İrfan Şahin (kispet ustası)
İrfan Şahin | |
|---|---|
| Doğum | 1942 Eğridere, Biga, Çanakkale |
| Meslek | Kispet ustası |
| Ödüller | 2010 Yaşayan İnsan Hazinesi |
İrfan Şahin (d. 1942, Eğridere, Çanakkale), Türk kispet ustası.
Türkiye'de unutulmaya yüz tutmuş bir gelenek olan kispet yapımını uzun yıllar tek başına sürdürmüş olan ve bu konuda bilgisini yeni nesillere aktarmada emek veren bir kültürel miras taşıyıcısıdır. Şahin, Cumhuriyet tarihindeki en ünlü pehlivanların kispetlerini dikti. 2012'de kispet yapımı alanında Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri'ne girdi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1942'de Çanakkale'nin Biga ilçesine bağlı Eğridere köyünde doğdu.[1] İlkokulu Gümüşçay ilçesinde okudu.[2] Mersin'de astsubay okulunda başladığı eğitimi yarıda kaldı. 1956'da Mustafa Turabi'nin yanında saraçlık mesleğine başladı.[3] O sırada Türkiye'deki iki kispet ustasından biri olan ustası ile birlikte kışın hayvanlara yular, yazın ise yağlı güreş pehlivanları için kispet dikti.[4]
1967'de ustasının, bir kaç ay sonra da İstanbul'daki ünlü kispet yapımcısı Hidayet Usta'nın ölümü üzerine Türkiye'de kispet üreten tek kişi olarak kaldı.[3] Meslek yaşamı boyunca el emeği bile binlerce kispet üretti. Türkiye'de yağlı güreş camiasında çok tanınan bir kişi oldu ve "Kispetçi İrfan" lakabı ile anıldı.
Kispet diktiği sporcular arasında İbrahim Karabacak, Ordulu Mustafa (Mustafa Bük), Nazmi Uzun, Aydın Demir, Ahmet Taşçı, Gazanfer Bilge bulunur.[4] Süleyman Demirel, Turgut Özal, Recep Tayyip Erdoğan, Tarık Akan gibi siyasetçi ve sanatçılar için de özel dikim kispetler üretmiştir.[4]
Mesleği uzun süre tek başına sürdürdükten sonra çıraklar yetiştirdi. Samsunlu Uğur Kesen, Bigalı Mehmet Derse, Manisalı Murat Boncuk, Edirneli Adem Kayın yetiştirdiği çıraklardandır.[5][6]
2010 yılında Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazinesi olarak ilan edildi.[7] Ödülünü 2012 yılında gerçekleştirilen ödül töreni ile aldı. Ödül aldıktan sonra başarı öyküsü dünya basınının ilgisini çekti, bir çok ülkeden medya mensuplarının kendisini ziyaret edip haber yapması ile dünyada tanındı.[4] El sanatları sergileri için hediyelik maket kispetler üreten İrfan Şahin, kispet dikimi yaptığı tek odalı atölyesinin içini çeşitli pehlivan fotoğrafları, kendisine takdim edilmiş plaketler ile müze gibi düzenlemiştir.[8][9]
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "İrfan Şahin". Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürlüğü.
- ^ "Kispet Ustası İrfan Şahin". Diyanet Tv. 3 Ekim 2023.
- ^ a b "Bigalı 'Yaşayan İnsan Hazinesi' pehlivanlar için 66 yıldır kispet dikiyor". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
- ^ a b c d Nihal Keskiner; Şeyma Özkaynak; Tahsin Özkan; Resul Daban (20 Aralık 2019). "Yağlı güreşin yaşayan tarihi İrfan Usta". TRT Haber. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
- ^ "Samsun Haber: Samsunlu İrfan Usta Pehlivanlar İçin 67 Yıldır Kispet Dikiyor". Bafra 55. 6 Mart 2023. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
- ^ Gökhan Zobar. "Edirneli kispet ustası en büyük desteği 'çırağım' dediği eşinden görüyor". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
- ^ Anadolu Ajansı (7 Ekim 2010). "Kispet ustası 'Yaşayan İnsan Hazineleri'ne aday". NTV Haber. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
- ^ "İrfan Şahin" (PDF). Edirne Kent Kültürü ve. Bikinci.
- ^ Er, Hasan Sami (12 Eylül 2024). "İrfan Şahin: Kıspet Dikmek Zanaat Değil, Sanat". Kampüs Gazetesi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
