Hizbullah (Lübnan)

Hizbullah

حزب الله‎
Hizbullah حزب الله‎
Genel sekreter	Naim Kasım
Kurucu	Suphi Tufeyli; Abbas Musavi X; Hasan Nasrallah X
Kuruluş tarihi	1985
Merkez	Beyrut, Lübnan
Parlamento grubu	Direniş Bloğuna Sadakat
Paramiliter kanat	Cihat Konseyi; Lübnan Direniş Tugayları
İdeoloji	Şii İslamcılık; Şii Cihatçılık; Humeynizm; İslami milliyetçilik; Ümmetçilik; Popülizm; Antisiyonizm; Antisemitizm; Antiemperyalizm; Batı karşıtlığı;
Dini	Şii İslam
Ulusal üyelik	8 Mart İttifakı
Uluslararası üyelik	Direniş Ekseni
Resmî renkler	Yeşil ve Sarı
Slogan(lar)	"Şüphesiz Allah'ın Taraftarları, zafere ulaşacak olanlardır."
Lübnan Parlamentosu	15 / 128
Parti bayrağı
İnternet sitesi
	moqawama.org.lb
	Lübnan

Hizbullah (Arapça: حزب الله‎, Allah'ın Partisi veya Allah'ın Hizbi), Lübnan'da bulunan, hem sivil hem de askeri kanadı olan Şiî inançlı siyasi ve askeri parti. 1982 yılında başta İsrail'i, o zamanlar işgal etmekte olduğu Güney Lübnan'dan çıkartmak ve ardından İsrail'i yıkmak amacıyla kurulmuştur.

Hizbullah siyasi ve silahlı mücadele kanatlarının yanı sıra fakir Lübnan halkına yardım amacıyla birçok kurumlar da işletmektedir. Bunların arasında 8 hastane, 24 klinik, 32 okul ve 6 tane de çiftçiler için tarım yardım derneği bulunmaktadır.

Ayetullah Humeyni taraftarlarının İran'daki Devrimini Orta Doğu'da yayma amacı da taşıyordu.

Genelde Arap ve Müslüman dünyasında yasal bir direniş örgütü olarak kabul edilen Hizbullah ABD, Kanada, İsrail, Avustralya ve Suudi Arabistan tarafından terörist ilan edilmiştir. Avrupa Birliği Konseyi ise bu konuda kesin bir tutum almamayı tercih etmiştir.

İç Savaş Dönemi

Hizbullah'ın kendine has bir örgüt olarak ortaya çıktığı tarih kesin olarak bilinmemektedir. Bazı araştırmacılar 1982 tarihini esas almaktayken diğer araştırmacılar ise 1985 yılına kadar Hizbullah'ın çok sayıda küçük grubun ortak adı olarak kullanıldığını kabul etmektedirler. Zamanla bu küçük gruplar tek bir bayrak altında toplanarak Hizbullah'ı oluşturdular.

Lübnan İç Savaşı boyunca Hizbullah ABD ve Avrupa askerlerinin Lübnan'dan atılması amacıyla birçok eylemde bulundu. 1983 yılında ABD Elçiliğine yapılan bir saldırı sonucu 17'si Amerikalı 63 kişi öldü. Aynı yıl içinde ABD kışlalarına yapılan saldırıda 241 Amerikalı asker öldü. ABD tamamen kanıtlanmamış olduğu halde Hizbullah'a para yardımı yaptığı gerekçesiyle bu saldırılardan İran'ı sorumlu tuttu. Bu saldırılardan kısa bir süre sonra ABD bütün askerlerini Lübnan'dan geri çekti.

İç Savaştan sonraki dönem

1990 yılında Lübnan'da imzalanan Taif Antlaşması'yla iç savaş son buldu. Ancak Taif antlaşmasında Lübnan'daki bütün silahlı grupların silahlarını bırakması öngörülmesine rağmen Hizbullah silahları bırakmadı. Güney Lübnan ordusu ve İsrail'e karşı gerilla savaşını sürdürdü. 15 Mayıs 2000 tarihinde İsrail Lübnan'dan tamamen geri çekildi. Fakat Suriye Ordusu Lübnan'daki varlığını sürdürdü.

14 Şubat 2005 tarihinde eski Lübnan başbakanı Refik Hariri suikast sonucu öldürüldü. Suikastın sorumluları kesin olarak belirlenemedi. Ancak olayda Suriye'nin parmağı olduğu görüşü bazı kaynaklar tarafından ileri sürüldü. Halkın tepkisi ve uluslararası baskı sonucu Suriye, Nisan 2005'te Lübnan'dan geri çekilmek zorunda kaldı.

Mayıs 2005'te yapılan seçimlerde Hizbullah oylarını büyük ölçüde artırdı ve Temmuz 2005 yılında kurulan Ulusal Birlik hükûmetinde yer aldı. Ancak Hizbullah ile İsrail arasında sınır bölgelerinde çatışmalar zaman zaman devam etti.

2006 Lübnan Savaşı, Hizbullah'a büyük prestij kazandırdı. 2006 Lübnan Savaşı'nın galibi, birçok Ortadoğu ülkesinde Hizbullah olarak görüldü.

Savaş sonrası Hizbullah, Lübnan'da etkisini daha da genişleterek sivil halkın desteğini kazandı, iyice güncel siyasette yer almayı başardı. Kurulan hükûmetlere bakanlar gönderdi, seçilen hükûmetler ve devlet başkanları ile iyi ilişkiler kurdu.

Önceki Lübnan Devlet Başkanları Emil Lahud ve Mişel Avn, Hizbullah'ın sıkı birer müttefikleri ve destekçisiydiler.

2011'den sonra Hizbullah, Suriye İç Savaşı'nda İran ile beraber Şam Hükûmetinin en koyu müttefiklerinden biri oldu.

Savaş sırasında Hizbullah, üyelerini Şam Hükûmeti için savaşmaya Suriye'ye gönderdi, bu mensuplarının savaş deneyimini arttırmalarını, diğer yandan da, Suriye'ye gelen Rus ordusunun planlama stratejisini öğrenmelerini sağladı.

Suriye'de, çokça kayıplar da verdi.

Hizbullah, Suriye'deki savaşta oynadığı rol nedeniyle Lübnan topraklarındaki Sünni gruplarla da çatıştı.

Suriye İç Savaşı sonrası ayrıca Hizbullah, Yemen ve Irak'taki İran yanlısı güçlere de eğitimler verdi.

Hizbullah, halen günümüzde Suriye'de Şam rejiminin sıkı bir müttefikidir. Milisleri Şam rejimi için çatışmaktadır.

Hamas'ın müttefiklerinden biri olan Hizbullah, çoğu zaman Hamas-İsrail çatışmalarında Hamas'a desteklerini esirgememiş, mühimmat, füze gibi yardımları Hamas'a ulaştırmıştır.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Hizbullah-Belge-Haber-Video28 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 23 Ağustos 2012
Hizbullah'ın Tarihçesi ve Yapısı^{[ölü/kırık bağlantı]} Erişim: 23 Ağustos 2012

Kaynakça

^ ^a ^b ^c Philip Smyth (February 2015). The Shiite Jihad in Syria and Its Regional Effects (PDF). The Washington Institute for Near East Studies. ss. 7-8. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
^ ^a ^b ^c Dalacoura, Katerina (2012). "Islamist Terrorism and National Liberation: Hamas and Hizbullah". Islamist Terrorism and Democracy in the Middle East. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 66-96. doi:10.1017/CBO9780511977367.004. ISBN 978-0-511-97736-7. LCCN 2010047275.
^ Stepanova, Ekaterina (2008). Terrorism in Asymmetrical Conflict: Ideological and Structural Aspects (PDF). Oxford University Press. s. 113. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ "Hezbollah and the Lebanese Popular Movement". 8 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Salamey, Imad; Pearson, Frederic (2007). "Hezbollah: A Proletarian Party with an Islamic Manifesto – A Sociopolitical Analysis of Islamist Populism in Lebanon and the Middle East". Small Wars & Insurgencies. 18 (3): 416-438. doi:10.1080/09592310701674358. ISSN 0959-2318. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2024.
^ Joshua L. Gleis; Benedetta Berti (2012). Hezbollah and Hamas: A Comparative Study. JHU Press. ISBN 978-1-4214-0671-8.
^ Carvajal, Doreen (14 Aralık 2004). "French Court Orders a Ban on Hezbollah-Run TV Channel". The New York Times. 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2024.
^ Saad-Ghorayeb 2002, ss. 168–86.
^ Elie Alagha, Joseph (2011). Hizbullah's Documents: From the 1985 Open Letter to the 2009 Manifesto. Amsterdam University Press. ss. 15, 20. ISBN 978-90-8555-037-2.
Shehata, Samer (2012). Islamist Politics in the Middle East: Movements and Change. Routledge. s. 176. ISBN 978-0-415-78361-3.
^ Husseinia, Rola El (2010). "Hezbollah and the Axis of Refusal: Hamas, Iran and Syria". Third World Quarterly. 31 (5): 803-815. doi:10.1080/01436597.2010.502695.
^ Levitt, Matthew (2013). Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God. Hurst Publishers. s. 356. ISBN 978-1-84904-333-5. Hezbollah's anti-Western militancy began with attacks against Western targets in Lebanon, then expanded to attacks abroad intended to exact revenge for actions threatening its or Iran's interests, or to press foreign governments to release captured operatives.
^ Hanhimäki, Jussi M.; Blumenau, Bernhard (2013). An International History of Terrorism: Western and Non-Western Experiences. Routledge. s. 267. ISBN 978-0-415-63540-0. Based upon these beliefs, Hezbollah became vehemently anti-West and anti-Israel.
^ Siegel, Larry J. (2012). Criminology: Theories, Patterns & Typology. Cengage Learning. s. 396. ISBN 978-1-133-04964-7. Hezbollah is anti-West and anti-Israel and has engaged in a series of terrorist actions including kidnappings, car bombings, and airline hijackings.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; bbc-hi-me isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

Qassem, Naim (2005). Hizbullah: The Story from Within. Saqi Books. ISBN 978-0-86356-517-5.
Magnus Ranstorp (1996). Hizb'Allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. St. Martin's Press. ISBN 0-312-16491-2.
Amal Saad-Ghorayeb (2001). Hizbullah: Politics and Religion. Pluto Press. ISBN 0-7453-1793-6.
Jamal Sankari (2005). Fadlallah: The Making of a Radical Shi'ite Leader. Saqi Books. ISBN 0-86356-596-4.

Dış bağlantılar

Vikisöz'de Hizbullah (Lübnan) ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Lübnanlı bir siyasi parti ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[Shiite_jihad-1] Philip Smyth (February 2015). The Shiite Jihad in Syria and Its Regional Effects (PDF). The Washington Institute for Near East Studies. ss. 7-8. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.

[Dalacoura_2012-2] Dalacoura, Katerina (2012). "Islamist Terrorism and National Liberation: Hamas and Hizbullah". Islamist Terrorism and Democracy in the Middle East. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 66-96. doi:10.1017/CBO9780511977367.004. ISBN 978-0-511-97736-7. LCCN 2010047275.

[3] Stepanova, Ekaterina (2008). Terrorism in Asymmetrical Conflict: Ideological and Structural Aspects (PDF). Oxford University Press. s. 113. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[4] "Hezbollah and the Lebanese Popular Movement". 8 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[5] Salamey, Imad; Pearson, Frederic (2007). "Hezbollah: A Proletarian Party with an Islamic Manifesto – A Sociopolitical Analysis of Islamist Populism in Lebanon and the Middle East". Small Wars & Insurgencies. 18 (3): 416-438. doi:10.1080/09592310701674358. ISSN 0959-2318. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2024.

[Gleis-6] Joshua L. Gleis; Benedetta Berti (2012). Hezbollah and Hamas: A Comparative Study. JHU Press. ISBN 978-1-4214-0671-8.

[7] Carvajal, Doreen (14 Aralık 2004). "French Court Orders a Ban on Hezbollah-Run TV Channel". The New York Times. 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2024.

[FOOTNOTESaad-Ghorayeb2002168–86-8] Saad-Ghorayeb 2002, ss. 168–86.

[9] Elie Alagha, Joseph (2011). Hizbullah's Documents: From the 1985 Open Letter to the 2009 Manifesto. Amsterdam University Press. ss. 15, 20. ISBN 978-90-8555-037-2.
Shehata, Samer (2012). Islamist Politics in the Middle East: Movements and Change. Routledge. s. 176. ISBN 978-0-415-78361-3.

[10] Husseinia, Rola El (2010). "Hezbollah and the Axis of Refusal: Hamas, Iran and Syria". Third World Quarterly. 31 (5): 803-815. doi:10.1080/01436597.2010.502695.

[11] Levitt, Matthew (2013). Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God. Hurst Publishers. s. 356. ISBN 978-1-84904-333-5. Hezbollah's anti-Western militancy began with attacks against Western targets in Lebanon, then expanded to attacks abroad intended to exact revenge for actions threatening its or Iran's interests, or to press foreign governments to release captured operatives.

[12] Hanhimäki, Jussi M.; Blumenau, Bernhard (2013). An International History of Terrorism: Western and Non-Western Experiences. Routledge. s. 267. ISBN 978-0-415-63540-0. Based upon these beliefs, Hezbollah became vehemently anti-West and anti-Israel.

[13] Siegel, Larry J. (2012). Criminology: Theories, Patterns & Typology. Cengage Learning. s. 396. ISBN 978-1-133-04964-7. Hezbollah is anti-West and anti-Israel and has engaged in a series of terrorist actions including kidnappings, car bombings, and airline hijackings.

[bbc-hi-me-14] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; bbc-hi-me isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]