Oskar Schindler

Oskar Schindler
Doğum	28 Nisan 1908 Zwittau, Moravya, Avusturya-Macaristan
Ölüm	9 Ekim 1974 (66 yaşında) Hildesheim, Aşağı Saksonya, Batı Almanya
Defin yeri	Siyon Dağı, Kudüs, İsrail 31.770164°K 35.230423°D / 31.770164; 35.230423
Milliyet	Alman
Meslek	Sanayici
Tanınma nedeni	İkinci Dünya Harbi sırasında Yahudilere yardım etti
Siyasi parti	Sudeten Alman Partisi (1935–1939) Nazi Partisi (1939–1945)
Din	Katolik Kilisesi
Evlilik	Emilie Schindler (e. 1928; ö. 1974)
Çocuk(lar)	Emily Schlegel Oskar Schlegel Jr.
Ebeveyn(ler)	Franziska Luser (anne) Hans Schindler (baba)
Ödüller	Uluslararası Dürüstler Madalyası (1993, İsrail tarafından)

Oskar Schindler SUO (Almanca telaffuz: [ˈɔs.kaʁ ˈʃɪnd.lɐ]  ( dinle); 28 Nisan 1908 – 9 Ekim 1974), Holokost sırasında işgal altındaki Polonya'daki 1200 Yahudi'yi, Bohemya ve Moravya Protektorası'ndaki emaye ve mühimmat fabrikalarında istihdam ederek yaşamlarını kurtarmış Nazi Partisi üyesi bir Alman sanayiciydi. Bu davranışından ötürü 1993'te Yad Vaşem'de, İsrail tarafından Uluslararası Dürüstler Madalyası ile onurlandırıldı.

Schindler, 1982'de yayımlanan roman Schindler'in Gemisi'nde ve aynı romanın sinema filmi uyarlaması olan 1993 Schindler'in Listesi'nde, başlangıçta motivasyon kaynağı kâr olan fakat daha sonra Yahudi çalışanlarının hayatını kurtarmak için olağanüstü inisiyatif alan, azim, cesaret ve özveri gösteren bir oportünist olarak yansıtıldı. Zwittau, Moravya'da büyüyen Schindler, Nazi Almanyasının askeri istihbarat servisi Abwehr'e katılana kadar çeşitli mesleklerde çalıştı. 1939'da Nazi Partisine katıldı.

İkinci Dünya Harbi'ni başlatan Polonya Seferi'nin ardından Schindler, Naziler için bilgi topladığı Polonya'da misyon yürütmeye devam etti. 1939'da Schindler, gettolara gönderilecek olan Yahudi işletmecilerden aldığı parayla Kraków'da bir emaye fabrikası satın aldı ve çalışan sayısının zirveye ulaştığı 1944'te fabrika, yaklaşık 1100 kadarı Yahudi olan toplam 1750 işçiye istihdam sağladı. Abwehr ile olan bağlantılarının getirdiği avantajlar nedeniyle Schindler, Yahudi işçilerin fabrikasında çalışmaya devam etmesini ve böylece Nazi toplama kamplarına gönderilmemesini sağladı.

Harbin sona ermesinin ardından yeni kurulan Batı Almanya'ya yerleşti. Savaş zamanı yaptığı harcamalar için kısmî bir geri ödeme aldıktan sonra eşi Emilie Schindler'le birlikte bahçıvanlık yapacakları Arjantin'e taşındı. 1958'de eşiyle boşandılar ve Schindler, Almanya'ya geri döndü. Tüm mal varlığını kaybetmiş Schindler, burada hayatlarını kurtardığı Yahudilerden gelen finansal desteklerle yaşamını sürdürdü. 9 Ekim 1974'te Hildesheim'de yaşamını yitirdi ve vasiyeti üzerine Kudüs'teki Siyon Dağında bulunan Katolik Mezarlığına defnedildi.

Biyografi

İlk yılları ve eğitimi

Schindler, 28 Nisan 1908'de Avusturya-Macaristan'ın Moravya bölgesine bağlı Zwittau'da, Katolik bir Alman ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Babası, tarım makinesi işletmesinin sahibi olan bay Johann "Hans" Schindler ve annesiyse bayan Franziska "Fanny" Schindler'di (née Luser). İlköğretim eğitiminin ardından teknik eğitim veren bir liseye kayıt edildi, ama karnesi üzerinde hile yaptığı iddiasıyla 1924'te okuldan atıldı; başka bir liseden mezun oldu. Üniversite eğitimi almayı ve farklı deneyimler yaşamayı çok isteyen genç Schindler, üniversiteye seçilebilmek için girmesi gereken imtihan olan Abitur'a girmedi. Bunun yerine şoförlük ve makine eğitimi de dahil olmak üzere Brno'da çeşitli kurslar aldı ve üç yıl babası için çalıştı. Gençliğinden beri motosiklet hayranı olan Schindler, 250 CC'lik bir Moto Guzzi markalı yarış motosikleti satın aldı ve birkaç yıl boyunca dağ yarışlarında rekreasyonel olarak yarıştı.

6 Mart 1928'de, Maletínli Sudeten Almanı bir çiftçi kızı olan Emilie Pelzl (1907–2001) ile evlendi. Daha sonra Schindler'in anne ve babasının bulunduğu binaya taşındılar ve sonraki yedi yıl boyunca üst katta ikamet ettiler. Evlendikten sonra Schindler, babası için çalışmayı bıraktı. Moravian Electrotechnic'te bir pozisyonda yer aldı ve bir sürücü kursunda yöneticilik yaptı. Çek Ordusuna bağlı 31'inci Tabur'un 10'uncu Piyade Alayı'nda kıdemsiz onbaşı rütbesine yükseldiği 18 aylık bir görevden sonra Schindler, kısa bir süre sonra iflas edecek olan Moravian Electrotechnic'e geri döndü.

Babasının tarım makineleri işi aynı anda kapandı ve bu durum Schindler'in bir yıl boyunca işsiz kalmasına yol açtı. 1931'de Prag'da yer alan Jaroslav Šimek Bank'ta işe başladı ve burada 1938'e kadar çalıştı. Schindler, 1931 ve 1932'de halka açık alanlarda sarhoş olarak gezdiği için birkaç kez tutuklandı. Ayrıca bu süre zarfında okul arkadaşı Aurelie Schlegel ile bir ilişkisi oldu. Ondan 1933'te Emily adında bir kızı ve 1935'te Oskar Jr. adında bir oğlu oldu. Schindler daha sonra Oskar Jr.'ın oğlu olmadığını iddia etti. Alkolik babası, 1935'te karısını—Schindler'in annesini—terk etti. Schinler'ın annesi birkaç ay sonra süregelen bir hastalıktan ötürü öldü.

Abwehr için casusluk

Schindler 1935'te Sudeten Alman Partisine katıldı. Çekoslovakya vatandaşı olmasına rağmen Schindler, 1936'da Nazi Almanyasının askeri istihbarat servisi Abwehr için casus oldu. 1938'de, Çekoslovakya'nın Almanlar tarafından işgal edilmesinden önce Nazi hükûmeti adına demiryolları ve askerî hareketlilikler hakkında bilgi topladı. Breslau merkezli Abwehrstelle II Komando VIII'e atandı. Casusluk suçlamalarıyla Çekoslovak hükûmeti tarafından tutuklandı ve daha sonra Çek polisine paraya ihtiyacı olduğu için bunu yaptığını söyledi. 1938'deki Münih Anlaşması hükümlerince serbest bırakıldı.

İkinci Dünya Savaşı'nda

Schindler'in Brněnec'teki fabrikası, 2004

Schindler'in, Yahudi çalışanları sıraladığı listesi

Schindler, fırsatları değerlendiren bir iş adamı olarak 1939'daki Polonya işgalinin yaratacağı iş olanaklarını gören birçok kişiden biriydi. Schindler Nazi Almanyası'nın anti-semitik politikaları dahilinde Yahudi sanayici Nathan Wurzel'in Kraków'daki bir fabrikasının sahibi oldu. Schindler, Wurzel'in tavsiyesine uyarak fabrikasının adını Deutsche Emaillewaren-Fabrik veya DEF yaptı; ve emaye eşya üretmeye koyuldu. Yahudi muhasebeci İtzhak Stern'in yardımıyla 1000 civarında Yahudi işçiyi fabrikasında çalıştırmaya başladı. Stern ve Schindler ilk tanıştıklarında, Schindler elini uzatmış fakat Stern sıkmamıştır. Schindler sebebini sorduğunda Yahudi olduğunu söylemiş ve bir Yahudi'nin bir Alman'ın elinin sıkmasının yasak olduğunu söylemiştir. Schindler'in cevabıysa, Almanca bir argo terim olan Scheiße ("Lanet olsun") olmuştur. İlk başlarda Schindler'in ana motivasyonu para olmuştur—paralı Yahudi yatırımcıları korumuştur. Fakat daha sonraları tüm işçilerini durumun parasal maliyetini düşünmeden korumaya başlamıştır. Örneğin, birçok defa fabrika işlerinden anlamayan Yahudi okul öğretmenlerinin, müzisyenlerin, yazarların, edebiyatçıların bu işi gerçekten yapabileceklerini söyleyerek çalışmalarını onaylatmıştır. İşçilerine zarar verilmesi Schindler'in şikâyetlere ve hükûmetten tazminat taleplerine yol açmıştır.

1942'de Kraków Gettosu'na yapılan akına şahitlik eden Schindler, askerlerin burada yaşayanları toplayıp Kraków-Płaszów toplama kampına nakliyat için hazırlamasını da görmüştür. SS en doğudaki toplama kamplarını kapatmaya ve kalan mahkûmları batıya doğru sınır dışı etmeye başlamıştı. Birçoğu Auschwitz ve Gross-Rosen toplama kampında öldürüldü. Schindler, fabrikasında çalışan işçilerin gaz odalarında öldürülmesini engellemek için fabrikasını Bohemya ve Moravya Protektorası'nda yer alan Brněnec'e taşımasına izin vermesi için Kraków-Płaszów toplama kampının komutanı SS-Hauptsturmführer Amon Göth'ü ikna etti. Göth'ün sekreteri Mietek Pemper, Yahudi Getto Polisi Marcel Goldberg tarafından verilen isimleri kullanarak, Ekim 1944'te Brünnlitz'e gelen 1200 Yahudi derledi (1.000 Schindler işçisi ve Julius Madritsch'in tekstil fabrikasından 200 mahkûm) ve yazıya geçirdi. Burada Schindler, ikna edici konuşmasıyla Yahudi çalışanlarını korumak için tüm hünerlerini kullanabilmiştir. Eric Silver'in The Book of Just ("Adilin Kitabı") kitabında bahsettiği bir olayda "İki Gestapo gelerek ofisine girdiler ve sahte Polonyalı kimlik belgelerine sahip beş kişilik bir ailenin teslim edilmelerini istediler. "İçeri girmelerinden üç saat sonra" dedi Schindler, 'iki sarhoş Gestapo, ellerinde mahkûmları ve talep ettikleri suçlayıcı dokümanlar olmadan ofisimden dışarı çıktı' dedi".

Schindler'in ayrıca gettodan dışarı çocuk kaçırarak Polonyalı rahibelere teslim ettiği ve rahibelerin çocukları Gestapo'dan sakladığı veya Polonyalı yetimler' olarak tanıttıkları da bilinmektedir. Plaszow'un kaptanı Amon Göth ile 700 Yahudi'nin yakındaki bir fabrika tesisine taşınmasını da ayarlamış, böylece Alman gardiyanların yaratabileceği tehlikeden uzaklaşmalarını sağlamıştır. Haziran ile Ekim 1942 arasında SS, gettoda bulunan 17 bin esirden 14 binini Belzec İmha Kampı'na yollamıştı. Schindler'in kurtardığı Yahudiler kurtulanların arasında çoğunluktadır. Schindler "karaborsacılık" ve "zimmete para geçirmeye katılma" şüpheleriyle iki kez tutuklanmıştı. Kaptan Amon Göth ve diğer SS subaylarının kanunen Reich'a ait olan para, mücevherat ve sanat eserleri gibi Yahudi mallarını kendileri için alıkoymalarına yardımcı olmuştu. Schindler bu malların satışında aracılık etmiş ve çalıntı malları alıkoymuştur. Her tutuklanmasından sonra genellikle rüşvet ile soruşturmayı engelleyerek serbest kalmayı başarmıştır. Kızıl Ordu'nun Auschwitz ve doğudaki diğer toplama kamplarının yakınlarına gelmesiyle SS kalan esirleri batıya doğru göndermeye başlamıştı. Schindler SS subaylarını ikna ederek 1100 Yahudi işçisinin Nazi işgali altındaki Çekoslovakya'da, dönemin Sudetanland eyaletinde yer alan Brněnec-Brünnlitz'e gönderilmesini sağlamış, bu sayede ölüm kamplarından kurtarmıştır. Brněnec'de bir diğer Yahudi fabrikasını aynı şekilde ele alarak 37 mm mühimmat bileşenleri üretmeye başlamıştır.

Harpten sonra

Schindler'in kabri

Schindler, İkinci Dünya Harbi'nin Avrupa kolundaki çatışmaların bitmesine dek işçilerinin öldürülmemesi için SS yetkililerine rüşvet vermeye devam etti ve bu süre zarfında tüm servetini işçileri için karaborsadan mal almak için harcadı. Harpten sonra yoksul bir durumda Regensburg, Batı Almanya'ya ve daha sonra Münih'e taşındı. Finansal durumu, Yahudi Komitesinden yardım almaya muhtaç olacak kadar kötüydü. 1948'de eşiyle birlikte Arjantin'e göç etti ve orada daha da kötü bir finansal duruma düştü. 1958'de Almanya'ya döndü ve bir seri başarısız iş girişiminde bulundu. Am Hauptbahnhof Nr. 4, Frankfurt am Main, Batı Almanya adresinde küçük bir apartmana yerleşti ve tekrar Yahudi Komitesinin yardımıyla bir çimento işletmesi kurmaya çalıştı, ama bu işi de yürütemedi ve 1961'de iflas etti.

Oskar Schindler Frankfurt, Batı Almanya'da 9 Ekim 1974'te 66 yaşında vefat etti. Ölümünden kısa bir süre önce Yahudi dostu Poldek Pfefferberg'e İsrail'de gömülmek istediğini vasiyet vermişti. Bunun nedenini ise, kurtardığı Yahudiler için "benim çocuklarım orada" diyerek belirtmiştir. Vasiyeti gerçekleştirilerek Kudüs, İsrail'deki Siyon Dağı'nda, bir Katolik mezarlığına gömüldü.

Schindler'in gerçek motivasyon sebebi net olarak bilinmemektedir, lakin yine de bu konuda "Benim için çalışan insanları tanıdım ... İnsanları tanıdığınızda, onlara karşı insan gibi davranırsınız" sözüyle, Yahudilerin Nazi Almanyası'nda insan sayılmaması fikrine karşı çıktığını belirtmiştir.

Mirası

1967'de Schindler, İsrail'de Holokost kurbanlarına adanmış Yad Vaşem anıtında, Yahudi Soykırımı sırasında Yahudilere yardım eden ve Yahudi olmayanları belirten "diğer uluslardan adil kişiler" arasında belirtilmişti. Bu anıtta ismi yer alanlar, çok büyük kişisel risk alarak Yahudileri kurtaran, Yahudi olmayan kişilerdir. Schindler'in anısına Yad Vaşem Anıtında bir ağaç dikilmiştir.

Schindler'in, Holokost'tan kurtulan Poldek Pfefferberg tarafından anlatılan hikâyesi, Thomas Keneally'nin kitabı Schindler'in Gemisi romanının temelidir. Roman daha sonra Schindler'in Listesi olarak yeniden adlandırılmıştır ve bu kitap, 1993'te Schindler'in Listesi başlığıyla, Amerikan Yahudi yönetmen Steven Spielberg tarafından beyaz perdeye uyarlanmıştır. Filmde, Schindler Liam Neeson tarafından canlandırılmıştır. Neeson, bu filmdeki performansı ile En İyi Aktör kategorisinde Oskar adayı olmuş, filmse En İyi Film Ödülü'nü kazanmıştır. Spielberg'in filminin getirdiği ün, Schindler'i popüler kültüre taşıdı. Spielberg'in filmi, popüler kültürde Schindler'in bilinirliğinin temelini oluşturdu: kâr amaçlı, etik değerlere çok önem vermeyen bir endüstricinin, bir noktada verdiği sessiz ama bilinçli kararla tüm varlığını, gerektiğinde Nazilerin göz ardı etmesini sağlamak için bile olsa işçilerinin hayatlarını kurtarmaya harcamasının hikâyesi. Spielberg'in filmi sinematik sebeplerle orijinal hikâyeye kıyasla bazı farklılıklarla sahip olsa da, Schindler'in rolü tarihi hikâyelerin dramatizasyonunda nadir rastlanan bir sadakatle anlatılmıştır.

Schindler gerçekten varlığının çok büyük kısmını Yahudileri kurtarmak için harcamış, işçilerinin hayatlarını kurtarabilmek için politik itibarında ve ülkesinde yabancılaşmıştır. Fakat savaşın sonunda filmde anlatıldığı gibi tamamen parasız kalmamıştır. 1999 sonbaharında bir zamanlar Schindler'in arkadaşlarına ait olan bir evin tavan arasında bulunan bir çantada, Oskar Schindler'e ait 7000 doküman ve fotoğraf bulundu. Yerel gazete "Stuttgarter Zeitung" bu çantanın içindekileri inceledi. Daha sonra orijinal belgeler Yad Vaşem, İsrail'de bulunan Holokost Müzesi'ne, kopyaları ise Schindler'in eşi Emilie Schindler'e gönderildi. Bu belgeler arasında kurtardıklarının listesi ve Yahudileri çalışanlarını bırakmadan önce yaptığı konuşması da yer almaktaydı. Emilie'ye daha sonra €25 bin ödül gönderildi.

Ayrıca bakınız

• Schindlerjuden
• Wilm Hosenfeld
• Albert Göring
• Raoul Wallenberg

Bibliyografi

Kaynaklar

• Abramson, Alana (29 Temmuz 2013). "'Schindler's List' Receives Zero Bids on eBay". ABC News. 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013. 
• Bellafante, Ginia (1994). "Schindler: The Real Story". The New York Times. 10 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2010. 
• Brzoskwinia, Waldemar (19 Haziran 2008). "Zabłocie: chłodnia i fabryki". Gazeta Wyborcza (Lehçe). Kraków: Agora SA. 18 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2013. 
• Crowe, David M. (2004). Oskar Schindler: The Untold Account of His Life, Wartime Activities, and the True Story Behind the List. Cambridge, MA: Westview Press. ISBN 978-0-465-00253-5. 
• Evans, Richard J. (2005). The Third Reich in Power. New York: Penguin. ISBN 978-0-14-303790-3. 
• Good, Michael (2005). The Search For Major Plagge: The Nazi Who Saved Jews. Fordham: Fordham University Press. ISBN 0-8232-2440-6. 
• Goodman, Walter (1998). "Oskar Schindler: The Man Behind the List". The New York Times. 10 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2010. 
• Keneally, Thomas (2007). Searching for Schindler: A Memoir. New York: Nan A. Talese. ISBN 978-0-385-52617-3. 
• Kepler, Adam W. (16 Ağustos 2013). "Schindler Letter Sells for Nearly $60,000". The New York Times. 22 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013. 
• Longerich, Peter (2010). Holocaust: The Nazi Persecution and Murder of the Jews. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280436-5. 
• McBride, Joseph (2010) [1997]. Steven Spielberg: A Biography. Jackson: University Press of Mississippi. ISBN 978-1-60473-836-0. 
• Roberts, Jack L. (1996). The Importance of Oskar Schindler. The Importance of biography series. San Diego: Lucent. ISBN 1-56006-079-4. 
• Rzepliñski, Andrzej (25 March 2004). "Prosecution of Nazi Crimes in Poland in 1939–2004" (PDF). First International Expert Meeting on War Crimes, Genocide, and Crimes against Humanity. Lyon, France: International Criminal Police Organization – Interpol General Secretariat. 3 March 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2014. 
• Saphir, Alexander Bodin (21 Ekim 2018). "The tip-off from a Nazi that saved my grandparents". BBC News. 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2019. 
• Schindler, Emilie; Rosenberg, Erika (1997) [1996]. Where Light and Shadow Meet. New York; London: Norton. ISBN 0-393-04123-9. 
• Silver, Eric (1992). The Book of the Just: The Silent Heroes Who Saved Jews from Hitler. New York: Grove Press. ISBN 978-0-297-81245-6. 
• Smith, Emily (19 Temmuz 2013). "Schindler's list will be publicly auctioned – one of only four existing copies in the world". New York Post. 20 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2013. 
• Staff (15 Haziran 2011). "Mietek Pemper". The Daily Telegraph. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013. 
• Staff (6 Nisan 2009). "Schindler's List found in Sydney". BBC Online. BBC News. Agence France-Presse. 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013. 
• Steinhouse, Herbert (April 1994). "The Real Oskar Schindler". Saturday Night. Andela Publishing. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2013. 
• Thompson, Bruce, (Ed.) (2002). Oskar Schindler. People Who Made History. San Diego: Greenhaven Press. ISBN 0-7377-0894-8. 

Dış bağlantılar

• The Schindler Story 23 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Schindler Hikâyesi]
• Oskar and Emilie Schindler, Yad Vashem Memorial 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Oskar ve Emilie Schindler, Yad Vashem Anıtı]
• Oskar Schindler's list in Auschwitz.dk 12 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Oskar Schindler'in Auschwitz.dk sitesindeki listesi] 12 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Holocaust Rescuers Bibliography [Holokost Kurtarıcılar Bibliyografisi]
• Find-a-grave profile for Oskar Schindler 17 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Oskar Schindler'in mezarı]
• United States Holocaust Memorial Museum [Birleşik Devletler Holokost Anıt Müzesi - Oskar Schindler] 19 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Schindler'in listesinin gerçek fotoğrafları, Yad Vaşem sitesi 26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.