Sıtkı Olçar
Sıtkı Olçar | |
|---|---|
| Doğum | 1948 Kütahya, Türkiye |
| Ölüm | 15 Kasım 2010 İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Kütahya |
| Meslek | Çini ustası |
| Ödüller | Yaşayan İnsan Hazinesi |
Sıtkı Olçar (1948, Kütahya - 15 Kasım 2010, İstanbul), Türk çini ustası.
2008'de çini sanatı alanında Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri'ne girmiş bir kültürel miras taşıyıcısıdır. "Sıtkı" imzasıyla imzaladığı yapıtları dünyanın çeşitli müzelerinde ve koleksiyonlarında bulunur. "Çininin Picassosu" ve "Çini Dervişi" gibi adlarla da anılır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1948 yılında Kütahya'da doğdu. Selçuklular devrinde Kütahya'ya yerleşmiş bir aileye mensuptur. Çocukluğunda bir süre Mersin'de yaşadı; ilköğrenimini Kütahya'da tamamladı.[1]
Çini sanatına Kütahyalı çinicilerden çini alım satımı yaparak başladı. Terzi esnafı olan babasının desteğiyle 1970 yılında "Kâmil Çini" adında bir dükkan açtı.[2] Değişik form ve desen üretme talebi, çiniciler tarafından tepkiyle karşılanınca, 1973 yılında fikirlerine olumlu yaklaşan bazı ustalarla (Abdülmennan Usta, Bahattin Usta, İsmail Usta)[1] beraber Osmanlı Çini Atölyesi adında küçük bir atölye kurdu. Eski ustalardan çini yapımını öğrendikten sonra Kütahya ve Kütahya dışındaki çeşitli fabrikaları müzeleri ve atölyeleri gezerek değişik teknikler hakkında bilgi sahibi oldu, üniversitelerde araştırmalar yaptı. Yapıtlarını ‘Sıtkı’ olarak imzaladı.[3]
Olçar, 13. yüzyıl Selçuklu çinilerinde kullanılan mat turkuaz maviyi elde etmek için gerekli fırınlama ve sırlama tekniğin bulmak üzere yaklaşık beş yıl çalıştı. 1980'lerden itibaren özellikle İznik çinileri üzerine çalıştı. 16. yüzyıl İznik çinilerinde 50 yıl boyunca kullanılan, sonra sırrı unutulan mercan kırmızısı rengini elde etmek için sekiz yıl çalıştı. Karo ve İznik kırmızısı deneyleri yüzünden satacak çini üretemez olunca bu hayalinden vazgeçerek İznik çini fırınını yaktı.[1] İlgisi, Antik Çanakkale seramiklerine yöneldi. Yok olmakta olan Çanakkale seramiklerini de yeni bir yorumla ele aldı. Değişik form ve desenlerde çini objeler yaptırmak isteyen Artisan Sanat Galerisi'nin sahibi Ertan Mestçi’nin fikirleri üzerine çalışıp hayalindekileri hayata geçirmesi üzerine tanındı.[4] Sıtkı Usta’nın ününü duyarak Kütahya’ya gelen fotoğrafçı Ersin Alok, Olçar’ın uluslararası bir üne kavuşmasına öncülük etti.[2]
1980'lerden itibaren yurt içinde ve yurt dışında sergiler açtı. 1986'da Yunanistan'ın Volos kentinde düzenlenen Beşinci Balkan Ülkeleri El Sanatları Fuar ve Festivali'ne Türkiye'yi temsil etmek üzere gönderilmesi hayatında bir dönüm noktası oldu. Festivale gelen sanatçılardan ve kullandıkları tekniklerden faydalandı. Yurtdışı deneyimlerinde gördüğü ülkelerin müzelerinden ve kültüründen bazı şeyleri eserlerine uyarladı.[1]
Bazen motif, bazen form, bazense kavramdan yola çıkarak "İznikler, Kütahya tabakları, Çintemaniler, Hatayiler, Yelkenliler, Balıklar, Rumiler, Kaplumbağalar, Kuşlar, Kediler, Atlar, Sefer Tasları, Lazımlıklar, Piri Reisler, Çanakkale Evleri,Ayasofya Mozaikleri, Bizans Mozaikleri" gibi seriler hazırladı. Eserleri İngiltere'deki British Museum, Danimarka’daki Louisiana Museum, Norveç Deniz Müzesi, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki lndiana Art Museum gibi çeşitli müzelerde ve özel koleksiyonlarda yer aldı.
Çinicilik alanında çalışmaları yanında Kütahya'nın tanıtılması, Frig vadisinin bir kamp ve turizm bölgesi olması için çalıştı. 18 yıl boyunca her yıl Frig Vadisi'nde kamp düzenledi. "Sivil Havacılık Olimpiyatı”, “Rahvan At Yarışları" gibi etlinliklerin düzenlenmesine öncülük etti.[5] Yaşadığı yörenin sorunları ile ve hayır işleri ile uğraştı. Kütahya’nın simgesi olan seramik sanatının uluslararası tanıtımına yaptığı katkılar ve aldığı büyük ödüllerden dolay 2001'de Yerel Televizyonlar Birliği (YTB)tarafından her ilden bir kişiye verilen 'Halk kahramanı' ödülüne layık görüldü.[6]
2008 yılında UNESCO'nun Yaşayan İnsan Hazinesi programı kapsamında Türkiye'nin Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri'ne girdi.[7]
15 Kasım 2010'da İstanbul'da öldü.[3]
Hakkındaki yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sıtkı Olçar'ın ölümününün 10. yıldönümünde anıları kızı Kübr Olçar Erden tarafından "Babamı Alan Martı" adıyla kitaplaştırıldı.[8] Kütahya Çiniciliğine katkıları "Kütahya Çiniciliğinde Sıtkı (Olçar) Usta" (2019) başlıklı yüksek lisans tezine konu oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Erdem, Alper (2019). "Kütahya çiniciliğinde Sıtkı (Olçar) Usta". Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ a b Erden, Kübra Olçar; Keskin, İsmail (15 Eylül 2023). "Unesco Yaşayan İnsan Hazinesi Sitki Usta (Olçar) Çinilerinin E Twinning Projesi Kapsaminda Yeniden Yorumlanmasi". D-Sanat. 22 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2025.
- ^ a b Oğuzhan KILIÇ (15 Kasım 2010). "Ünlü çini ustası Sıtkı Olçar vefat etti". Hürriyet. 22 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2025.
- ^ "Özgeçmiş - Sıtkı OLÇAR (Sıtkı USTA)". Sıtki.com.tr. 29 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2025.
- ^ "Kütahya Sıtkı Usta'ya neden zulüm yapıyor? Kentin çok ilerisinde de ondan". MİMDAP. 26 Eylül 2010. Erişim tarihi: 22 Ocak 2025.
- ^ "Halkın Kahramanları seçildi". NTV. 22 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2025.
- ^ "Sıtkı OLÇAR (1948-2010)". Yaşayan Miras ve Etkinlikler Genel Müdürlüğü. 22 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2025.
- ^ Editör (30 Kasım 2020). "Bir Sıtkı Olçar öyküsü: Babamı Alan Martı". Ters Dergi. 22 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sıtkı Usta'dan Görüntüler, TRT2
- Halk Ustaları Belgeseli, TRT Int
