Geç Ming Hanedanı veba salgını
| Geç Dönem Ming Hanedanı veba salgını | |
|---|---|
.svg) 16. yüzyıl başında Ming Hanedanlığı bölgesi. | |
| Hastalık | Veba |
| Yer | Çin |
| İlk vaka | Şansi eyaleti |
| Varış tarihi | 1633 |
| Kaynak ülke(ler) | Çin |
| İstatistikler | |
Ölümler | 200bin |
Geç Dönem Ming Hanedanlığı'ndaki Büyük Veba (Çince : 明末大鼠疫), Çin'deki Ming Hanedanlığı'nın (Chongzhen İmparatoru ) son dönemi olan 1633 ve 1644 yılları arasında yaşanan büyük bir veba salgınıdır.[1][2][3] Salgın 1633'te Şansi Eyaletinde başladı ve 1641'de Pekin'e ulaştı. Veba 1643'te 200.000'den fazla insanın ölümüne neden oldu ve 1644'te Ming Hanedanlığı'nın çöküşüne katkıda bulundu.[1][2][3][4]
Kısa tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1633'te, Chongzhen'in saltanatının altıncı yılında, Şansi Eyaletinde veba salgını başladı.[1][3]
1641'de veba, Ming Hanedanlığı'nın başkenti Pekin'e geldi.[1][3] Aynı zamanda, tarihi kayıtlar, kuzey Zhejiang'daki nüfusun yarısından fazlasının 1641'de hastalandığını ve yerel halkın %90'ının 1642'de öldüğünü gösteriyor.[5]
1643'te salgın zirveye ulaştı ve yalnızca Pekin'de 200.000'den fazla insanı öldürdü. Bu yerel nüfusun %20-25'ini oluşturuyordu.[2][4] O zamanlar Çin literatüründe kaydedilen “sivilce vebası” ve “kusmuk kan vebası” muhtemelen hıyarcıklı veba ve pnömonik veba idi.[2][3]
Mart 1644'te Pekin, Li Zicheng'in birlikleri tarafından kuşatıldı. Oysa Pekin'deki savunma gücü veba nedeniyle önemli ölçüde zayıflamıştı ve normalde 100.000kişilik ordudan yaklaşık 50.000 asker kalmıştı.[4] Sonrasında Li , Pekin Savaşı'nı kazandı ve Chongzhen İmparatoru intihar ederek Ming hanedanının sonunu getirdi.[2][3][4]
Wu Youke (1582-1652), 1641-1644 yılları arasında çevresinde çeşitli salgınların arttığını gözlemleyerek bazı hastalıklara Li Qi (戾气 veya veba faktörleri) adını verdiği bulaşıcı ajanların neden olduğu fikrini öne sürdü.[6] Wen Yi Lun (瘟疫论, Pestilence Üzerine İnceleme/Salgın Hastalıklar İncelemesi) adlı kitabı, kavramı öne çıkaran ana etiyolojik çalışma olarak kabul edilebilir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "The Great Plague Was a Prelude to a New Dynasty". Vision Times (İngilizce). 6 Şubat 2020. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
- ^ a b c d e Ch’iu. "The Epidemics in Ming Beijing and the Responses from the Empire's Public Health System". 中央研究院歷史語言研究所集刊: 331-388. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f Cao. "鼠疫流行与华北社会的变迁 ( 1580—1644 年)" (PDF). 历史研究 (Çince) (1). 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Eylül 2021 – China Academic Journal Electronic Publishing House vasıtasıyla.
- ^ a b c d "专家谈明朝灭亡：鼠疫或为重要原因". China News Service (Çince). 3 Aralık 2013. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
- ^ The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China (İngilizce). University of California Press. September 1999. ISBN 978-0-520-22154-3.
- ^ Encyclopedia of the Black Death. ABC-CLIO. 2012. s. 76. ISBN 978-1598842548. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.