İçeriğe atla

Otomatikleştirilmiş manuel şanzıman

Vikipedi, özgür ansiklopedi
2000'lerin ortalarında BMW SMG-III şanzıman, vites topuzunun altında vites değiştirme hızı butonu bulunur

Otomatikleştirilmiş manuel şanzıman (AMT), motorlu taşıtlara yönelik bir şanzıman türüdür. Esasen, debriyajı ve/veya vites değiştirmek için otomatik aktüatör ile donatılmış geleneksel bir manuel şanzımandır.[1][2][3][4][5]

Bu şanzımanların, yalnızca debriyajı otomatik olarak kontrol eden - genellikle elektromekanik, hidrolik, pnömatik veya vakumlu çalıştırma[6][7] gibi çeşitli kavrama çalıştırma biçimlerini kullanan - Autostick gibi, yarı otomatik çalışan birçok eski versiyonu, ancak yine de kavrama gerektirir fakat tam kontrol için sürücünün isteği ile vites değiştirme sağlanabilir. Manuel vites değiştirme gerektiren bu sistemlere debriyajsız manuel sistemler de denmektedir.[8] Bu sistemlerin Selespeed ya da Easytronic gibi tamamen otomatik çalışan modern versiyonları, bir ECU aracılığıyla hem debriyaj çalışmasını hem de vites geçişlerini otomatik olarak kontrol edebilir. Dolayısıyla vites değiştirme için herhangi bir müdahaleye veya sürücü eylemine gerek kalmaz.[9][10]

Geleneksel hidrolik otomatik şanzımana daha sportif bir alternatif olarak, 1990'ların ortalarında binek araçlarda modern bilgisayar kontrollü AMT'lerin kullanımı arttı. 2010'larda, AMT'lerin yerini büyük ölçüde giderek yaygınlaşan çift kavramalı şanzıman aldı ancak Avrupa'da ve bazı gelişmekte olan pazarlarda, özellikle de düşük maliyeti nedeniyle geleneksel otomatik ve CVT şanzımanlara göre özellikle tercih edildiği Hindistan'da daha küçük otomobiller için popüler olmaya devam etmektedir.[11]

Tasarım ve işletme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Otomatikleştirilmiş manuel şanzımanlar, kullanım sırasında yarı otomatik veya tam otomatik olabilir. Yıllar boyunca vites değiştirmeyi otomatikleştirmek için birkaç farklı sistem kullanılmıştır, ancak bunlar genellikle debriyaj veya vites değiştirme için aşağıdaki çalıştırma yöntemlerinden birini kullanır: hidrolik[12] veya elektrohidrolik aktüatör, elektro-mekanik,[13] pnömatik,[6][14][15] elektromanyetik[16][17][18] ve hatta bir elektrik motoru kullanılabilir.

Vites değiştirme, debriyaj kumandası, vites değiştirme zamanlaması ve devir eşleştirmenin tümü elektronik sensörler, bilgisayarlar ve aktüatörler aracılığıyla otomatik kontrol altındadır.[13][19] Vites değiştirirken sürücü, vites koluyla istenen vitesi seçer; bir TCU'ya (şanzıman bilgisayarı) veya mikroişlemciye bağlı elektronik sensörler ve aktüatörler, devirleri eşleştirmek ve debriyajı milisaniyeler içinde yeniden devreye almak için debriyajı ve gazı otomatik olarak ayarlar. Tahrik tekerleklerine tork ve güç aktarımı da elektronik olarak kontrol edilecektir. Bu şanzıman fonksiyonunun modern uygulamalarının çoğu, sürücünün bir seferde yalnızca bir vites büyütüp küçültebildiği sıralı moddadır. Ancak bu durum tüm modern uygulamalar için geçerli değildir. Örneğin, BMW'nin "SMG" ve Ferrari'nin "F1" şanzımanı, çoğu modern şanzımanda görüldüğü gibi, direksiyona monte kulakçıklar aracılığıyla vitesleri manuel olarak seçerken hem vites küçültme hem de vites büyütme sırasında vitesleri atlayabilir. Daha eski debriyajsız manuel şanzımanlar (çoğunlukla 1990'lardan önce), H-düzeni vites değiştiricileri ve vites değiştirme kapısını koruyacak ve sürücünün gerekli vites oranlarını manuel olarak seçmesini gerektirecektir. Ancak debriyaj, çeşitli aktüatörlere, solenoide ve debriyajı otomatik olarak kontrol eden sensörlere bağlı. Böylece servo kontrollü bir ünite olacaktır.

Debriyaj otomasyonunun bir başka alternatif yolu da "kabloyla kavrama" sistemidir. Sistem genellikle debriyaj konumunu izlemek ve kontrol etmek için mekanik debriyaj bağlantısının veya hidrolik debriyaj bağlantısının yerini alan bir elektrikli aktüatör ve elektronik sensörler kullanır ve mekanik debriyaj ile pedalın kendisi arasındaki hidrolik bağlantıyı tamamen tek bir elektro-mekanik aktüatörle değiştirir.[20][21][22]

Mekanik yapıya ve tasarıma bağlı olarak, bazı (çoğunlukla modern) otomatikleştirilmiş manuel şanzımanlar uygun noktalarda otomatik olarak vites değiştirir (geleneksel otomatik şanzıman gibi), geleneksel yarı otomatik ve debriyajsız manuel şanzımanlar ise sürücünün vitesi manuel olarak seçmesini gerektirir. Şanzımanın yalnızca bir kısmını (yani debriyajı) otomatikleştirdikleri ve vitesleri kendi başlarına değiştirmeyecekleri için motor devir kesiciye kadar ulaşabilir.[23] Yüzeysel benzerliğe rağmen, otomatikleştirilmiş manuel şanzımanlar dahili çalışma ve sürücünün "hissi" açısından manumatikten önemli ölçüde farklılık gösterir; ikincisi otomatik şanzımandır (otomatikler, mekanik şanzımanı yönetmek için otomatikleştirilmiş manuel şanzımandaki gibi kavrama yerine bir tork konvertörü kullanır). Otomatik şanzıman, bilgisayarını geçersiz kılma ve vites değiştirmeleri manuel olarak gerçekleştirme özelliğine sahiptir.[24]

Eklenti AMT'ler aynı zamanda normal bir manuel şanzıman olarak da işlev görebilir (manuel vites kolu ile), oysa entegre AMT'ler "normal" bir vites düzenine ihtiyaç duymazlar, dolayısıyla optimize edilmiş bir AMT vites değiştirme düzeniyle (alışılmadık bir yapıya sahip olacak şekilde) tasarlanabilirler. Entegre AMT'ler ya vites seçme tamburlarına (yalnızca seri vites değiştirmeye izin verir ve vites atlamaya izin vermez, ancak bu sistem oldukça ucuzdur çünkü yalnızca bir aktüatöre ihtiyaç duyar) veya tek aktüatörlere sahiptir. Tek aktüatörlü sistemler, her vites değiştirme manşonu için bir aktüatör gerektirir (bu nedenle bu tür sistemler daha pahalıdır ancak aynı zamanda daha hızlı vites değiştirir). Aktüatörler elektro-hidrolik (daha pahalı, ancak daha hızlı, tek aktüatörlü sistemler için çok uygundur ve daha yüksek torka izin verir) veya elektro-mekanik (daha ucuz, ancak genellikle şanzıman dişlileri 250 N·m (184,5 lb) uygulanabilir maksimum tork ile sınırlıdır) olabilir. Bu sınırın nedeni, debriyaj çalıştırma kuvvetinin daha yüksek tork ve kısa vites değiştirme süreleri ile artmasıdır; elektro-mekanik aktüatörler yalnızca elektrik motorlarıdır; daha büyük motorların kullanılması, motorların daha yüksek kütlesel momenti nedeniyle motor dinamiklerini azaltır (bu, hızlı vites değiştirme için iyi değildir) ve daha büyük motorlar ayrıca otomobilin 12 voltluk elektrik sistemine daha fazla baskı uygular. Sonuç olarak, ya yavaş vites değiştirmeye ve çok büyük bir kurşun-asit aküye (otomobiller için uygun değildir) ya da hızlı vites değiştirmeye ve daha küçük bir aküye (250 N·m torka kadar çalışır) sahip olunabilir.

Suzuki Otomatik Vites Değiştirme ve Dacia/Renault Easy-R gibi modern AMT'ler, belirli devir veya gaz kelebeği konumuna göre vites değiştirmeyi başlatmak için genellikle elektronik gaz kelebeği kontrolüyle birlikte çalışır.

Uygulamalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Year of

introduction

Manufacturer Transmission Name Model(s)
1996 Alfa Romeo Selespeed 156, 147, GT, 159, Brera, Spider
2007 Q-Select 8C Competizione / 8C Spider
2001 Aston Martin SSM Vanquish
2005 Sportshift Vantage (2005)
2009 - One-77[25]
2020 - Valkyrie
1999 Audi - A2
2006 Audi R-Tronic R8 (Type 42)[26][27]
1997 BMW SMG E36 M3[28]
2000 SMG-II E46 M3, E46 3 Serisi, E85 Z4, E60 5 Serisi, E63 6 Serisi
2004 SMG-III E60 M5, E63 M6[29]
2003 Chery - QQ3,
2009 - M1
1955 Citroën BVH DS[30]
1976 C-Matic CX, GS[31]
2004 EGS C1, C4
2003 Sensodrive C2, C3
2011 - DS5
2016 - C6 (Çin)
2015 Dacia Easy-R Logan, Sandero, Duster
2017 Dallara - Stradale
1993 Fiat Selespeed Punto, Stilo, Grande Punto
1995 Dualogic Bravo, Idea, Palio, Punto, Siena, Uno, Panda, 500L, Doblò, Linea
1997 Citymatic Seicento
2007 Comfort-Matic Fiorino
2018 GSR Argo, Cronos, Mobi
1988 Ferrari Valeo Mondial T
1994 F1 355 F1, 360, 575M Maranello, Enzo, 612 Scaglietti, F430, FXX, 599
2004 Ford Otosan Durashift EST Fusion, Fiesta, Transit
2010 Honda I-SHIFT Civic, Jazz
1942 Hudson Drive-Master Commodore
1950 Supermatic Commodore[32][33]
2018 Hyundai Smart Auto AMT[34] i10, Aura, Santro
2020 iMT Venue,[35] i20
1984 Isuzu NAVi5 Aska, Gemini
2020 Kia iMT Sonet, Seltos
2007 LADA (AvtoVAZ) - Priora
2015 - Xray, Vesta
2004 Lamborghini e-gear Murciélago, Gallardo, Reventón, Sesto Elemento
2011 ISR Aventador, Veneno, Centenario, Sián, Countach LPI 800-4
2004 Lancia DFN Musa, Ypsilon
2004 Maxus (LDV) - Maxus V80, Maxus V90
2010 Lexus ASG LFA
2015 Mahindra Autoshift TUV300
2019 - XUV300
2001 Maserati Cambiocorsa Coupé and Spyder, MC12
2003 DuoSelect Quattroporte V
2007 MC-Shift GranTurismo
1999 Mercedes-Benz - A-Class (W168)
2000 Sequentronic[36] CLK-Class (C208)
2001 C-Class (W203) & C SportCoupé (CL203)
2001 E-Class (W211)
2001 SL 350 (R230)
2002 CLK-Class (C209)
2021 Mercedes-AMG - ONE
2004 Mitsubishi AllShift Colt
1967 NSU - Ro 80
1999 Pagani - Zonda
2011 - Huayra
2005 Peugeot 2-Tronic 107, 1007
2014 Polaris AutoDrive Slingshot
1967 Porsche Sportomatic 911[37][38]
2005 Proton AMT Savvy
1956 Renault - Dauphine
2001 Quickshift Modus, Twingo
2015 Easy-R Kwid, Symbol III, Triber
1994 Saab Sensonic 900 NG[4][39][40][41][42]
2012 SEAT ASG Mii
2011 ŠKODA ASG Citigo
1998 Smart Softouch Fortwo, Forfour, Roadster
2013 Spania - GTA Spano
2004 SSC North America - Ultimate Aero
2020 - Tuatara
2014 Suzuki/Maruti AGS Celerio
2017 AGS Swift Dzire, Ignis
2004 - Swift
2014 - Alto, Wagon R (Hindistan, Pakistan ve Endonezya)
2008 Tata Motors Easy Shift Nano
2017 Hyprdrive SSG Nexon, Tiago, Tigor
1999 Toyota SMT MR2 (W30)
2005 MMT Aygo, Yaris, Corolla, Corolla Verso, Mark X, Auris[43]
1965 VEB Sachsenring Hycomat Trabant 601
2004 Opel/Vauxhall Easytronic Corsa, Tigra, Meriva, Astra, Zafira, Vectra, Adam
1968 Volkswagen Autostick Beetle, Karmann Ghia[44][45]
1998 - Lupo
2009 I-Motion Gol, Voyage
2011 ASG Up, Fox
2009 Zenvo - ST1

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ 5 Transmissions - Cost, Effectiveness, and Deployment of Fuel Economy Technologies for Light-Duty Vehicles. www.nap.edu. 2015. doi:10.17226/21744. ISBN 978-0-309-37388-3. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  2. ^ Yulong, Lei; Hua, Tian (11 Nisan 2005). "Research on Accurate Engagement Control of Electrohydraulic Clutch Actuator". www.sae.org. SAE Technical Paper Series. Cilt 1. doi:10.4271/2005-01-1787. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  3. ^ "Transmission Actuation" (PDF). www.fte-automotive.com. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  4. ^ a b "Manual Transmission". www.autozine.org. 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  5. ^ "Manual vs Automatic Transmission: A Shift to Know About". 6 Mayıs 2020. 24 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  6. ^ a b "ProductFinder Commercial Vehicles - ZF". www.zf.com. 3 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  7. ^ Drivemaster Service Information 19 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. hudsonterraplane.com
  8. ^ "Hyundai Created a Clutch-less Manual Transmission". 10 Temmuz 2020. 28 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  9. ^ "Directly from the Formula 1". www.magnetimarelli.com. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  10. ^ "Introduction to Automatic Transmission Systems". www.tranzmile.com. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020. 
  11. ^ Desk, HT Auto (22 Mart 2022). "AMT or CVT: Which automatic transmission technology is better?". HT Auto (İngilizce). 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2023. 
  12. ^ "Clutch Actuation System Car". aftermarket.zf.com. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  13. ^ a b "Automated Manual Transmission". ZF. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  14. ^ Clutch Actuator 17 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. mme-motorsport.com
  15. ^ "European publication server". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Electromagnetic Actuators". 19 Eylül 2015. 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  17. ^ "Electromagnetic Clutch". 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  18. ^ Automatic Electromagnetic Clutch 25 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 123seminarsonly.com
  19. ^ "Automatic Transmission Types Explained: CVT, DSG, Tiptronic, Dual-Clutch, Automated-Manual Transmission". www.carfromjapan.com. 11 Kasım 2017. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020. 
  20. ^ "What is a clutch-by-wire system? PH Explains". 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  21. ^ "Clutch-by-Wire". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  22. ^ Kupplungs System 14 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. zf.com
  23. ^ "What are the different types of transmissions?". www.edmunds.com. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020. 
  24. ^ "Electric Gearshift Actuator - MAGNETI MARELLI". 29 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  25. ^ "Aston Martin One-77 review and pictures". www.evo.co.uk (İngilizce). 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020. 
  26. ^ "Audi R8 Powertrain". www.howstuffworks.com (İngilizce). 3 Haziran 2010. 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  27. ^ "2010 Audi R8 5.2 FSI V10 Quattro R Tronic". www.caranddriver.com. 22 Şubat 2010. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  28. ^ "FAQ E36 M3 3.2". BMW M Registry. 6 Şubat 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2009. 
  29. ^ ST 813 M DCT Drivelogic. BMW AG. s. 7. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2019. 
  30. ^ "Chas' Hydraulic Course" (PDF). www.mycitroen.dk. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  31. ^ "Semi-Automatic Transmission". 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  32. ^ Hudson Owner Manual 3 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. hudsonterraplane.com
  33. ^ "How Hudson Cars Work". howstuffworks.com. 20 Haziran 2007. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  34. ^ Archived at Ghostarchive and the Wayback Machine: "Hyundai | Service Tips | Smart Auto AMT". YouTube. 
  35. ^ "Hyundai Venue Offers Manual Transmission with No Clutch Pedal". 10 Temmuz 2020. 29 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  36. ^ "Press Information October 17, 2000". mercedes-benz-publicarchive.com. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023. 
  37. ^ "Automatic gearbox: A Porsche 911 history". www.total911.com. 7 Mayıs 2015. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  38. ^ "Shift This: A History of Porsche's Sportomatic, Tiptronic, and PDK Transmissions". www.caranddriver.com. 10 Aralık 2013. 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  39. ^ "For $10,000, Come To Your Sensonics". www.jalopnik.com (İngilizce). 14 Kasım 2013. 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  40. ^ "Über Rare Saab 900 NG Sensonic (Clutchless) edition". www.saabplanet.com. 19 Ekim 2014. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  41. ^ "Saab shelves Sensonic transmission". www.autonews.com (İngilizce). 16 Şubat 1998. 18 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  42. ^ "Saab develops stick with no clutch". www.OrlandoSentinel.com. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020. 
  43. ^ "Toyota Auris, Yaris – MMT Clutch Replacement Guide (6 speed)" (PDF). oscaro.media. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  44. ^ "Curbside Classic: 1968 Volkswagen Automatic Stickshift – Chrysler's Fluid Drive Returns in the Safer Käfer". 17 Haziran 2017. 7 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
  45. ^ "Autostick". 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Otomatikleştirilmiş_manuel_şanzıman&oldid=34225070" sayfasından alınmıştır