İçeriğe atla

2024 Hizbullah karargâhı saldırısı

Koordinatlar: 33°51′06″N 35°30′28″E / 33.85169°K 35.50776°D / 33.85169; 35.50776
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hasan Nasrallah suikastı
İsrail-Hizbullah çatışması ve Hamas-İsrail Savaşı'nın parçası
Hava saldırısı için güdümlü mühimmat taşıyan bir F-15I, 27 Eylül 2024 tarihinde bir İsrail hava üssünden ayrılıyor
Lübnan'daki konumu
BölgeLübnan Dahiye, Beyrut, Lübnan
Koordinatlar33°51′06″N 35°30′28″E / 33.85169°K 35.50776°D / 33.85169; 35.50776
Tarih27 Eylül 2024
HedefHasan Nasrallah
Saldırı türü
Hava saldırısı
Silahlar5.000 poundluk (2.300 kg) sığınak delici bombalar da dahil olmak üzere 80'den fazla bomba
Ölü33'ten fazla (Nasrallah, diğer üst düzey Hizbullah komutanları ve siviller dahil)
Yaralı195'ten fazla
İşleyenler İsrail Hava Kuvvetleri

27 Eylül 2024 tarihinde İsrail Hava Kuvvetleri, Beyrut'un Dahiye banliyösünde Hizbullah'ın merkez karargahını hedef aldı. Hava Kuvvetleri'nin örgütün genel sekreteri Hasan Nasrallah'ı suikast amacıyla vurmayı hedeflediği bildirildi.[1][2][3] Saldırıda, Dahiye'de yerin altında bulunduğu bildirilen karargahı yok etmek amacıyla Amerikan yapımı 5.000 poundluk bunker buster bombaları kullanıldı. Saldırı en az altı kişinin ölümüne ve 91'den fazla kişinin yaralanmasına neden oldu.[4] Nasrallah'ın saldırıdan sonraki durumu belirsizliğini korumaktadır.[5] 28 Eylül 2024 tarihinde İsrail Savunma Kuvvetleri, Hasan Nasrallah'ın üst düzey Hizbullah liderleri ve komutanlarıyla birlikte saldırıda öldürüldüğünü doğruladı.[6][7] İsrail Savunma Kuvvetleri operasyona “Yeni Düzen” (İbranice: סדר חדש, romanize: Seder Hadash) kod adını verdi.

Saldırı, İsrail başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Birleşmiş Milletler'de yaptığı konuşmanın ardından gerçekleşti. Netanyahu, İsrail'in Hizbullah'a karşı yürüttüğü operasyonların devamını yeniden teyit ederek, İsrail'in "barış arzusunda" olduğunu belirtti.[3][8] Eylül ayının başlarında, Hizbullah örgüt tarihinin en ciddi saldırılarından bazılarını yaşadı. 17 ve 18 Eylül'de gerçekleşen taşınabilir iletişim cihazlarının patlamaları ve Hizbullah komutanı İbrahim Aqil'in suikasti bunların arasında yer aldı.[9][10][11][12] Temmuz ayının başlarında Hizbullah'ın bir diğer üst düzey askeri lideri Fuad Şükür de Beyrut'ta suikastta ölmüştü.[13]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: İsrail-Lübnan sınır çatışmaları (2023-günümüz) ve 2024 Lübnan çağrı cihazı patlamaları

7 Ekim 2023'te Hamas'ın İsrail'e düzenlediği saldırılardan bir gün sonra, aralarında birçok ülke tarafından terör örgütü olarak tanımlanan Hizbullah da çatışmaya katılarak Hamas'a destek verdi ve İsrail'in kuzeyindeki kasabalara ve diğer İsrail mevzilerine roket saldırıları düzenledi.[14][15][16][17][18] O dönemden beri Hizbullah ve İsrail, sınır ötesi askeri çatışmalara girmiş, bu durum İsrail ve Lübnan'da toplulukların yerlerinden edilmesine ve sınır boyunca binalara ve araziye önemli hasar verilmesine yol açmıştır.[19][20] Hizbullah ve Hamas'ın yanı sıra, Yemen'deki Husiler ile Irak ve Suriye'deki Şii milisler de dâhil olmak üzere, İran'ın başını çektiği “Direniş Ekseni” olarak bilinen diğer militan gruplar da İsrail'e karşı saldırılar düzenledi.[21][22][23][24]

2006'da sona eren Lübnan Savaşı'nın ardından hem İsrail hem de Hizbullah BM Güvenlik Konseyi'nin 1701 sayılı kararını ihlal etmekle suçlanmıştır.[25] Hizbullah'ın, Lübnan'ın güneyinde sadece Lübnan ordusu ve UNIFIL'nin silahlandırılmasını öngören 1701 sayılı BMGK kararını, bölgeyi tahkim ederek, sivil alanlara roket depolayarak, İsrail'e tüneller inşa ederek ve UNIFIL'in erişimini engelleyerek ihlal ettiği iddia edilmiştir.[25] Hizbullah, Güney Lübnan'da devam eden İsrail “işgali” ve Lübnan ordusundaki zayıflıklar nedeniyle karara uymayı reddetmiştir.[26] Lübnan hükûmeti bu görüşe destek verirken, BM her iki tarafı da sürekli olarak kararı ihlal etmekle suçladı.[27][28] Sonuç olarak, hem İsrail Savunma Kuvvetleri hem de Hizbullah savaşın sona ermesinden bu yana sınır bölgelerini kontrol etmektedir. Hizbullah, İsrail Gazze'deki operasyonlarını durdurana kadar İsrail'e saldırmaya devam edeceğini belirtirken, İsrail Hizbullah'tan BMGK 1701'i uygulamasını ve güçlerini Litani Nehri'nin kuzeyine çekmesini talep ediyor.[29][30][31] Haber ajanslarına göre birçok Lübnanlı, 2006'da İsrail ile yaşanan savaşa geri dönülmesinden ya da zaten çökmüş ve savaştan zarar görmüş ülkelerinde Gazze benzeri bir durumun yaşanmasından korkarak çatışmaya karşı çıkıyor.[32][33] ABD elçisi Amos Hochstein ve Fransa'nın öncülüğünde yürütülen diplomatik çabalar şu ana kadar ihtilafın çözümünde başarısız oldu.[34][35]

Aynı ay, İsrail Güvenlik Kabinesi yerinden edilmiş halkın kuzeye güvenli bir şekilde geri dönmesini yeni bir savaş hedefi olarak belirledi. Bu hedef mevcut şu iki hedefe eklenmiştir: Hamas'ı dağıtmak ve 7 Ekim saldırıları sırasında alınan rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak.[36] Netanyahu ayrıca 21 günlük ateşkesi de reddederek “Hizbullah'ı tüm gücümüzle vurmaya devam ediyoruz” dedi.[37] 23 Eylül 2024'ten bu yana İsrail, Kuzey Okları kod adını verdiği bir operasyonla Lübnan'daki Hizbullah mevzilerini hedef alan yüzlerce saldırı düzenlemiştir.[38][a] İsrail Savunma Kuvvetleri, İsrail uçaklarının 1.600 Hizbullah mevzisini hedef aldığını, seyir füzelerinin yanı sıra uzun ve kısa menzilli roketleri ve saldırı dronlarını imha ettiğini bildirdi.[12] Saldırılardan önce İsrail, Lübnan'daki vatandaşlarına silah depolayan veya komuta merkezlerine ev sahipliği yapan binaları boşaltmalarını emretti.[40][41]

Hasan Nasrallah

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nasrallah, 2019

Hasan Nasrallah 1992 yılından bu yana Hizbullah'ın genel sekreterliğini yürütmektedir. Yönetimindeki Şii militan ve siyasi örgütü olan Hizbullah önemli dönüşümlerden geçmiştir.[42] 64 yaşındaki Nasrallah, yaklaşık kırk yıldır İran destekli olduğu iddia edilen grubun liderliğini yapıyor. Nasrallah'ın örgüte katılımı gençlik yıllarında Sur'da vaiz Muhammed Garavi ve daha sonra Necef'te Ayetullah Muhammed Bakır Sadr tarafından yönlendirilmesiyle başladı. Akıl hocası Abbas Musavi'nin öldürülmesinin ardından Nasrallah onun halefi olarak atandı.[43]

İran'la yakın ilişki içinde olan Nasrallah, görev süresi boyunca Hizbullah'ı önemli ölçüde etkilemiştir.[43] Onun liderliği altında örgüt, İsrail ile başta 2006 Lübnan Savaşı olmak üzere çok sayıda çatışmaya girmiştir.[42] Komutanlık yaptığı dönemde Hizbullah'ı dünyanın en ağır silahlara sahip devlet dışı aktörlerinden birine dönüştürdü ve örgütün paramiliter kanadı güç bakımından Lübnan Ordusu'nu geride bıraktı.[44][45][46]

ABC News'e konuşan ABD'li bir yetkili Nasrallah ve birkaç arkadaşının saldırı sırasında kısa bir ziyaret için Beyrut'ta olduğunu söyledi.[47]

Saldırı

[değiştir | kaynağı değiştir]

27 Eylül 2024 tarihinde İsrail Hava Kuvvetleri Beyrut'un Dahiye banliyösündeki Haret Hreik mahallesinde bulunan Hizbullah'ın merkez karargâhına önemli bir hava saldırısı düzenledi.[3] Medyada yer alan haberlerde hava saldırısının hedefinin Hizbullah lideri Hasan Nasrallah olduğu öne sürüldü.[13] Saldırı, birkaç ton mühimmat atan F-16I Sufa jet uçaklarının kullanıldığı 119. “Yarasa” Filosu tarafından gerçekleştirilmiştir.[43]

Saldırı, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada İsrail'in Hizbullah'a karşı yürüttüğü operasyonun devam edeceği sözünü vermesinden kısa bir süre sonra gerçekleşti.[3] İsrail Savunma Kuvvetleri, 2021'de üretilen ABD yapımı 5.000 poundluk gelişmiş sığınak bombaları kullandı.[48][kaynak belirtilmeli]

Saldırıda ölen ya da yaralanan olup olmadığına ilişkin henüz bir bilgi verilmedi. İsrail Savunma Kuvvetleri sözcüsü Tuğamiral Daniel Hagari hedefin Hizbullah'ın konutların altında bulunan ana karargâhı olduğunu belirtti. Hizbullah'a ait Al-Manar TV, Beyrut'un 30 kilometre kuzeyinde hissedilecek kadar güçlü olan patlama sonucunda dört binanın enkaza dönüştüğünü bildirdi. Ambulansların siren sesleri eşliğinde olay yerine doğru ilerlediği görüldü.[3] Devlete ait Ulusal Haber Ajansı'na göre, hava saldırıları Burc el-Barajne'nin dış mahallelerinden Haret Hreik'e kadar uzanan bir "ateş kuşağıydı".[49] Patlamadan kısa bir süre sonra çekilen görüntüler büyük bir krateri ortaya çıkardı.[50]

Sonrası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nasrallah'ın ölümünün doğrulanması

[değiştir | kaynağı değiştir]

28 Eylül 2024 tarihinde Nasrallah'ın öldüğü İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından duyuruldu.[51][52] Hizbullah günün ilerleyen saatlerinde bunu doğrulayarak durumu hakkındaki belirsizliğe son verdi.[53][54][55] 29 Eylül 2024'te Nasrallah'ın cesedinde belirgin bir yara izine rastlanmadı; Reuters'a göre iki kaynak Nasrallah'ın saldırı sırasında aldığı künt travma nedeniyle öldüğünü öne sürdü.[56]

Diğer kayıplar

[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail tarafından vurulan bölgenin çok yoğun nüfuslu olduğu bilinmektedir. Etkilenen alan sivil apartmanlardan oluşmaktadır; birkaç yapı tamamen enkaza dönüştü ve saldırı sonrasında yaygın yıkım görülebiliyordu.[57] İsrailli savunma yetkililerinin ilk tahminlerine göre, aralarında Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah ve kızının da bulunduğu yaklaşık 300 kişi öldürüldü.[58] Lübnan Sağlık Bakanlığı'ndan gelen raporlar 28 Eylül itibarıyla en az altı ölü ve 91 yaralı olduğunu kaydetmiştir, ancak enkazın büyük bir kısmı henüz aranmamıştır ve bu sayının artacağı düşünülmektedir.[59]

Tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

New York Times'ın haberine göre, İran'ın Dini Lideri Ali Hamenei, Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'ni konutunda acil olarak topladı.[60]

Saldırıdan dört saat sonra Hizbullah olayla ilgili herhangi bir açıklama yapmadı. Örgüt bunun yerine İsrail'in kuzeyindeki Safed kentine roket yağdırdığını, İsrail Savunma Kuvvetleri raporlarına göre bir ev ve bir aracın isabet alındığını ve durumu hafif olan bir kadının yakındaki hastaneye kaldırıldığını duyurdu.[61][62] İsrail'in Karmiel, Sakhnin ve Deir el-Asad kentleri ile Nehariya'da da roket alarmı verildi.[63]

İsrail Savunma Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi “Bu bizim alet çantamızın sonu değil” dedi ve ekledi: “İsrail Devleti vatandaşlarını tehdit edenlere kuzeyde, güneyde ve hatta daha uzak yerlerde nasıl ulaşacağımızı bileceğiz.”[64]

Hizbullah yayınladığı mesajda İsrail'e karşı mücadeleye devam edeceğini belirtti. Nasrallah'ın ölümünün açıklanmasının ardından Hizbullah'a bağlı Al-Manar televizyonu Kur'an ayetleri yayınladı.[65]

Ölümünün ardından Nasrallah'a saygılarını sunan İranlı bir yetkili

The New York Times, 27 Eylül'deki saldırının ardından Dini lider Ali Hamenei'nin Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'ni konutunda acil olarak topladığını bildirdi.[66] Reuters'a konuşan yetkililer Hamenei'nin İran'da güvenlik önlemlerinin arttırıldığı güvenli bir yere taşındığını söyledi.[67]

28 Eylül'de İsrail Savunma Kuvvetleri'nin Nasrallah'ın öldürüldüğünü duyurmasına cevaben Hamenei, Müslümanları İsrail'in “kötü rejimi” karşısında Hizbullah'ı ve Lübnan halkını desteklemeye çağırdı. Hamenei Nasrallah için ülke genelinde beş günlük yas ilan etti.[68] Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan saldırının sadece “direnişi güçlendireceğini” ve uluslararası toplumun “terörist saldırı” emrinin Netanyahu'nun saldırı sırasında bulunduğu New York'tan verildiğini unutmayacağını söyledi.[69] İran'da bazıları Şii yas ritüellerini yerine getirmek için merkezi yerlerde toplandı, Hizbullah bayrakları sallandı ve türküler söylendi.[70]

29 Eylül'de New York Times İranlı yetkililerin Nasrallah'ın ölümüne nasıl karşılık vereceklerini tartıştıklarını bildirdi. Üst düzey bir toplantıda aralarında Said Celili'nin de bulunduğu muhafazakâr üyeler caydırıcı olması için İsrail'e hızlı bir misilleme saldırısı yapılması çağrısında bulundu. Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın daha büyük bir savaş için tuzağa düşülmemesi konusunda uyarıda bulunduğu bildirildi. Diğer ılımlı üyeler ise İsrail'e saldırmanın, ülkenin zor durumdaki ekonomisi göz önüne alındığında, İran'ın altyapısına yönelik yıkıcı saldırılara yol açabileceği uyarısında bulundu.[71]

İran, Ekim 2024'te İsrail'e yönelik İran saldırılarının nedenlerinden biri olarak Hizbullah karargâhına yapılan saldırıyı gösterdi.[72]

Diğer

[değiştir | kaynağı değiştir]
  •  Çin: Dışişleri Bakanlığı, saldırıların ardından İsrail'in Lübnan'ın egemenliğini ihlal ettiğini söyledi.[73]
  •  Fransa: Dışişleri Bakanlığı, saldırının ardından daha fazla istikrarsızlık yaşanmaması için Lübnan makamlarıyla temasa geçtiklerini belirtti.[74]
  •  Almanya: Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, saldırının “son derece tehlikeli” olduğunu ve “tüm Lübnan için istikrarsızlık tehdidi oluşturduğunu” belirterek, “hiçbir şekilde İsrail'in güvenlik çıkarına olmadığını” ifade etti.[75]
  •  Filistin: Filistin devlet başkanı Mahmud Abbas saldırının ardından taziyelerini sunarken, FKÖ Yürütme Komitesi de bir açıklama yayınlayarak “Seyyid Hasan Nasrallah'ın şehadeti ve İsrail işgalinin saldırısı sonucu hayatını kaybeden sivil kurbanlar” için başsağlığı diledi.[76]
  •  Irak: Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani ve din adamı Mukteda es-Sadr ülke genelinde üç günlük yas ilan etti.[77] Basra ve Kerbela vilayetleri ile Bağdat'ta Nasrallah'a destek gösterileri düzenlendi ve göstericiler Yeşil Bölge'ye giden yolları kapattı. Iraklı Şii dini lider Ali Sistani, Nasrallah'ın sadece Filistin direnişi için değil aynı zamanda IŞİD'e karşı mücadele için de önemli olduğunu söyleyerek cinayeti kınadı.[78]
  •  Rusya: Dışişleri Bakanlığı İsrail'in suikastını kınayarak bunun Lübnan ve Orta Doğu'da şiddeti tırmandırabileceği uyarısında bulundu ve çatışmaların derhal durdurulması çağrısında bulundu.[79] Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ülkesinin Nasrallah'ın öldürüldüğü İsrail hava saldırısından endişe duyduğunu söyledi.[80]
  •  Güney Afrika: Dışişleri Bakanlığı “yargısız infazları” kınadı ve Lübnanlı yetkililerle dayanışma içinde olduğunu gösterdi.[81]
  •  Suriye: Dışişleri Bakanlığı saldırıyı kınadı.[82] İdlib'de halk Nasrallah'ın ölümünü tezahüratlarla, alkışlarla, korna çalarak ve tatlı dağıtarak kutladı ve halk tarafından Suriye İç savaşı sırasındaki politikalarından dolayı kınandı.[83][84][85] Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi Nasrallah'ın yasını tutan bir açıklama yayınladı.[86]
  •  Türkiye: Dışişleri Bakanı Hakan Fidan "Savaşın bölgeye yayılması konusunda İsrail'de, Netanyahu'da bir arzu var" dedi.[87]
  •  ABD: Savunma Bakanı Lloyd Austin Yoav Galant'a İran'ın çatışmayı genişletmesini engellemeye kararlı olduğunu söyledi ve “İsrail'in İran destekli terörist gruplara karşı kendisini ve halkını savunma hakkına tam desteğimi ifade ettim” dedi.[88] Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson, Temsilciler Meclisi çoğunluk lideri Steve Scalise ve Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçi lideri Elise Stefanik ortak bir açıklama yayınlayarak “Hasan Nasrallah'ın kan dökme, baskı ve terör saltanatı sona ermiştir” ve “Dünya onsuz daha iyi” dedi.[88] Başkan Joe Biden şu açıklamayı yaptı: “Nasrallah'ın bir İsrail hava saldırısında hayatını kaybetmesi, aralarında binlerce Amerikalı, İsrailli ve Lübnanlı sivilin de bulunduğu çok sayıdaki kurbanı için bir adalet ölçüsüdür. Amerika Birleşik Devletleri İsrail'in Hizbullah, Hamas, Husiler ve İran destekli diğer terörist gruplara karşı kendini savunma hakkını tamamen desteklemektedir.” Ayrıca, Savunma Bakanı'na, saldırganlığı caydırmak ve daha geniş çaplı bir bölgesel savaş riskini azaltmak için Orta Doğu'daki ABD askeri güçlerini takviye etme talimatı verdiğini ve Gazze ve Lübnan'daki çatışmaları diplomasi yoluyla yatıştırmayı hedeflediğini söylediğini belirtti.[89][90] Başkan Yardımcısı Kamala Harris Nasrallah'ı “ellerinde Amerikan kanı olan bir terörist” olarak nitelendirdi.[91]

Analiz

[değiştir | kaynağı değiştir]

The Economist, “Nasrallah'ın ölümü Lübnan'ı ve bölgeyi bir yıl önce düşünülemeyecek şekilde yeniden şekillendirecek” yorumunu yaptı. Gazeteye göre, “Dizginleri kim ele alırsa alsın, Hizbullah'ın kırk yıllık tarihindeki en tehlikeli anı ile karşı karşıya kalacak. Mesele sadece İsrail'in Hizbullah'ın neredeyse tüm askeri liderliğini ortadan kaldırması ve yüzyılların deneyimini iki ay gibi kısa bir sürede silmesi değil. Aynı zamanda Hizbullah'ın, siyasete ağırlığını koyduğu için zaten kızgın olan Lübnan halkının gözünde küçük düşmesidir.”[92]

The New York Times'ta yazan Farnaz Fassihi, Nasrallah'ın öldürülmesiyle İran dini lideri Ali Hamanei'nin yakın çevresinden kilit bir ismin ortadan kaldırıldığını, zira İran'ın kırk yıl boyunca Hizbullah'ı İsrail'e karşı bir ön cephe savunması olarak geliştirdiğini söyledi.[93] Fassihi, İran'ın zaman içinde Hizbullah da dahil olmak üzere daha geniş bir militan grup ağını harekete geçirerek İsrail'e karşı birden fazla cephe açtığını, bölgesel kaos yaratmayı ve hem ABD'yi hem de İsrail'i Hamas'la ateşkes görüşmeleri yapmaya zorlamayı hedeflediğini söyledi.[93]

The Wall Street Journal'ın haberine göre, İsrail'in Hizbullah'a yönelik saldırıları, önemli istihbarat sızmalarıyla başlamış ve Nasrallah'ın ölümüyle sonuçlanmıştır. Bu saldırılar, Hizbullah’ın hem İsrail’in direncini hem de İran’ın gücünü yanlış değerlendirdiğini gözler önüne sermektedir. Analize göre, "Gerçekten de bu sonuç, Nasrallah’ın iki stratejik hata yapmasının bir sonucuydu: İsrail’i, yani düşmanını ciddi şekilde hafife almak ve İran ile bölgedeki müttefik militan gruplarının yeteneklerini fazlasıyla abartmak."[94]

The Guardian, suikastın "kaçınılmaz olarak iki soruya dikkat çektiğini" belirtti: "İsrail'in uzun vadeli suikast politikası etkili mi, ve Nasrallah ile diğer üst düzey Hizbullah komutanlarının öldürülmesi örgüt için ne anlama geliyor?" 1992'de Hizbullah Genel Sekreteri Abbas Musavi'nin öldürülmesinin yalnızca Hasan Nasrallah'ın yerine geçmesiyle sonuçlandığını vurgulayan gazete, "Hizbullah liderlerine yönelik suikastların örgüt üzerinde ne gibi, eğer varsa, önemli bir etkisinin olup olmadığını görmek aylar alabilir" diye ekledi.[95]

The Washington Post'a göre Nasrallah'ın öldürülmesi “Lübnan'da sarsıntı yarattı... militan grubun doldurmakta zorlanabileceği bir boşluk ve İsrail'le mücadelesi belirsiz ve muhtemelen daha şiddetli bir yola girdi.”[96] The Daily Telegraph suikastın “Hizbullah'ı sonsuza kadar sakat bırakabileceğini, İran'ın etkisini zayıflatabileceğini ve hatta Orta Doğu'nun kendisini yeniden şekillendirebileceğini” belirtti. Gazete, İsrail'in Hizbullah'a yönelik son saldırılarının “İsrail'in her seviyesine sızdığı bir hareket hakkında doğru istihbarattan yoksun olmadığını gösterdiğini” de sözlerine ekledi. Gazete ayrıca “şimdi, liderinin denklemden çıkmasıyla, [Hizbullah] büyük olasılıkla yavaş ama ölümcül bir son ile karşı karşıya olabilir. Bir zamanlar müthiş olan itibarı azaldıkça, Hizbullah'ı yaratan, besleyen, finanse eden, silahlandıran ve eğiten İran'ın itibarı da azalabilir.”[97]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Kuzeyin Okları olarak da anılır, İbranice: חיצי הצפון [39]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Israeli airstrikes rock Beirut, target Hezbollah command". Reuters. 27 Eylül 2024. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  2. ^ "Israel-Lebanon latest: Explosions in Beirut after Netanyahu vows to keep fighting Hezbollah". BBC News (İngilizce). 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  3. ^ a b c d e "Israel says it struck Hezbollah's headquarters as huge explosions rocked Beirut". AP News (İngilizce). 27 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  4. ^ "Lebanon health ministry raises death toll in strike targeting Nasrallah to 6". The Times of Israel (İngilizce). 29 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  5. ^ Ben-Yishai, Ron (27 Eylül 2024). "Nasrallah's fate may remain unknown for days after powerful bombings". Ynetnews (İngilizce). 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  7. ^ IDF statement, 2024-09-28 (Hebrew).
  8. ^ Marques, Natalia (27 Eylül 2024). "Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu defends his genocide in UN speech". Peoples Dispatch. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  9. ^ Byman, Daniel (24 Eylül 2024). "The Beeper Balance Sheet". Foreign Policy (İngilizce). 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024. 
  10. ^ "Arab states watch Hezbollah deterrence weakened, Israeli deterrence restored - analysis". The Jerusalem Post (İngilizce). 20 Eylül 2024. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024. 
  11. ^ "Cold military logic takes over in Israel-Hezbollah conflict". www.bbc.com (İngilizce). 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024. 
  12. ^ a b "Israeli strikes kill 492 in Lebanon's deadliest day of conflict since 2006". AP News (İngilizce). 23 Eylül 2024. 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024. 
  13. ^ a b Zitun, Yoav; Eichner, Itamar; Ari, Lior Ben (27 Eylül 2024). "IDF strikes Hezbollah central command in Beirut; Nasrallah reportedly targeted". Ynetnews (İngilizce). 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  14. ^ Bob, Yonah Jeremy; Laznik, Jacob (17 Eylül 2024). "Pager detonations wound thousands, majority Hezbollah members, in suspected cyberattack". The Jerusalem Post. 20 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  15. ^ Christou, William; Tondo, Lorenzo; Roth, Andrew (17 Eylül 2024). "Hezbollah vows retaliation after exploding pagers kill at least 9 and hurt almost 3,000". The Guardian. 20 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  16. ^ Kanter, James; Rudoren, Jodi (22 Temmuz 2013). "European Union Adds Military Wing of Hezbollah to List of Terrorist Organizations". The New York Times. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2013. 
  17. ^ Bob, Yonah Jeremy; Laznik, Jacob (17 Eylül 2024). "Pager detonations wound thousands, majority Hezbollah members, in suspected cyberattack". The Jerusalem Post. 20 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  18. ^ Guerin, Orla (17 Temmuz 2024). "Smoke on the horizon: Israel-Hezbollah all-out war edges closer". BBC (İngilizce). 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  19. ^ "Israeli strikes in Lebanon kill three including Hezbollah commander, sources say". Reuters. 16 Nisan 2024. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024. 
  20. ^ "Lebanon: Flash Update #25 – Escalation of hostilities in South Lebanon, as of 23 August 2024 – Lebanon". United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (İngilizce). 27 Ağustos 2024. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024. 
  21. ^ "Israel-Hezbollah conflict: What is behind Iran's restraint? – DW – 09/27/2024". dw.com (İngilizce). 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  22. ^ "From Houthis to Hezbollah, a look at the Iran-allied groups rallying to arms around Middle East". AP News (İngilizce). 5 Ocak 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  23. ^ Agrawal, Ravi (2 Şubat 2024). "How Conflict in the Middle East Has Fueled Iran's Proxies". Foreign Policy (İngilizce). 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  24. ^ "What is the Iran-backed Axis of Resistance, and what does it mean for Israel? - explainer". The Jerusalem Post (İngilizce). 27 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  25. ^ a b Vohra, Anchal (26 Eylül 2024). "The United Nations Completely Failed in Lebanon". Foreign Policy (İngilizce). 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. 
  26. ^ "Gulfnews: Hezbollah 'to aid troop movement'". Archived from the original on 5 Aralık 2007. 
  27. ^ DPA (27 Aralık 2010). "Lebanon army says IAF jets violated country's airspace Israel News". Haaretz. |arşiv-url= kullanmak için |arşiv-tarihi= gerekiyor (yardım) tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2013. 
  28. ^ "Report of the Secretary - General on the implementation of Security Council resolution 1701 (2006)". United Nations. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  29. ^ "Mapping 11 months of Israel-Lebanon cross-border attacks". Al Jazeera. 11 Eylül 2024. 19 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2024. 
  30. ^ "'Flagrant violation': Danny Danon demands UNSC condemn Hezbollah, enforce resolution 1701". The Jerusalem Post (İngilizce). 26 Ağustos 2024. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. 
  31. ^ "Netanyahu on Hezbollah: We're not waiting for threats, we're pre-empting them". The Jerusalem Post (İngilizce). 23 Eylül 2024. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. 
  32. ^ "Lebanese fear a return to the 2006 war with Israel, or worse — a situation like Gaza". NBC News (İngilizce). 26 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  33. ^ Haddad, Emmanuel (1 Ağustos 2024). "The Lebanese don't want war with Israel. Does Hizbullah?". Le Monde diplomatique (İngilizce). 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  34. ^ "Lebanon FM fears intensification of Israeli Hezbollah offensive". www.bbc.com (İngilizce). 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024. 
  35. ^ "Bowen: Tactical triumph for Israel, but Hezbollah won't be deterred". www.bbc.com (İngilizce). 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024. 
  36. ^ "Israel sets new war goal of returning residents to the north". BBC (İngilizce). 17 Eylül 2024. 20 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  37. ^ Magid, Jacob (27 Eylül 2024). "Netanyahu vows to keep hitting Hezbollah 'full force' as his allies pan truce report". The Times of Israel. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  38. ^ Marsi, Federica. "Israel hits Beirut as death toll in Israeli attacks on Lebanon tops 550". Al Jazeera (İngilizce). 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024. 
  39. ^ "'Northern Arrows': IDF announces the name of operation in Lebanon". The Jerusalem Post. 23 Eylül 2024. 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024. 
  40. ^ Kingsley, Patrick; Boxerman, Aaron (23 Eylül 2024). "Israel and Hezbollah Trade Heavy Fire; Over 180 Killed in Lebanon, Officials Say". The New York Times. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024. 
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  42. ^ a b "Who is Hassan Nasrallah? The leader of Hezbollah and his impact on Lebanon and Israel". The Jerusalem Post (İngilizce). 27 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  43. ^ a b c "Did Israel succeed in eliminating its number one enemy? - analysis". The Jerusalem Post (İngilizce). 27 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  44. ^ Robinson, Lou (24 Ağustos 2024). "Hezbollah: What weapons does it have? A visual guide". CNN. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024. 
  45. ^ Barnard, Anne (20 Mayıs 2013). "Hezbollah's Role in Syria War Shakes the Lebanese". The New York Times. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2013. Hezbollah, stronger than the Lebanese Army, has the power to drag the country into war without a government decision, as in 2006, when it set off the war by capturing two Israeli soldiers 
  46. ^ Morris, Loveday (12 Haziran 2013). "For Lebanon's Sunnis, growing rage at Hezbollah over role in Syria". The Washington Post. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2013. ... Hezbollah, which has a fighting force generally considered more powerful than the Lebanese army. 
  47. ^ Eichner, Itamar; Yehoshua, Yossi (27 Eylül 2024). "'Nasrallah was present at command center,' Israeli officials say". Ynetnews (İngilizce). 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  48. ^ "Israel attacks Beirut with heavy air strikes as 'entire block levelled'". Al Jazeera (İngilizce). 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  49. ^ "The enemy raid on the suburb was a belt of fire that extended from the outskirts of Burj al-Barajneh camp and reaching Haret Hreik. (In Arabic)". National News Agency. 27 Eylül 2024. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  50. ^ John, Lex Harvey, Sophie Tanno, Aditi Sangal, Tara (27 Eylül 2024). "Huge explosions rock Beirut as Netanyahu says Israel has 'every right' to fight Hezbollah". CNN (İngilizce). 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  51. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; auto1 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  52. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; auto isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  53. ^ Lubell, Maayan; Gebeily, Maya (28 Eylül 2024). "Israel kills Hezbollah leader Nasrallah in airstrike". Reuters. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  54. ^ "حزب الله ينعى أمينه العام حسن نصر الله" [Hezbollah mourns its secretary-general Hassan Nasrallah]. Al Jazeera (Arapça). 28 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  55. ^ Ben-Yishai, Ron (27 Eylül 2024). "Nasrallah's fate may remain unknown for days after powerful bombings". Ynetnews (İngilizce). 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  56. ^ "Body of Hezbollah leader has been recovered, sources say". Reuters. 29 Eylül 2024. Erişim tarihi: 29 Eylül 2024. 
  57. ^ Hamdi Alkhshali and Vasco Cotovio. "Several buildings flattened after Israeli strikes, Lebanese state news agency reports". CNN. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  58. ^ "Israel Targets Hezbollah Chief Nasrallah in Massive Beirut Strike; Israeli Officials Estimate 300 Killed". Haaretz. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  59. ^ Tamara Qiblawi. "Death toll climbs to 6 in Israeli strikes in Beirut today". CNN. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  60. ^ "Live Updates: Israel Targets Hezbollah Leader in Strike on Residential Buildings Near Beirut". The New York Times. 27 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  61. ^ "Israel struck Hezbollah's headquarters in a huge blast targeting the militant group's leader". AP News (İngilizce). 27 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  62. ^ "Shrapnel falls in Safed, hitting a house, MDA and police investigating". 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  63. ^ https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/police-report-heavy-damage-in-safed-from-impact-of-hezbollah-rockets-shrapnel/ [yalın URL]
  64. ^ "Hezbollah leader Hassan Nasrallah confirmed killed in Beirut attack". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 28 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  65. ^ "Hezbollah leader Hassan Nasrallah confirmed killed in Beirut attack". The Jerusalem Post (İngilizce). 28 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  66. ^ "Live Updates: Israel Targets Hezbollah Leader in Strike on Residential Buildings Near Beirut". The New York Times. 27 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  67. ^ "Iran's Supreme Leader moved to secure location under heightened security, sources say". Reuters. 28 Eylül 2024. 
  68. ^ "Iran's supreme leader declares 5 days of mourning for slain Hezbollah chief". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  69. ^ "Iranian president says Nasrallah killing to 'strengthen resistance'". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  70. ^ "Live Updates: Hezbollah Confirms Leader's Death in Israeli Airstrike". The New York Times. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  71. ^ Fassihi, Farnaz (29 Eylül 2024). "Iran Projects Caution After Israeli Strikes Against Hezbollah". The New York Times. 29 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2024. 
  72. ^ "US sees indications of imminent Iranian missile attack on Israel". Reuters. 
  73. ^ "'Tension between Lebanon and Israel is a spillover of the Gaza conflict': China". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  74. ^ "France says working to prevent 'destabilisation' following Nasrallah's killing". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  75. ^ "Lebanon destabilisation 'not in Israel's security interest': Germany". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  76. ^ "Mahmoud Abbas offers condolences to Lebanon after Nasrallah's killing". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  77. ^ "Iraq declares three days of mourning after Nasrallah killing". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  78. ^ "Iraq's Green Zone blocked by protests following Nasrallah killing". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  79. ^ Marsi, Urooba Jamal,Federica. "Israel hits Beirut again after Hezbollah confirms Nasrallah's killing". Al Jazeera (İngilizce). 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  80. ^ "Russia condemns 'killing of Palestinian civilians by American weapons'". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  81. ^ "South Africa denounces Israel's 'indiscriminate' attacks on Lebanon". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  82. ^ "Syria condemns 'despicable' Israeli killing of Nasrallah". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  83. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :8 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  84. ^ "Hezbollah's Victims Express Relief at Its Disarray". The New York Times. 28 Eylül 2024. 29 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2024. 
  85. ^ Mahlool, Fared Al; Yan, Sophia (28 Eylül 2024). "Syrians take to the streets to celebrate Hassan Nasrallah's death". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2024. 
  86. ^ "SSNP mourns Nasrallah, pledges to continue the march". National News Agency. 28 Eylül 2024. 
  87. ^ "Turkey says Israel won't stop attacking Lebanon". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  88. ^ a b Yang, Maya; Lowe, Yohannes; Mackay, Hamish; Fulton, Adam; Lowe, Maya Yang (now) ; Yohannes; Fulton (earlier), Adam (28 Eylül 2024). "Hezbollah leader Hassan Nasrallah killed by Israel in major escalation of conflict – Middle East live". the Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  89. ^ "Biden: Nasrallah's death was 'measure of justice' for his many victims". The Jerusalem Post (İngilizce). 28 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  90. ^ "Statement from President Joe Biden on the Death of Hassan Nasrallah". The White House (İngilizce). 28 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  91. ^ "Kamala Harris: Nasrallah a 'terrorist with American blood on his hands'". Al Jazeera. 28 Eylül 2024. 
  92. ^ "Hassan Nasrallah's death will reshape Lebanon and the Middle East". The Economist. ISSN 0013-0613. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  93. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :11 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  94. ^ Trofimov, Yaroslav (29 Eylül 2024). "Hezbollah Misjudged Israel's Weakness and Iran's Might". The Wall Street Journal. 29 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2024. 
  95. ^ Beaumont, Peter (29 Eylül 2024). "Impact of Hezbollah assassinations may take months to emerge" – The Guardian vasıtasıyla. 
  96. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :13 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  97. ^ Blomfield, Adrian (28 Eylül 2024). "How Israel killed Hezbollah's leader Nasrallah and crippled the enemy on its border". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=2024_Hizbullah_karargâhı_saldırısı&oldid=34220309" sayfasından alınmıştır