze bu yer adındaki "-at"ın (-ათ) yer adı eki olduğunu, "papa" (პაპა) kelimesinin Lazcada "rahip" anlamına geldiğini ve "Papiloğlu" aile adının da bu kelimeden türediğini belirtmiştir.[4] Bu yer adı Türkçeye Papilat olarak girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Papilat (پاپلات) olarak geçer.[5][6] Papilati, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı Sessizdere köyünün de eski adıdır.
Papilat köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, antik çağda Kolheti Krallığı'nın bir parçasıydı. Osmanlılar bu bölgeyi, 1461 yılında Trabzon İmparatorluğu'nu ortadan kaldırdıktan sonra ele geçirdi. Arhavi, Osmanlı döneminde Lazistan olarak adlandırılan bölgede bulunuyordu. Papilat'ın yer aldığı Arhavi, erken Osmanlı kayıtlarında Trabzon sancağına bağlı Arhavi kazası olarak geçer. Arhavi kazası, 1486 tahriri sırasında Arhavi-Laz nahiyesinden, 16. yüzyılda ise, Arhavi-Laz, Gonio, Vilayet-i İskele ve Vilayet-i Bağobit nahiyelerinden oluşuyordu.[7]
Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi toplama amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespitinde, Orçi bölgesinin köyü olarak "Orçi-Papilat" adıyla kaydedilmiştir.[8] Papilat, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre Trabzon vilayetinin sancaklarından biri olan Lazistan sancağında Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlı bir köydü. Nüfusu 69 hanede yaşayan 144 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfusu tespit ediyordu. Bundan dolayı köyün toplam nüfusunu bulmak için erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda Papilat köyünde yaklaşık 288 kişinin yaşadığı söylenebilir. Hane başına yaklaşık 4,2 kişi düşmesi, ailelerin birey sayısının az olduğunu göstermektedir. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 88 keçi/koyun, 492 inek ve 5 öküz tespit edilmiştir.[9]
Nikolay Marr, 1910 yılında Lazistan'da yaptığı araştırma gezisi notlarında Papilat'ı Atina Deresi'nin doğusunun üst kesimindeki köyler arasında saymış ve Sapu köyüne yakın olduğunu belirtmiştir.[10]
Papilat, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Rize vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı.[6] 1935 genel nüfus sayımında ise, Artvin vilayeti yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Hopa kazasına bağlı Arhavi nahiyesinin bir köyü olarak geçer. Bu tespite göre köyün nüfusu 266 kişiden oluşuyordu.[11] Papilat kelimesi "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Arılı olarak değiştirilmiştir.[12] 1965 genel nüfus sayımında Arılı köyünün nüfusu 268 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 141 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Çifte Köprüler olarak adlandırılan kemerli taş köprülerin bulunduğu Ortacalar köyüne sınır olan Arılı köyündeki tarihi evler, köydeki başlıca tarihi yapıları oluşturmaktadır. Bu evlerin neredeyse tamamı geleneksel mimaride inşa edildiği için tescil edilmiştir.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Arılı köyü, Artvin il merkeziine 97 km, Arhavi ilçe merkezine 17 km uzaklıktadır.[15] Köy, Isınali, Kamilet, Köyiçi ve Örnek mahallelerinden oluşmaktadır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 189[2] |
| 2019 | 204[2] |
| 2018 | 270[2] |
| 2017 | 91[2] |
| 2016 | 96[2] |
| 2015 | 107[2] |
| 2014 | 111[2] |
| 2013 | 136[2] |
| 2012 | 123[2] |
| 2011 | 129[2] |
| 2010 | 126[2] |
| 2009 | 135[2] |
| 2008 | 162[2] |
| 2007 | 42[2] |
| 2000 | 109[15] |
| 1990 | 231[15] |
| 1985 | 236[15] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arılı, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Artvin Arhavi Arılı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), Batum, 1977, I. cilt, s. 76-77". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2024.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 368, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
- ^ "Kenan Aydın, "Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus (1583-1681/1682)" - Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021 Bahar (34), 197-225". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
- ^ "1165 no.lu Arhavi Nüfus Defteri". 1835.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 369, ISBN 9789157871117.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 71-72, ISBN 9786055753634.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 306" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 738.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 87" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Haziran 2024.
- ^ ""Arılı Köyü" - Karadeniz Kültür Envanteri". 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021.
- ^ a b c d "Arılı Köyü". YerelNet.org.tr. 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yerelnet25 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Arılı, Arhavi için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft