Aşağı Damal
Aşağı Damal, tarihsel Eruşeti bölgesinde, geç dönemde Ardahan iline bağlı Hanak ilçesinde bir köydü. Günümüzde Çaybaşı adıyla Damal kasabasının bir mahallesidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcüce Tamali (ტამალი), 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Damal olarak geçer. Bu defterde Aşağı Damal köyü Damal-i Süfla (دامال سفلا) şeklinde kaydedilmiştir.[1] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesindeyse, Aşağı Damal (آشاغی دامال) adıyla yer alır.[2]
Aşağı Damal köyünün yer aldığı Eruşeti, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçiriştir.
Aşağı Damal köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesinde, "Damal" adını taşıyan üç köyden biriydi. Bu tarihte köy, muhtemelen savaş nedeniyle tamamen boşalmıştı.[3]
Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde Damal (دامال) adıyla sadece bir köy kaydedilmiştir. Bu sırada Damal köyü, Ardahan-i Büzürg livasının Güney nahiyesine bağlıydı.[4]
Aşağı Damal köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlşn Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus tespitinde, Gürcücesine uygun olarak Aşağı Tamal (Нижний Тамал) şeklinde kaydettiği bu yerleşim, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlı Tamal nahiyesinin dokuz köyünden biriydi. Nüfusu, 63'ü erkek ve 67'si kadın olmak üzere, 19 hanede yaşayan 130 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Türkmenlerden oluşuyordu.[5]
Aşağı Damal köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Poshov kazasının Damal nahiyesine bağlıydı.[6] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 332 kişiden oluşuyordu.[7] 1965 genel nüfus sayımında Aşağıdamal köyünün nüfusu 563 kişiye çıkmıştı ve bu nüfus içinde 140 kişi okuma yazma biliyordu. Bu sırada köy, Hanak ilçesinin Damal bucağına bağlıydı.[8] 1975 genel seçimlerinden önce Damal kasabasına bir mahalle olarak bağlanmıştır.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 542.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: გამოკვლევა: წიგნი III), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 542.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 316
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 325.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 355.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ 1975 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1977.