Yıldırımtepe, Çıldır
Yıldırımtepe, Ardahan iline bağlı Çıldır ilçesinin idari merkezi olan Çıldır kasabasında bir mahalledir. Eskiden bir köyken, sonradan mahalle haline getirilmiştir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Yıldırımtepe'nin eski adı Rabati'dir. Arapçadan Gürcü diline girmiş bir kelime olan Rabati (რაბათი), kale yakınındaki yerleşim yeri için kullanılıyordu. Bu yerleşim Kacistsihe olarak bilinen Çıldır Kalesi'nin yakınında bulunduğu için bu şekilde adlandırılmıştır. Rabati Türkçeye Rabat (رباط) şeklinde girmiştir.
Rabati köyü, tarihsel Gürcistan'ın sınırları içinde kalan Palakatsio bölgesinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 1578 yılında, Çıldır Savaşı olarak bilinen savaşın sonucunda Gürcü yönetiminden ele geçirmiştir. Kacistsihe olarak bilinen ünlü kale ve içindeki kilise de bu dönemden kalmıştır.[1]
Rabati köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde "Rabat-i Kala-i Çıldır" (رباط قلعۀ چلدز) adıyla kaydedilmiştir. Bu tarihte Gürcistan Vilayeti içinde, Çıldır livasının merkezi olan yerleşimin nüfusu sadece 7 Hristiyan haneden oluşuyordu. Osmanlıların ele geçirdiği sıradaki savaşta büyük zarar görmüş olan köyün nüfusu iyice azalmıştı. Köyde buğday, arpa, çavdar ve keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu. Altı adet su değirmeni bulunuyordu, ancak dördü işlemez durumdaydı.[2][3]
Rabati köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de Rabat (رباط) şeklinde kaydedilmiştir. Bu yerleşim 1703/1704 (Hicri 1115) yılında Çıldır livasının Canbaz nahiyesine bağlıydı ve gelirleri 22.000 akçe olarak yazılmıştı.[4]
Rabat köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılmıştır. 1886 nüfus sayımında "Rabat" (Робатъ) şeklinde kaydedilen yerleşim Ardahan sancağının Çıldır kazasına bağlı Zurzuna nahiyesinin on köyünden biriydi. Nüfusu, 96'sı erkek ve 98'i kadın olmak üzere, 18 hanede yaşayan 194 kişiden oluşuyordu. Köydeki yaşayan halkın tamamı Karapapak olarak kaydedilmiştir.[5]
Rabat köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde (راباط) adıyla, Kars vilayetinin Çıldır kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[6] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 472 kişiden oluşuyordu.[7] Rabati veya Rabat Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Yıldırımtepe olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında Yıldırımtepe köyünde 769 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 162 kişi okuma yazma biliyordu.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები" (2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları), Tiflis, 2015, s. 74. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 378". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი: წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 258". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 322". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 419". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357.