Kuzukaya, Çıldır
| Kuzukaya | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Kuzukaya Kuzukaya'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Çıldır |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 32 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Kuzukaya, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzukaya’nın eski adı Sabaduri'dir. Gürcüce bir yer adı olan Sabaduri (საბადური), ağ anlamındaki "bade" (ბადე) kelimesinden türemiş olup “ağ yeri” anlamına gelir.[4][5] Bu yer adı Türkçeye Sabadur şeklinde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defter ile Osmanlı cebe defterinde (1694-1732 Sabadur (سبادور) olarak geçer.[6][7]
Sabaduri köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Artani'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Ortadan kalkmış bir köy kilisesi olan Sabaduri Kilisesi de Gürcüler döneminde inşa edilmiştir.[8][9]
Sabaduri köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Çıldır livasına bağlı Canbaz nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tarihte köy tamamen boşalmıştı. Defterde Kacistsihe kalesinin yakınında olduğu belirtilen Sabaduri köyünün Çıldır Savaşı sırasında boşaldığı anlaşılmaktadır.[6]
Sabaduri, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde aynı idari konuma sahip köy olarak kaydedilmiştir. Köyün daha sonra yeniden meskun hale geldiği bu kayıttan anlaşılmaktadır.[10] Nitekim 1878 yılında Sabaduri köyünde 6 hane kaydedilmiştir.[5]
Sabaduri köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca savaş tazminatı kapsamında Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Sabador (Сабадоръ) şeklinde kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağının Çıldır kazasına bağlı Zurzuna nahiyesinin on köyünden biriydi. Nüfusu azalmış olan köyde bulunan 4 hanede, 12'si erke ve 17'si kadın olmak üzere, sadece 29 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[11]
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli Sabaduri köyünün Kura Nehri kıyısında kurulu ve buranın ağ atmaya uygun bir yer olduğunu, bundan dolayı köye Sabaduri (“ağ yeri”) adının verilmiş olabileceğini yazmıştır. Martvileli köyde 6 hanede 53 Müslüman Gürcünün yaşadığını belirtmiştir.[8]
Sabaduri köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Sabadur (صبادور) şeklinde kaydedilmiştir. Köy bu sırada Kars vilayetinin Çıldır kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[12] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan köyün nüfusu 104 kişiden oluşuyordu.[13] Sabaduri veya Sabadur Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Kuzukaya olarak değiştirilmiştir.[14] 1965 genel nüfus sayımında Kuzukaya köyünün nüfusu 121 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 4 kişi okuma yazma biliyordu.[15]
Konstantine Martvileli’nin Ardahan’ı gezdiği sırada Sabaduri köyünde küçük bir kilisenin yıkıntıları bulunuyordu. Ne var ki bu kiliseden günümüze herhangi bir iz kalmamıştır.[8][9]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 37 km, Çıldır ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[16]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 32[2] |
| 2021 | 40[2] |
| 2020 | 39[2] |
| 2019 | 36[2] |
| 2018 | 37[2] |
| 2017 | 33[2] |
| 2016 | 34[2] |
| 2015 | 37[2] |
| 2014 | 37[2] |
| 2013 | 36[2] |
| 2012 | 37[2] |
| 2011 | 24[2] |
| 2010 | 27[2] |
| 2009 | 26[2] |
| 2008 | 30[2] |
| 2007 | 27[2] |
| 2000 | 43[16] |
| 1990 | 59[17] |
| 1985 | 83[18] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kuzukaya, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Çıldır Kuzukaya Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "ბადე" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 20 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 403". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 402". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი: 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 300". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ a b c "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" ("არტაანის მხარეში"), Sakartvelo gazetesi, 5 Ekim 1917, sayı. 218". 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ a b Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 197, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი: 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 300. 30 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.}
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 420". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
- ^ "Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351" (PDF). 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 746". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ a b "Kuzukaya Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.