Batum Antlaşması
| Tür | Barış Antlaşması |
|---|---|
| İmzalanma | 4 Haziran, 1918 |
| Yer | Batum, Gürcistan |
Batum Konferansı ve Antlaşması, 11 Mayıs – 4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum'da yapılan konferans ve sonucunda 4 Haziran 1918'de Osmanlı İmparatorluğu ile Kasım 1917'deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya'da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan ve Azerbaycan Millî Şurası arasında imzalanmış anlaşma. 14 maddeden oluşan bu anlaşma, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin imzaladığı ilk uluslararası sözleşmedir.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Polonya'nın Brest-Litovsk kasabasında barış heyeti toplanmıştır. Osmanlı Devleti'ni Sadrazam Talat Paşa temsil etmiştir. Konferansın sonunda imzalanan Brest Litovsk Barış Antlaşması'na göre; Rusya Kars, Ardahan ve Batum'u Osmanlı devletine geri vermiş ve bütün Doğu Anadolu'dan da çekilmiştir.
Bu sırada bu bölgede yaşayan Azeri-Türk, Gürcü ve Ermeni unsurlardan oluşan bir Mavera-i Kafkas (Kafkas Ötesi) Cumhuriyeti kurulmuştur. Doğuda Ermeni mezalimi başlayınca Osmanlı devleti, bu cumhuriyetlerle plebisitten (halkoylaması) önce Trabzon'da bir konferans düzenlemiştir. Bir aydan fazla süren konferanstan hiçbir netice alınmayınca da Osmanlı ordusu doğuda ilerlemeye devam ederek Batum, Kars ve Ardahan'ı geri almıştır. 15 Eylül 1918 tarihinde Bakü'ye kadar bütün bölge ele geçirilmiştir.
Konferans
[değiştir | kaynağı değiştir]11 Mayıs–4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum'da yapılan konferanstaki görüşmeler sonucunda; Osmanlı Devleti ile Kasım 1917'deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya'da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Millî Şurası (Cumhuriyeti) arasında 4 Haziran'da Batum Antlaşması imzalanmıştır. Üç Kafkas devleti, Osmanlı Devleti ile görüşmelere Maverâ-yı Kafkasya adı altında birlikte katılmış ancak konferans sırasındaki gelişmeler sonucunda ayrı ayrı antlaşmalar imzalanmıştır.[1] Bu antlaşma ile Ayastefanos Antlaşması ve Berlin antlaşmaları ile kaybedilen Batum dâhil diğer topraklar geri alınmıştır. 15 Ağustos 1918 tarihinde Padişah VI. Mehmed de bir beyanname yayınlayarak, Elviye-i Selâse'nin (Kars, Ardahan ve Batum'un) resmen Anavatan'a bağlılığını ilan etmiştir.
Batum Antlaşması ile Kars, Ardahan ve Batum sancakları geri alındıktan sonra, Trabzon'daki barış heyeti bu durum üzerine plebisite razı olmuştur. Plebisit sonunda çoğunlukla halk, Osmanlı Devleti'ni istediğinden; Batum, Kars ve Ardahan Osmanlı devletine katılmıştır.
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti 1914 sınırlarına çekilmek zorunda kalmıştır. Daha sonra 13 Ekim 1921 tarihli Kars Antlaşması ile Kars, Ardahan Türkiye'de kalmış, Batum Gürcistan'a verilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Türkiye ve Maverâ-yı Kafkasya İlişkileri İçerisinde Trabzon ve Batum Konferansları ve Antlaşmaları (1917-1918), Enis Şahin, 2002, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN 975-16-1543-7.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yaqub Mahmudov (14 Ekim 2014). "İRƏVAN VƏ ƏTRAFINDAKI TORPAQLAR ERMƏNİLƏRƏ HANSI ŞƏRTLƏRLƏ VERİLMİŞDİ" (Azerice). azerbaijan-news.az. 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015.