Ön-İtalik

Ön-İtalik
Ön-İtalik
Proto-İtalik, Ana İtalik dili
Atası olduğu diller	İtalik diller
Bölge	İtalya Yarımadası
Dönem	yaklaşık MÖ 1000
Yeniden; oluşturulmuş; atası	Ön-Hint-Avrupaca
Kendisinden türemiş diller	Latin-Falisk dilleri; Osko-Umbriya dilleri (Sabel); Venetçe; Sikulca (?);

Ön-İtalik, Proto-İtalik veya Ana İtalik; Latince ve ondan türeyen Romen dillerinin de dahil olduğu İtalik dillerin atasıdır. Doğrudan yazılı olarak tasdiklenmemiş, karşılaştırmalı yöntemle belli bir dereceye kadar yeniden oluşturulmuştur (en). Ön-İtalik, önceki Ön-Hint-Avrupaca dilinden türemiştir.^[1]

Tarih

Arkeolojik ve dilbilimsel kanıtlar arasında kesin bir denklem kurulamasa da Ön-İtalik dili, genellikle Terramare (en) (MÖ 1700 – MÖ 1150) ve Proto-Villanovan (en) (MÖ 1200 – MÖ 900) kültürleri ile ilişkilendirilir.^[2]

Öte yandan glottokronolojideki (dil tarihlemesi) çalışmalar; Ön-İtalik'in, MÖ 2500'deki bir zamanda Ön-Hint-Avrupacanın batı lehçelerinden ayrılmış olduğunu savunmaktadır.^[3]^[4] İtalik kabileler tarafından; 2. milenyumun ikinci yarısında İtalyan Yarımadası'na ilerlemeden önce, aslen Alplerin kuzeyinde konuşulmuştur. Dilbilimsel kanıtlar, ayrıca Kelt kabileleri ve Ön-Cermence konuşanlarıyla erken temaslar da göstermektedir.^[2]

Gelişim

Ön-Hint-Avrupacadan Ön-İtalik'e doğru yaşanan düzenli fonetik değişimlerin listesi aşağıdadır. Aralarında iyi tasdiklenmiş tek dil olduğundan, Ön-İtalik'in yeniden oluşturulmasında ana kaynak olarak Latince kullanılır. Bu yüzden de, kesin kanıtların olmaması nedeniyle, bazı değişimlerin tüm İtalik dillerde mi (Ön-İtalik öncesi bir değişim) yoksa sadece Latincede mi (Ön-İtalik sonrası bir değişim) yaşandığı her zaman açık değildir.

Engelliler

Öndamaksıllaşmış artdamaksıllar (veya sadece öndamaksıl), normal artdamaksıllarla birleşti, bu değişime kentumizasyon denmektedir.
- *ḱ > *k
- *ǵ > *g
- *ǵʰ > *gʰ
- Öndamaksıllaşmış artdamaksıl ve *w seslerinden oluşan diziler, dudaksıllaşmış artdamaksıllarla birleşti: *ḱw, *ǵw, *ǵʰw > *kʷ, *gʷ, *gʷʰ
*p...kʷ > *kʷ...kʷ, Kelt dillerinde de bulunan bir değişim.
Dudaksıllaşmış artdamaksıllar ünsüz öncesi dudaksıllıklarını kaybetti: *kʷC, *gʷC, *gʷʰC > *kC, *gC, *gʰC.
Engelli ünsüzler, ötümsüz ünsüz (genellikle *s ve *t) öncesinde (soluksuz) ötümsüz olurlar.
Ötümlü soluklular, sürtünmelilere dönüşür. Kelime başında ötümsüzleşirken kelime içinde alofonik olarak ötümlüleşirler. Oskancada genizsilden sonra bile sürtünmeli olarak kaldıkları görülür. Diğer çoğu İtalik dilde ise daha sonrasında o konumda patlamalıya dönüştükleri görülüyor.
- *bʰ > *f (kelime içinde *β)
- *dʰ > *θ (kelime içinde *ð)
- *gʰ > *x (kelime içinde *ɣ)
- *gʷʰ > *xʷ (kelime içinde *ɣʷ)
*s sesi de alofonik olarak kelime içinde *z sesine ötümlüleşti.^[5]
*sr, *zr > *θr, *ðr.
*θ, *xʷ > *f. Venetçedeki vhagsto/hvagsto kelimesinde görülür (Latincede faciō). Ötümlü alofonları *ð ve *ɣʷ, Latince ve Venetçede *β sesinden farklı kaldı ama Osko-Umbriya'da birleşti.
*tl > *kl kelime içinde.^[5]
Kelime sonunda *t > *d değişimi oldu.^[6]

Ünlüler ve titreşimliler

*l̥, *r̥ > *ol, *or ^[7]
*m̥, *n̥ > *əm, *ən ("Ünlüler"e bkz.)
*j ünlüler arasında kaybolur. Eğer iki ünlü de aynıysa ünlü boşluğundaki ünlüler uzun bir ünlüye dönüşür.
*ew > *ow.^[8]
*o > *a dudaksıllardan ve *l sesinden önce.
*-mj- > -*nj- ^[9]

Gırtlaksıllar

Gırtlaksıl (köksül, laryngeal) sesler, bir dizi varsayımsal Ön-Hint-Avrupaca (ÖHA) sesidir (*h₁, *h₂, *h₃), Geç Ön-Hint-Avrupaca döneminde kaybolmuş ve yanındaki ünlülere çeşitli etkileri olmuştur. Yok oluşları Ön-İtalik'te bazı ayırt edici ses kombinasyonlarına neden olmuştur. Aşağıdaki değişimlerde kelime sınırlarını belirtmek için "#", standart uygulamaya göre kullanıldı; baştayken de kelime başlangıcını belirtiyor.^[10] H, üç gırtlaksıldan herhangi biri anlamına geliyor.

İtalik'teki daha basit gırtlaksıl gelişmeleri, Hint-Avrupa'nın diğer birçok kolunda da görülür:

*h₁e > *e, *h₂e > *a, *h₃e > *o
*eh₁ > *ē, *eh₂ > *ā, *eh₃ > *ō
*H > *a engelliler arasında
Gırtlaksıllar, bir ünsüz öncesinde kelime başında kaybolur.

İtalik'in daha karakteristik özelliği, gırtlaksılların titreşimli ünsüzlerle olan etkileşimleridir. Burada R, bir titreşimli ünsüzü; C, herhangi bir ünsüzü; V, bir ünlüyü temsil etmektedir.

#HRC > #aRC ve CHRC > CaRC, ancak #HRV > #RV
CRHC > CRāC, ancak CRHV > CaRV
CiHC ve muhtemelen CHiC > CīC

Morfoloji

İkillerin (en) genel kaybı, yalnızca birkaç kalıntı kaldı.^[11]
Araç durumunun kaybı.^[11]

Fonoloji

Ünsüzler

Ön-İtalik ünsüzleri ^[12]
	Çiftdudaksıl	Dişsil	Dişyuvasıl	Öndamaksıl	Artdamaksıl	Dudaksıl-Artdamaksıl
Genizsil	m		n		(ŋ)
Patlamalı	p b	t d			k g	kʷ ɡʷ
Sürtünmeli	ɸ (β)	θ? ð?	s (z)		x (ɣ)	xʷ? ɣʷ?
Titremeli			r
Yan			l
Sürtünmesiz				j		w

[ŋ], artdamaksıl ünsüz öncesi /n/'nin bir alofonudur.
Ötümlü sürtünmeliler ([β], [ð], [ɣ], [ɣʷ] ve [z]), kelime başı ötümsüz sürtünmeliler ([ɸ], [θ], [x], [xʷ] ve [s]) ile tamamlayıcı dağılım içerisindedir ve bu yüzden basitçe birbirlerinin alofonlarıdır. Fakat Ön-İtalik dönemindeki bir noktada, [ɸ] ile birleşen ötümsüz [θ] ve [xʷ] alofonlarının kaybı ile alofonluk bir şekilde bozuldu. Akademisyenler; Ön-İtalik, /θ ~ ð/ ve /xʷ ~ ɣʷ/ sesleri hala varken mi yeniden oluşturulmalı yoksa fonemlerin ötümsüz alofonları /ɸ ~ β/ 'de birleşmiş ve ötümlü alofonları bağımsız fonemler (/ð/, /ɣʷ/) haline gelmişken mi yeniden oluşturulmalı diye fikir ayrılığına düşüyorlar. İlk fikir; [ɸ] birleşiminin, sonradan yaşanan bölgesel bir değişim olduğunu ve mevcut bütün lehçelere yayıldığını, bunun muhtemelen ötümlü sürtünmelilerin kaybıyla aynı anda veya sonrasında yaşandığını varsayıyor. /ð/ ve /ɣʷ/ sesleri dilbilimsel açıdan görece nadirdir ve sonuç olarak sonraki tüm dillerde düşmüşlerdir, her birinde farklı olacak şekilde.

Ünlüler

Kısa ünlüler^[12]
	Ön	Merkez	Arka
Kapalı	i		u
Orta	e	(ə)	o
Açık	a

Uzun ünlüler^[12]
	Ön	Arka
Kapalı	i:	u:
Orta	eː	o:
Açık	a:

/ə/ belki de gerçek bir fonem değildi ama ünsüzlerden önce bir destek ünlü olarak yerleştiriliyordu. ÖHA hecesel genizsillerinin (*m̥ ve *n̥) sonuçları üzerine yeniden oluşturulabilir (Latincede *em, *en veya *im, *in; Osko-Umbriya'da *am, *an ve *em, *en şeklinde görülür). Bu yüzden de /ə/'yı ayrı bir ses olarak yeniden oluşturmak gerekli görünmektedir.

Ön-İtalik aşağıdaki ikili ünlülere sahipti:^[12]

Kısa: *ai, *ei, *oi, *au, *ou
Uzun: *āi, *ēi, *ōi

Osthoff Yasası, Ön-İtalik'te üretken kaldı. Bu; uzun ünlülerin, ardından aynı hecede bir titreşimli ve başka bir ünsüz geldiğinde kısalmalarına neden oldu: V:RC > VRC. Uzun ikili ünlüler de V:R dizileri olduğundan sadece kelime sonunda meydana gelebilir ve kalan yerlerde kısalırlardı. Uzun ünlüler kelime sonu *-m'den önce de kısaldı. Kısa *-a-'nın birçok yerde görülmesinin sebebi budur (ör. ā-fiillerinin veya ā-gövdelerinin sonunda).

Prozodi

Ön-İtalik kelimeler, ilk hecede sabit bir vurguya sahip olmuş olabilir; bu vurgu kalıbı, en azından bazı dönemlerde çoğu yavru dilde muhtemelen vardı. Latincede, başlangıç vurgusu Eski Latince dönemi için varsayılmıştır, bundan sonra yerini "Klasik" vurgu kalıbına bırakmıştır. Fakat sabit başlangıç vurgusu Ön-İtalik'ten sonra yaşanan bölgesel bir özellik olabilir çünkü açıkladığı varsayılan ünlü indirgenmeleri (en) MÖ 1. milenyumun ortasından önce bulunmaz.^[13]

Ayrıca, Brent Vine'ın (2006) Thurneysen-Havet Yasası'nın (ton öncesi/pre-tonik *ou > *au) yeniden formülasyonunun işe yaraması için Erken Ön-İtalik'te ÖHA mobil aksanının sürekliliği gereklidir.^[14]

Dil bilgisi

İsimler

İsimler üç cinsiyetten birine ait olabilir: eril, dişil ve nötr. Sekiz ÖHA durumunun yedisiyle çekimlenirler: Yalın, seslenme, belirtme, tamlayan, yönelme, ayrılma ve bulunma; araç durumu kaybolmuştur. İsimler ayrıca tekil ve çoğul şeklinde sayıya göre de çekimlenirdi. İkillik artık ayırt edilmiyordu; ancak birkaç kalıntı, ikil çekimin bir biçimini halen korumaktaydı (Latince duo, ambō gibi).

o-gövdeleri

Bu sınıf, Latincenin ikinci çekimine karşılık gelir. ÖHA tematik çekiminden gelmektedir. Bu sınıftaki çoğu isim eril veya nötrdü ancak bazı dişil kelimeler de olmuş olabilir.

o-gövdesi çekimi ^[15]
	*agros^[16] e. "tarla"		*jugom^[17] n. "boyunduruk"
	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
Yalın	*agros	agrōs (agroi)	*jugom	*jugā
Seslenme	*agre	agrōs (agroi)
Belirtme	*agrom	*agrons
Tamlayan	agrosjo agrī	*agrom	jugosjo jugī	*jugom
Yönelme	*agrōi	*agrois	*jugōi	*jugois
Ayrılma	*agrōd		*jugōd
Bulunma	agroi? agrei?		jugoi? jugei?

Tekil tamlayandaki *-ī bitiminin kökeni bilinmiyor fakat hem İtalik'te hem de Kelt'te bulunmakta. Latincede, daha eski olan tamlayan bitimi *-osjo'nun çoğunlukla yerine geçmiştir. Eski biçim birkaç yazıtta bulunmaktadır (ör. Lapis Satricanus'taki popliosio valesiosio, Klasik Latincede Publii Valerii olmuştur).^[18] Ayrıca bazı zamir tamlayanlarında da devam ettirilir (ör. cuius < *kʷojjo-s < *kʷosjo; ünsüz gövdesi tamlayanı *-os ile analoji yoluyla *-s eklendi).^[19] Osko-Umbriya'da hiçbiri kalmaz, yerlerine i-gövdesi *-eis geçer.
Çoğul yalın; aslen isim ve sıfatlar için *-ōs, zamir biçimleri için *-oi idi. Ön-İtalik'teki dağılımları açık değil ancak iki bitim de kesinlikle hala vardı. *-ōs bitimi Latincede tamamen *-oi bitimine, buradan da Klasik -ī'ye dönüştü. Osko-Umbriya'da tam tersi oldu, *-oi yerine *-ōs geçti; bu da Oskancada -ús,Umbriyacada -us oldu.
Eski Latincede çoğul tamlayan hala genellikle -om, sonradan -um'du. Daha sonradan ā-gövdesi *-āzom baz alınarak değiştirildi, buradan da Klasik -ōrum oluştu.

ā-gövdeleri

Bu sınıf, Latincenin birinci çekimine karşılık gelir. Esas olarak *-eh₂- şeklinde biten ÖHA isimlerinden türemiştir. Çoğunlukla dişil isimler içerir ancak belki birkaç tane de eril isim vardır.

ā-gövdesi çekimi ^[20]
	*toutā^[21] d. "halk, nüfus"
	Tekil	Çoğul
Yalın-Seslenme	*toutā	*toutās
Belirtme	*toutām	*toutans
Tamlayan	*toutās	*toutāzom
Yönelme	*toutāi	*toutais
Ayrılma	*toutād
Bulunma	*toutāi

Normalde tekil belirtme bitimi, *-m öncesi uzun ünlülerin kısalmasından dolayı *-am olurdu; ancak tasdiklenen biçimlerde uzun ünlü bulunmaktadır. Muhtemelen uzun ünlü bulunduran diğer bitimlerden analoji yoluyla ortaya çıkmıştır.^[22]
Çoğul tamlayan bitimi aslen, ÖHA *-eh₂-soHom'dan gelen bir zamir biçimiydi.
Tekil tamlayandaki -s Eski Latincede hala kullanılıyordu ama Klasik Latincede, "Pater familias" kalıbı dışında tamamen kayboldu.

Ünsüz gövdeleri

Bu sınıf, çeşitli ünsüzlerle biten gövdeleri içerimektedir. Diğerlerinin yanında kök isimler, n-gövdeleri, r-gövdeleri, s-gövdeleri ve t-gövdelerini içeriyor. Başlangıçta ayrı bir sınıf olan i-gövdelerini de içeren Latincenin üçüncü çekimine karşılık geliyor.

Eril ve dişil isimler benzer şekilde çekimlenirler ama nötr isimlerin yalın, belirtme ve seslenme durumlarında farklı biçimleri vardır.

Ünsüz gövdesi çekimi ^[23]
	*sniks^[24] d. "kar"		*kord^[25] n. "kalp"
	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
Yalın-Seslenme	*sniks	*sniɣʷes	*kord	*kordā
Belirtme	*sniɣʷəm	sniɣʷəns*	*kord	*kordā
Tamlayan	sniɣʷes sniɣʷos	*sniɣʷom	kordes kordos	*kordom
Yönelme	*sniɣʷei	sniɣʷ(?)βos*	*kordei	*kord(?)βos
Ayrılma	sniɣʷi (sniɣʷa?)		kordi (korda?)
Bulunma	*sniɣʷi		*kordi

Bu sınıftaki isimlerin tekil yalın biçimleri genellikle düzensizdi. Bu da gövdenin son ünsüzüne göre çeşitli alt türler oluşturdu.

Çoğu ünsüz gövdesi için eril ve dişil tekil yalın/seslenme bitimi *-s idi. Bu bitim son ünsüzün ötümsüzleşmesine, düzleşmesine ve/veya sertleşmesine sebep olabilirdi; yukarıdaki *sniks örneğinde olduğu gibi. Nötr isimlerin bitimi yoktu.
n-gövdeleri genellikle *-ō bitimine sahipti, diğer durumlarda *-on- (veya belki *-en-) iç ekiyle birlikte kullanılırdı. Nötr isimler, tekil yalın/seslenme/belirtme durumlarında *-ən bitimine sahipti fakat kalan biçimlerin gövdeleri belirsizdir.
r-gövdeleri *-(e)r- ile değişen *-ēr bitimine sahipti. Ünlü uzunluğundaki değişim Latincede kaybolmuş fakat Oskancada korunmuştu.
s-gövdeleri eril ve dişiller için *-ōs, nötrler için *-os bitimine sahipti. Bu, diğer biçimlerde *-ez- (veya belki eril ve dişilde *-oz-) ile değişimli kullanıldı.
r/n-gövdeleri nötr isimlerden oluşan küçük bir gruptu. Bunlar yalın/seslenme/belirtme durumlarında *-or, kalan biçimlerde -(e)n- bitimlerine sahipti.

Diğer notlar:

Tekil tamlayan halinin iki olası bitimi vardı. İkisi de Eski Latincede yan yana tasdiklenmiştir ancak -es/- bitimi i-gövdelerinden olabilir (aşağıya bkz.). Osko-Umbriya'da yalnızca i-gövdesi bitimi -eis bulunur.
Latincedeki eril çoğul yalın bitimi -ēs, i-gövdelerinden alınmıştır.
Nötr çoğul yalın/seslenme/belirtme durumlarında aslen ya *-a vardı ya da son ünsüz öncesi ünlü uzaması vardı. İtalik'te bu, zaten o-gövdesi bitimi *-ā ile değiştirildi.
Çoğul yönelme (ve ayrılma/bulunma?) bitimi aslen araya herhangi bir ünlü girmeden gövdeye doğrudan ekleniyordu. Latincede araya giren bir -e- veya -i- varken Osko-Umbriya'da bitim tamamen değiştirilmiştir. Ön-İtalik'teki durumun ne olduğunu tam belli değil.

i-gövdeleri

Bu sınıf, Latincede -um yerine -ium çoğul tamlayan bitimine sahip olan üçüncü çekime karşılık gelmektedir. Latincede ünsüz gövdeleri zamanla bu sınıfla birleşti. Bu süreç tarihi çağa kadar devam etti. Örneğin Sezar'ın zamanında (yaklaşık MÖ 50) i-gövdeleri halen ayrı birçoğul belirtme bitimine (-īs) sahipti ama bu, Augustus'un zamanına kadar (yaklaşık MS 1) ünsüz gövdesi bitimi -ēs ile değiştirilmişti. Ön-İtalik'te, diğer İtalik dillerde de olduğu gibi, i-gövdeleri halen çok ayrı bir türdü ve herhangi bir birleşme belirtisi göstermiyordu.

Eril ve dişil isimler benzer şekilde çekimlenirken nötr isimler yalın/seslenme/belirtme durumunda farklı biçimlere sahipti.

i-gövdesi çekimi^[26]
	*məntis^[27] d. "zihin"		*mari^[28] n. "deniz, göl"
	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
Yalın-Seslenme	*məntis	*məntēs	*mari	mariā (-īā?)
Belirtme	*məntim	*məntins	*mari	mariā (-īā?)
Tamlayan	mənteis məntjes	*məntjom	mareis marjes	*marjom
Yönelme	*məntēi	*məntiβos	*marēi	*mariβos
Ayrılma	*məntīd		*marīd
Bulunma	*məntei		*marei

Tekil tamlayan için açıkça iki farklı biçim vardı. -eis biçimi Osko-Umbriya'da bulunuyor. -es Erken Latincede görünüyor ancak *-eis'ten hiçbir iz bulunmamaktadır. Bu ünsüz gövdesi bitimini yansıtabilir ancak ayrıca *-jes'ten de geliyor olabilir.^[29] Eski Latincede tasdiklenen ve paralel bir oluşumu gösterebilecek olan u-gövdelerindeki *-wos ile kıyaslayın.
Orijinal nötr çoğul yalın/seslenme/belirtme biçimi, ÖHA *-ī'den gelen *-ī idi. İtalik'te zaten o-gövdesi bitimi eklenerek genişletilmişti, bu da *-īā veya *-jā ile sonuçlanmıştı.

u-gövdeleri

Bu sınıf Latincenin dördüncü çekimine karşılık gelmektedir. Tarihi olarak i-gövdelerine paraleldiler ve j/i'nin w/u ile yer değiştirdiği birçok benzer biçim vardı. Fakat ses değişimleri onları zamanla biraz farkı kıldı.

u-gövdesi çekimi^[30]
	*portus^[31] e. "liman"		*kornu/ū^[32] n. "boynuz"
	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
Yalın-Seslenme	*portus	portous? portowes?	kornu? (-ū?)	kornuā? (-ūā?)
Belirtme	*portum	*portuns	kornu? (-ū?)	kornuā? (-ūā?)
Tamlayan	portous portwos *portwes	*portwom	kornous kornwos *kornwes	*kornwom
Yönelme	*portowei	*portuβos	*kornowei	*kornuβos
Ayrılma	*portūd		*kornūd
Bulunma	*portowi?		*kornowi?

Nötr tekil yalın/seslenme/belirtme aslen kısa *-u olmalı fakat Latincede sadece uzun -ū bulunmakta. Bunun kökeninin ne olabileceği açık değil. Nötr u-gövdelerinin nadirliği ve geriye kalan birkaç tanesinin çiftler halinde bulunma eğilimi düşünüldüğünde ikil (dual) bir bitimden kalıntı olabilir.^[33]
Aynı i-gövdeleri gibi u-gövdeleri de tekil tamlayanda kesin olmayan bir dağılımla iki tür olası bitime sahipti. *-ous Oskancada bulunmaktadır ve ayrıca Latincedeki olağan -ūs bitiminin de kökenidir. Ancak Senatus consultum de Bacchanalibus (en). yazıtında senatvos biçimi görülür ve ayrıca *-wes'ten gelen -uis bitimi de birkaç kaynakta bulunur.^[34]
Çoğul eril/dişil yalın/seslenme durumu güvenilir bir şekilde yeniden oluşturulabilir değil. Latince -ūs, *-ous'u yansıtıyor gibi görünüyor fakat ÖHA *-ewes'ten, *-owes (Latince *-uis) biçimi beklenirdi. Bu bitim ne Osko-Umbriya'da ne de Eski Latincede görülmüştür ki aksi takdirde elimizde kesin kanıtlar olurdu.^[35]
Çoğul nötr yalın/seslenme/belirtme durumunun asıl biçimi *-ū idi. İtalik'te zaten, i-gövdelerinde olduğu gibi, o-gövdesi bitimi eklenerek genişletilmişti.

Sıfatlar

Sıfatlar da isimlerle hemem hemen aynı şekilde çekimlenir. İsimlerin aksine sıfatların cinsiyetleri yoktur. Bunun yerine niteledikleri veya belirttikleri sıfatın cinsiyetini alarak üç cinsiyet için de çekimlenirler.

Sıfatlar isimlerle aynı çekim sınıflarına uyarlar. En yaygınları o/ā-gövdesi (eril ve nötrde o-gövdesi, dişilde ā-gövdesi olacak şekilde) ve i-gövdesi sıfatlarıydı. Fiillerin şimdiki zaman etken ortaçları (*-nts ile bitenler) ve sıfatların karşılaştırma biçimleri (*-jōs ile bitenler), ünsüz gövdesi olarak çekimlenirler. Aslen u-gövdesi sıfatları da vardı ancak mevcut u-gövdesinin sonuna i-gövdesi bitimi eklenerek i-gövdelerine dönüştürüldüler ki bu da, tekil yalın *-wis'e sebep oldu.

*alβos, -ā, -om (beyaz)
Durum	Eril	Dişil	Nötr	Eril (çoğul)	Dişil (çoğul)	Nötr (çoğul)
Yalın	alβos < ÖHA albʰós	alβā < ÖHA albʰéh₂	alβom < ÖHA albʰóm	alβōs < albʰóes (*alβoi)	alβās < albʰéh₂es	alβā < albʰéh₂
Tamlayan	alβosjo* < albʰósyo* (*alβī)	alβās < albʰéh₂s	alβosjo* < albʰósyo* (*alβī)	alβom < albʰóHom	alβāzōm* < ÖHA albʰéh₂soHom* (< albʰéh₂oHom*)	alβom < albʰóHom
Yönelme	alβōi < albʰóey	alβāi < albʰéh₂ey	alβōi < albʰóey	alβois* < albʰóysu*	alβais* < albʰéh₂su*	alβois* < albʰóysu*
Belirtme	alβom < albʰóm	alβam < albʰā́m	alβom < albʰóm	alβons* < albʰóms*	alβans* < albʰéh₂m̥s*	alβā < albʰéh₂
Seslenme	alβe < albʰé	alβa < albʰéh₂	alβom < albʰóm	alβōs < albʰóes (*alβoi)	alβās < albʰéh₂es	alβā < albʰéh₂
Ayrılma	alβōd < albʰéad	alβād < albʰéh₂s	alβōd < albʰéad	alβois* < albʰóysu*	alβais* < albʰéh₂su*	alβois* < albʰóysu*
Bulunma	alβei < albʰéy	alβāi < albʰéh₂i	alβei < albʰéy	alβois* < albʰóysu*	alβais* < albʰéh₂su*	alβois* < albʰóysu*

Zamirler

kişi zamirlerinin çekimi ^[36]
Tekil	1. Kişi	2. Kişi	Dönüşlü
Yalın	*egō	*tū	-
Belirtme	mē, me	tē, te	sē, se
Tamlayan	moi, mei	toi, tei	soi, swei
Yönelme	*meɣei	*teβei	*seβei
Ayrılma	*med	*ted	*sed
İyelik	*meos	*towos	*sowos
Çoğul	1. Kişi	2. Kişi	Dönüşlü
Yalın	*nōs	*wōs	-
Belirtme	*nōs	*wōs	sē, se
Tamlayan	*nosterom?	*westerom?	soi, sei
Yönelme	*nōβei	*wōβei	*seβei
Ayrılma	*nōβei	*wōβei	*sed
İyelik	*nosteros	*westeros	*sowos

Not: 3. kişi zamiri için Ön-İtalik *is kullanılmış olurdu.

ilgi zamirlerin çekimi ^[37]
Tekil	Eril	Nötr	Dişil
Yalın	*kʷoi	*kʷod	*kʷāi
Belirtme	*kʷoi	*kʷod	*kʷāi
Tamlayan	kʷojjos < kʷosjo
Yönelme	kʷojjei, kʷozmoi
Ayrılma	*kʷōd		*kʷād
Bulunma	?	?	?
Çoğul	Eril	Nötr	Dişil
Yalın	kʷoi, kʷōs	kʷā, kʷai	*kʷās
Belirtme	*kʷons	kʷā, kʷai	*kʷāns
Tamlayan	*kʷozom		*kʷazom
Yönelme	*kʷois
Ayrılma
Bulunma

soru zamirlerinin çekimi ^[37]
Tekil	Eril	Dişil	Nötr
Yalın	*kʷis		*kʷid
Belirtme	*kʷim		*kʷid
Tamlayan	*kʷejjos
Yönelme	kʷejjei, kʷezmoi
Ayrılma	*kʷōd	*kʷād	*kʷōd
Bulunma	?	?	?
Çoğul	Eril	Dişil	Nötr
Yalın	*kʷēs		kʷī, kʷia
Belirtme	*kʷins		kʷī, kʷia
Tamlayan	kʷejzom?, kʷozom?
Yönelme	*kʷiβos
Ayrılma
Bulunma

*is "bu, şu"

işaret zamirlerinin çekimi ^[38]
Tekil	Eril	Nötr	Dişil
Yalın	*is	*id	*ejā
Belirtme	*im	*id	*ejām
Tamlayan	*ejjos
Yönelme	ejjei, esmoi
Ayrılma	*ejōd		*ejād
Bulunma	?	?	?
Çoğul	Eril	Nötr	Dişil
Yalın	ejōs, ejoi	*ejā	*ejās
Belirtme	*ejons	*ejā	*ejans
Tamlayan	*ejozom		*ejazom
Yönelme	*ejois		*ejais
Ayrılma	*ejois		*ejais
Bulunma	?	?	?

Sayılar

Sayı	Ön-İtalik	Ön-Hint-Avrupaca
Bir (1) [I]	*oinos	*h₁óynos
İki (2) [II]	*duō	*dwóh₁
Üç (3) [III]	trejes > trēs	*tréyes
Dört (4) [IV]	*kʷettwōr	kʷetwṓr (taml. çoğ.)* < *kʷetwóres
Beş (5) [V]	*kʷenkʷe	*pénkʷe
Altı (6) [VI]	*seks	*swéḱs
Yedi (7) [VII]	*septem	*septḿ̥
Sekiz (8) [VIII]	*oktō	*oḱtṓw
Dokuz (9) [IX]	*nowem	*h₁néwn̥
On (10) [X]	*dekem	*déḱm̥t

Fiiller^[a]

Bitmemişlik (Şimdiki Zaman) Görünüşü^[39]

Ön-İtalik bitmemişlik (şimdiki zaman) görünüşü, ÖHA'dan birkaç şekilde değişmiştir. İlk olarak yeni bir geçmiş zaman bildirme eki olan *-β- oluşturuldu. Bu muhtemelen Hint-Avrupa birincil fiil bitimlerindeki kelime sonu *i'nin düşmesinden dolayı meydana geldi (ör. ÖHA şimdiki z. bildirme *h₁ésti > Ön-İtalik *est, ayrıca ÖHA geçmiş z. bildirme *h₁ést). İkinci olarak, dilek (desiderative) eki *-s-/-so-, Ön-İtalik'te gelecek zaman eki oldu. Bu dilek-gelecek kipinin isteme hali, hem -s- eki hem de ardındaki ünlünün uzamasıyla, potentialis (en) ve irrealis (en) kiplerini göstermede kullanıldı. Son olarak, ÖHA isteme (subjunctive) ve istek (optative) kipi halen farklı kiplerdi ancak Ön-İtalik sonrası gelişmelerde birleştiler (ör. Ön-İtalik isteme *esed ile istek *siēd, Latincede şimdiki z. isteme sit oldu.). Bu zaten Ön-İtalik evresinde de görülebilir, isteme kipi ÖHA'da olanın aksine birincil değil ikincil bitimleri almaya başlamıştı (ör. Ön-İtalik 3. tekil kişi bitmemiş (imperfect) isteme kipinin Sabel'deki karşılığının *-t değil -d olması).

ÖHA ikil kişi, aynı isimlerde olduğu gibi Ön-İtalik fiillerinde de kaybolmuştu.

Birinci Çekim

Bu çekim deseni, ÖHA *-eh₂-yé-ti ekinden türemiştir ve çoğunlukla isimden türeyen fiiller oluşturmuştur.

*dōnā- (vermek) ^[40]
Şimdiki Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*dōnāō	*dōnāor
2. Tekil	*dōnās	*dōnāzo
3. Tekil	*dōnāt	*dōnātor
1. Çoğul	*dōnāmos	*dōnāmor
2. Çoğul	*dōnātes	*dōnāmenai
3. Çoğul	*dōnānt	*dōnāntor
Geçmiş Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*dōnāβam	*dōnāβar
2. Tekil	*dōnāβas	*dōnāβazo
3. Tekil	*dōnāβad	*dōnāβator
1. Çoğul	*dōnāβamos	*dōnāβamor
2. Çoğul	*dōnāβates	*dōnāβamenai
3. Çoğul	*dōnāβand	*dōnāβantor
Gelecek Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*dōnāsō	*dōnāsor
2. Tekil	*dōnāses	*dōnāsezo
3. Tekil	*dōnāst	*dōnāstor
1. Çoğul	*dōnāsomos	*dōnāsomor
2. Çoğul	*dōnāstes	*dōnāsemenai
3. Çoğul	*dōnāsont	*dōnāsontor
Şimdiki Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*dōnāōm	*dōnāōr
2. Tekil	*dōnāēs	*dōnāēzo
3. Tekil	*dōnāēd	*dōnāētor
1. Çoğul	*dōnāōmos	*dōnāōmor
2. Çoğul	*dōnāētes	*dōnāēmenai
3. Çoğul	*dōnāōnd	*dōnāōntor
Geçmiş Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*dōnāsōm	*dōnāsōr
2. Tekil	*dōnāsēs	*dōnāsēzo
3. Tekil	*dōnāsēd	*dōnāsētor
1. Çoğul	*dōnāsōmos	*dōnāsōmor
2. Çoğul	*dōnāsētes	*dōnāsēmenai
3. Çoğul	*dōnāsōnd	*dōnāsōntor
İstek	Etken	Edilgen
1. Tekil	*dōnāojam	*dōnāojar
2. Tekil	*dōnāojas	*dōnāojazo
3. Tekil	*dōnāojad	*dōnāojator
1. Çoğul	*dōnāojamos	*dōnāojamor
2. Çoğul	*dōnāojates	*dōnāojamenai
3. Çoğul	*dōnāojand	*dōnāojantor
Şimdiki Z. Emir	Etken	Edilgen
2. Tekil	*dōnā	*dōnāzo
2. Çoğul	*dōnāte	-
Gelecek Z. Emir	Etken	Edilgen
2./3. Tekil	*dōnātōd	-
Ortaç (Sıfat-Fiil)	Şimdiki Z.	Geçmiş. Z
Zaman	*dōnānts	*dōnātos
İsim-Fiil	tu-türevi	s-türevi
Tür	*dōnātum	*dōnāzi

İkinci Çekim (Ettirgen)

Bu çekim deseni, ÖHA *-éyeti ekinden türemiştir ve "temel" 3. çekim fiillerden ettirgen fiiller türetmiştir.

*mone- (uyarmak) ^[41]
Şimdiki Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*moneō	*moneor
2. Tekil	*monēs	*monēzo
3. Tekil	*monēt	*monētor
1. Çoğul	*monēmos	*monēmor
2. Çoğul	*monētes	*monēmenai
3. Çoğul	*moneont	*moneontor
Geçmiş Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*monēβam	*monēβar
2. Tekil	*monēβas	*monēβazo
3. Tekil	*monēβad	*monēβator
1. Çoğul	*monēβamos	*monēβamor
2. Çoğul	*monēβates	*monēβamenai
3. Çoğul	*monēβand	*monēβantor
Gelecek Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*monēsō	*monēsor
2. Tekil	*monēses	*monēsezo
3. Tekil	*monēst	*monēstor
1. Çoğul	*monēsomos	*monēsomor
2. Çoğul	*monēstes	*monēsemenai
3. Çoğul	*monēsont	*monēsontor
Şimdiki Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*moneōm	*moneōr
2. Tekil	*moneēs	*moneēzo
3. Tekil	*moneēd	*moneētor
1. Çoğul	*moneōmos	*moneōmor
2. Çoğul	*moneētes	*moneēmenai
3. Çoğul	*moneōnd	*moneōntor
Geçmiş Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*monesōm	*monesōr
2. Tekil	*monesēs	*monesēzo
3. Tekil	*monesēd	*monesētor
1. Çoğul	*monesōmos	*monesōmor
2. Çoğul	*monesētes	*monesēmenai
3. Çoğul	*monesōnd	*monesōntor
İstek	Etken	Edilgen
1. Tekil	*moneojam	*moneojar
2. Tekil	*moneojas	*moneojazo
3. Tekil	*moneojad	*moneojator
1. Çoğul	*moneojamos	*moneojamor
2. Çoğul	*moneojates	*moneojamenai
3. Çoğul	*moneojand	*moneojantor
Şimdiki Z. Emir	Etken	Edilgen
2. Tekil	*monē	*monēzo
2. Çoğul	*monēte	-
Gelecek Z. Emir	Etken	Edilgen
2./3. Tekil	*monētōd	-
Ortaç (Sıfat-Fiil)	Şimdiki Z.	Geçmiş. Z
Zaman	*monēnts	*monetos
İsim-Fiil	tu-türevi	s-türevi
Tür	*monetum	*monēzi

İkinci Çekim (Durum)

Bu çekim deseni, ÖHA *-éh₁ti ekinden türemiştir ve durum fiilleri türetmiştir.

*walē- (güçlü olmak) ^[42]
Şimdiki Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*walēō	*walēor
2. Tekil	*walēs	*walēzo
3. Tekil	*walēt	*walētor
1. Çoğul	*walēmos	*walēmor
2. Çoğul	*walētes	*walēmenai
3. Çoğul	*walēnt	*walēntor
Geçmiş Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*walēβam	*walēβar
2. Tekil	*walēβas	*walēβazo
3. Tekil	*walēβad	*walēβator
1. Çoğul	*walēβamos	*walēβamor
2. Çoğul	*walēβates	*walēβamenai
3. Çoğul	*walēβand	*walēβantor
Gelecek Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*walēsō	*walēsor
2. Tekil	*walēses	*walēsezo
3. Tekil	*walēst	*walēstor
1. Çoğul	*walēsomos	*walēsomor
2. Çoğul	*walēstes	*walēsemenai
3. Çoğul	*walēsont	*walēsontor
Şimdiki Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*walēōm	*walēōr
2. Tekil	*walēēs	*walēēzo
3. Tekil	*walēēd	*walēētor
1. Çoğul	*walēōmos	*walēōmor
2. Çoğul	*walēētes	*walēēmenai
3. Çoğul	*walēōnd	*walēōntor
Geçmiş Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*walēsōm	*walēsōr
2. Tekil	*walēsēs	*walēsēzo
3. Tekil	*walēsēd	*walēsētor
1. Çoğul	*walēsōmos	*walēsōmor
2. Çoğul	*walēsētes	*walēsēmenai
3. Çoğul	*walēsōnd	*walēsōntor
İstek	Etken	Edilgen
1. Tekil	*walēojam	*walēojar
2. Tekil	*walēojas	*walēojazo
3. Tekil	*walēojad	*walēojator
1. Çoğul	*walēojamos	*walēojamor
2. Çoğul	*walēojates	*walēojamenai
3. Çoğul	*walēojand	*walēojantor
Şimdiki Z. Emir	Etken	Edilgen
2. Tekil	*walē	*walēzo
2. Çoğul	*walēte	-
Gelecek Z. Emir	Etken	Edilgen
2./3. Tekil	*walētōd	-
Ortaç (Sıfat-Fiil)	Şimdiki Z.	Geçmiş. Z
Zaman	*walēnts	*walatos
İsim-Fiil	tu-türevi	s-türevi
Tür	*walatum	*walēzi

Üçüncü çekim

Ön-İtalik fiillerinin çoğunluğu, ÖHA kök tematik fiillerinden türeyen üçüncü çekim fiilerdi. Fakat bazıları da farklı sınıflardan türemişti, ör. *linkʷō (ÖHA genizsil-içekli fiil) ve *dikskō (ÖHA *sḱe-ekli fiil).

*ed-e/o- (yemek) ^[43]
Şimdiki Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*edō	*edor
2. Tekil	*edes	*edezo
3. Tekil	*edet	*edetor
1. Çoğul	*edomos	*edomor
2. Çoğul	*edetes	*edemenai
3. Çoğul	*edont	*edontor
Geçmiş Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*edoβam	*edoβar
2. Tekil	*edoβas	*edoβazo
3. Tekil	*edoβad	*edoβator
1. Çoğul	*edoβamos	*edoβamor
2. Çoğul	*edoβates	*edoβamenai
3. Çoğul	*edoβand	*edoβantor
Gelecek Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*edesō	*edesor
2. Tekil	*edeses	*edesezo
3. Tekil	*edest	*edestor
1. Çoğul	*edesomos	*edesomor
2. Çoğul	*edestes	*edesemenai
3. Çoğul	*edesont	*edesontor
Şimdiki Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*edōm	*edōr
2. Tekil	*edēs	*edēzo
3. Tekil	*edēd	*edētor
1. Çoğul	*edōmos	*edōmor
2. Çoğul	*edētes	*edēmenai
3. Çoğul	*edōnd	*edōntor
Geçmiş Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*edesōm	*edesōr
2. Tekil	*edesēs	*edesēzo
3. Tekil	*edesēd	*edesētor
1. Çoğul	*edesōmos	*edesōmor
2. Çoğul	*edesētes	*edesēmenai
3. Çoğul	*edesōnd	*edesōntor
İstek	Etken	Edilgen
1. Tekil	*edojam	*edojar
2. Tekil	*edojas	*edojazo
3. Tekil	*edojad	*edojator
1. Çoğul	*edojamos	*edojamor
2. Çoğul	*edojates	*edojamenai
3. Çoğul	*edojand	*edojantor
Şimdiki Z. Emir	Etken	Edilgen
2. Tekil	*ede	*edezo
2. Çoğul	*edete	-
Gelecek Z. Emir	Etken	Edilgen
2./3. Tekil	*edetōd	-
Ortaç (Sıfat-Fiil)	Şimdiki Z.	Geçmiş. Z
Zaman	*edents	*essos
İsim-Fiil	tu-türevi	s-türevi
Tür	*essum	*edezi

Üçüncü Çekim (jō- varyantı)

Bu çekim ÖHA *ye-eki fiillerinden türemiştir ve Latincede üçüncü çekim jo- varyantı fiillerinin çoğunluğunu ve bazı dördüncü çekim fiillerini oluşturmuştur.

*gʷen-je/jo- (gelmek)^[44] (daha önceki *gʷəmjō'dan)
Şimdiki Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*gʷenjō	*gʷenjor
2. Tekil	*gʷenjes	*gʷenjezo
3. Tekil	*gʷenjet	*gʷenjetor
1. Çoğul	*gʷenjomos	*gʷenjomor
2. Çoğul	*gʷenjetes	*gʷenjemenai
3. Çoğul	*gʷenjont	*gʷenjontor
Geçmiş Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*gʷenjoβam	*gʷenjoβar
2. Tekil	*gʷenjoβas	*gʷenjoβazo
3. Tekil	*gʷenjoβad	*gʷenjoβator
1. Çoğul	*gʷenjoβamos	*gʷenjoβamor
2. Çoğul	*gʷenjoβates	*gʷenjoβamenai
3. Çoğul	*gʷenjoβand	*gʷenjoβantor
Gelecek Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*gʷenjesō	*gʷenjesor
2. Tekil	*gʷenjeses	*gʷenjesezo
3. Tekil	*gʷenjest	*gʷenjestor
1. Çoğul	*gʷenjesomos	*gʷenjesomor
2. Çoğul	*gʷenjestes	*gʷenjesemenai
3. Çoğul	*gʷenjesont	*gʷenjesontor
Şimdiki Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*gʷenjōm	*gʷenjōr
2. Tekil	*gʷenjēs	*gʷenjēzo
3. Tekil	*gʷenjēd	*gʷenjētor
1. Çoğul	*gʷenjōmos	*gʷenjōmor
2. Çoğul	*gʷenjētes	*gʷenjēmenai
3. Çoğul	*gʷenjōnd	*gʷenjōntor
Geçmiş Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*gʷenjesōm	*gʷenjesōr
2. Tekil	*gʷenjesēs	*gʷenjesēzo
3. Tekil	*gʷenjesēd	*gʷenjesētor
1. Çoğul	*gʷenjesōmos	*gʷenjesōmor
2. Çoğul	*gʷenjesētes	*gʷenjesēmenai
3. Çoğul	*gʷenjesōnd	*gʷenjesōntor
İstek	Etken	Edilgen
1. Tekil	*gʷenjojam	*gʷenjojar
2. Tekil	*gʷenjojas	*gʷenjojazo
3. Tekil	*gʷenjojad	*gʷenjojator
1. Çoğul	*gʷenjojamos	*gʷenjojamor
2. Çoğul	*gʷenjojates	*gʷenjojamenai
3. Çoğul	*gʷenjojand	*gʷenjojantor
Şimdiki Z. Emir	Etken	Edilgen
2. Tekil	*gʷenje	*gʷenjezo
2. Çoğul	*gʷenjete	-
Gelecek Z. Emir	Etken	Edilgen
2./3. Tekil	*gʷenjetōd	-
Ortaç (Sıfat-Fiil)	Şimdiki Z.	Geçmiş. Z
Zaman	*gʷenjents	*gʷentos
İsim-Fiil	tu-türevi	s-türevi
Tür	*gʷentum	*gʷenjezi

Atematik Fiiller

Orijinal ÖHA kök atematik fiillerinden türeyen bu çekim tipinden yalnızca bir avuç fiil kaldı.

*ezom (koşaç, olmak)^[45]^[46]
Şimdiki Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*ezom	-
2. Tekil	*es	-
3. Tekil	*est	-
1. Çoğul	*(e)somos	-
2. Çoğul	*(e)stes	-
3. Çoğul	*sent	-
Geçmiş Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*fuβam	-
2. Tekil	*fuβas	-
3. Tekil	*fuβad	-
1. Çoğul	*fuβamos	-
2. Çoğul	*fuβates	-
3. Çoğul	*fuβand	-
Gelecek Z. Bildirme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*fuzom	-
2. Tekil	*fus	-
3. Tekil	*fust	-
1. Çoğul	*fuzomos	-
2. Çoğul	*fustes	-
3. Çoğul	*fuzent	-
Şimdiki Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	*ezom	-
2. Tekil	*ezes	-
3. Tekil	*ezed	-
1. Çoğul	*ezomos	-
2. Çoğul	*ezetes	-
3. Çoğul	*ezond	-
Geçmiş Z. İsteme	Etken	Edilgen
1. Tekil	fuzom, essom	-
2. Tekil	fuzes, esses	-
3. Tekil	fuzed, essed	-
1. Çoğul	fuzomos, essomos	-
2. Çoğul	fuzetes, essetes	-
3. Çoğul	fuzond, essond	-
İstek	Etken	Edilgen
1. Tekil	*siēm	-
2. Tekil	*siēs	-
3. Tekil	*siēd	-
1. Çoğul	*sīmos	-
2. Çoğul	*sītes	-
3. Çoğul	*sīnd	-
Şimdiki Z. Emir	Etken	Edilgen
2. Tekil	*es	-
2. Çoğul	*este	-
Gelecek Z. Emir	Etken	Edilgen
2./3. Tekil	*estōd	-
Ortaç (Sıfat-Fiil)	Şimdiki Z.	Geçmiş. Z
Zaman	*sēnts	-
İsim-Fiil	tu-türevi	s-türevi
Tür	-	*essi

Bu çekimlere ek olarak Ön-İtalik'te bazı edilgen görünüşlü (deponent) fiiller de vardı, ör. *ōdai (durum-bitmemişlik) ve *gnāskōr (edilgen-etken).

Fiil çekimine bazı örnekler

*portāō (getirmek), 1. çekim
Zamir	Fiil (şimdiki zaman)
Ben	portāō < ÖHA pr̥teh₂yóh₂
Sen	portās < pr̥teh₂yési
O	portāt < pr̥teh₂yéti
Biz	portāmos < pr̥teh₂yómos
Siz	portāte < pr̥teh₂yéte
Onlar	portānt < pr̥teh₂yónti

*moneō (uyarmak), 2. çekim
Zamir	Fiil (şimdiki zaman)
Ben	moneō < ÖHA monéyoh₂
Sen	monēs < monéyesi
O	monēt < monéyeti
Biz	monēmos < monéyomos
Siz	monēte < monéyete
Onlar	monēont < monéyonti

*agō (yönetmek, yönlendirmek), 3. çekim
Zamir	Fiil (şimdiki zaman)
Ben	agō < ÖHA h₂éǵoh₂
Sen	ages < h₂éǵesi
O	aget < h₂éǵeti
Biz	agomos < h₂éǵomos
Siz	agete < h₂éǵete
Onlar	agont < h₂éǵonti

*gʷəmjō (gelmek), 3. çekim jō-varyantı
Zamir	Fiil (şimdiki zaman)
Ben	gʷəmjō < ÖHA gʷm̥yóh₂
Sen	gʷəmjes < gʷm̥yési
O	gʷəmjet < gʷm̥yéti
Biz	gʷəmjomos gʷm̥yomos
Siz	gʷəmjete < gʷm̥yéte
Onlar	gʷəmjont < gʷm̥yónti

*esom (koşaç, olmak), atematik
Zamir	Fiil (şimdiki zaman)
Ben	ezom < ÖHA h₁ésmi
Sen	es < h₁ési
O	est < h₁ésti
Biz	(e)somos < h₁smós
Siz	(e)stes < h₁sté
Onlar	sent < h₁sénti

Bitmişlik (Aorist) ve Durum (Bitmiş) Görünüşleri^[47]

Rix'e göre, eğer ki bir fiil gövdesi hem Latin-Falisk hem de Osko-Umbriya gruplarında mevcutsa bitmemişlik gövdesi, durumların %90'ında benzerken durum gövdesi sadece %50'sinde benzerdir. Bu, muhtemelen Ön-İtalik döneminin ardından orijinal ÖHA bitmişlik ile durum gövdelerinin birleşmesinden kaynaklanıyor. Bu yüzden de İtalik'in iki grubundaki bitmemişlik ve durum gövdelerindeki benzerliklerdeki tutarsızlıklar, muhtemelen gruplardaki farklı korumalardan kaynaklanmaktadır. Latin-Falisk'teki yeni yaygın bitmiş gövdeler çoğunlukla ÖHA durum biçimlerinden türerken Osko-Umbriya'daki bitmiş gövdeler çoğunlukla ÖHA bitmişlik biçimlerinden türemiştir.

Ön-İtalik döneminde ÖHA kök bitmişlik, artık üretken değildi fakat diğer ÖHA durum ve bitmişlik gövdeleri üretken kaldılar, ör. ikilemeli durum gövdeleri, uzun ünlülü durum gövdeleri ve sigmatik bitmişlik gövdeleri (Latince dīcō, dīxī).

Bazen her gövde için birden fazla durum biçimi oluşur. Örneğin De Vaan, *fakiō bitmişik gövdesi için *fēk-, *fak- biçimlerini veriyor; ikilemeli biçim <FHEFHAKED> de ayrıca Eski Latincede yazılan Praeneste fibulası'nda (en) tasdiklenmiştir.

Ek olarak durum görünüşünde bazı yenilikler de vardı, örneğin -v- bitmiş (Latince amō, amāvī) ve -u- bitmiş (moneō, monuī) daha sonraki yeniliklerdi.

Bitmişlik (aorist) görünüşü çekimi

Ön-İtalik'teki bitmişlik, ÖHA ikincil bitimlerinin bitmişlik gövdeye uygun tematik ünlüyle bağlanması yoluyla elde edilir. Bu bitimler en iyi, bitmişlik bitimlerinin büyük oranda durum bitimlerinin yerine geçtiği Sabel grubunda gözlemlenmektedir. Öte yandan Latince durum bitimlerini, bitmişlikten türemiş durum bitimlerinin yerine kullandı.^[48]

Aşağıdaki bitmişlik çekimleri bilinmektedir:

Basit kök bitmişliği, bitmişlik bitimlerinin basitçe eksiz bir köke eklenmesiyle oluşur. Eğer fiil için ablaut mevcutsa kök; tekilde e-sınıfında, çoğulda sıfır-sınıftadır.
s-bitmişlik, e-sınıfındaki köke -s- eklenmesiyle oluşur.

Ön-İtalik'te bitmişlik çekimi
	Bitimler	Kök bitmişlik fēk-/fak- "yaptı"	s-bitmişlik *deiks- "dedi"
1. Tekil	*-om	*fēkom	*deiksom
2. Tekil	*-es	*fēkes	*deikses
3. Tekil	*-ed	*fēked	*deiksed
1. Çoğul	?	?	?
2. Çoğul	?	?	?
3. Çoğul	*-ond	*fakond	*deiksond

Durum (bitmiş) görünüşü çekimi

Ön-İtalik'teki diğer ana çekim, Ön-Hint-Avrupaca durum gövdelerinden türeyen ve kendi bitimleri olan durum gövdeleriydi.

Durum gövdeleri, fiil kökünün ilk ünsüzüne e eklenerek oluşan kopya hecenin ön ek olarak köke gelmesi şeklindeki bir ikileme süreciyle oluşturuluyordu. Vine, kökün ya sıfır-sınıfta olduğuna ya da bitmgövdeyle aynı ünlüye sahip olduğuna inanıyor. Fakat De Vaan, kök hecede o-sınıflı en az iki durum gövdesi de tanımladı. Ayrıca Latince ve Sabel grubunun ikisi de kökün ortasında yarı ünlü olduğunda kopya hecede e'nin yerine bu yarı ünlüyü koyma gibi bir eğilime sahipler. Eğer fiil kökü *s ile başlıyor ve hemen ardından bir patlamalı geliyorsa iki ünsüz de kopya hecede bulunur ve kökteki *s düşer.

Ön-İtalik'teki durum gövdesi oluşumu
Kök	Kopya hece	Kök hece	Durum gövdesi	Notlar
deh₃- "vermek"*	*de-	*d-	*ded-	İtalik'te yaygın bir şekilde tasdiklenmiştir. Sıfır-sınıf kökü *-dh₃- ünlüden önce geldiğinde heceselliğini yitirir.
perh₃- "ortaya çıakrmak, doğurmak"*	*pe-	*par-	*pepar-	Kopya hecede e ile ikileme. Vine, kök hecedeki a'nın *parj- bitmemişlik gövdesinden alındığını söylüyor^[49] ama sıfır-sınıf -prh₃- zaten -par- biçimini vereceğinden bu düşünce gereksizdir.^[50]
pewǵ- "delmek"*	*pu-	*pug-	*pupug-	Kopya hecede *e yerine yarı ünlü.
dʰeyǵʰ- "oluşturmak"*	*θi-	*θiɣ-	*θiθiɣ-	Kopya hecede *e yerine yarı ünlü.
telh₂- "taşımak"*	*te-	*tol-	*tetol-	Kopya hecede *e ile ikileme ama tuhaf bir şekilde kök hecede o-sınıfı bulunmakta.
deḱ- "almak"*	*de-	*dok-	*dedok-	Kök hecede o-sınıfı bulunan başka bir durum gövde. Latincedeki karşılığı didicī kelimesinin kopya hecesindeki ünlü, şimdiki zamandaki discō 'öğreniyorum' kelimesinden analojiyle i'ye dönüşmüştür.^[51]

Sadece Latin-Falisk'te hayatta kalan İtalik durum bitimleri, ÖHA'daki orijinal durum bitimlerinden türemektedir ama çoğunun ardından ekstra bir -i eklenmiştir.^[52]

Latincenin gelişiminde 2. kişi bitimlerine fazladan bir -is- eki eklenmiştir fakat bu ekin kökenini bulmak zor görünmektedir.

Ön-İtalik durum çekimi
Durum	Bitim	Latince bitim
1. Tekil	*-ai	-ī
2. Tekil	*-tai	-istī^[b]
3. Tekil	*-ei	-īt^[c]
1. Çoğul	?	-imus^[d]
2. Çoğul	*-e	-istis^[b]
3. Çoğul	*-ēri	-ēre^[e]

İtalik sonrası değişimler

İtalik dillerin evrimi sırasında yeni değişimler meydana geldi. Bu kısımda en kayda değer değişimlere bir genel bakış verilmiştir. Daha fazlası için dillerle ilgili maddelere bakınız.

*x yer yitimine uğrayarak [h] olur. *ɣ sesi de ünlüler arasında [ɦ] olur ama diğer yerlerde korunur. Bu değişim muhtemelen Ön-İtalik döneminde yer aldı. Sonuç [h] veya [ɦ] idi ve tüm İtalik dillerde h olarak yazıldı. Başlangıçtaki *xl, *xr (en azından Latincede) gl, gr oldu.
Venetçe hariç *θ(e)r, *ð(e)r > *f(e)r, *β(e)r. Venetçe louder-obos, Latince līber, Faliskçe loifir-ta, Oskanca lúvfreis.
Latincede *β, *ð> b, d. Osko-Umbriya'da sonuç ikisi için de f idi (muhtemelen ötümlü). Faliskçede *β sürtünmeli kaldı.
Latincede *ɣʷ > *gʷ, sonrasında aşağıdaki değişim oldu. Osko-Umbriya'da *ɣʷ > f oldu.
Osko-Umbriya'da *kʷ, *gʷ > p, b. Latin-Falisk ve Venetçede korundular. Latincede sonradan *gʷ > v [w] oldu, *n sesinden sonra geldiği durumlar hariç.
Klasik Latincede *dw > b, Eski Latincede korunmuştu (bkz. Duenos yazıtı (en)).
Klasik Latince ve Umbriyacada *z > r fakat Eski Latince ve Oskancada yaşanmadı.
Osko-Umbriya'da kelime sonu *-ā (dişil tekil yalın, nötr çoğul yalın/belirtme) > [o:],^[53]^[f] Latincede ise kısalarak *-ā > -a.
Eski Latince döneminde Latince ünlü indirgenmesi. Bu, vurgusuz kısa ünlülerin çoğunu birleştirdi; en önemlisi tüm kısa ünlüler kelime içindeki açık hecelerde (çoğunlukla /i/'de) birleşti. Ayrıca kelime başında *ai ve *au (ve bazen de *oi) dışında tüm ikili ünlüler tekli ünlüye dönüştü.
Kelime sonu *-ns (çeşitli isim sınıflarında çoğul belirtme), *-nts (ortaçlarda eril tekil yalın) ve *-nt (ortaçlarda nötr tekil yalın/belirtme) karmaşık şekillerde değiştiler:^[54]


Ön-İtalik	Osko-Umbriya öncesi	Oskanca	Umbriyaca	Latince öncesi	Latince
*-ns	*-ns	-ss	-f	*-ns	-s
*-nts	*-ns	-ss	-f	*-nts	-ns
*-nt	*-nts	-ns	-	*-nts	-ns

Kaynakça

^ "Immigrants from the North". CUP Archive – Google Books vasıtasıyla.
^ ^a ^b Bossong 2017, s. 859.
^ Baumer, Christoph (11 Aralık 2012). The History of Central Asia: The Age of the Steppe Warriors. I.B.Tauris. ISBN 978-1-78076-060-5. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2023 – Google Books vasıtasıyla.
^ Blench, Roger; Spriggs, Matthew (2 Eylül 2003). Archaeology and Language I: Theoretical and Methodological Orientations. Routledge. ISBN 978-1-134-82877-7 – Google Books vasıtasıyla.
^ ^a ^b Silvestri 1998, s. 326
^ Sihler 1995, s. 228.
^ Silvestri 1998, s. 325
^ Silvestri 1998
^ Sihler 1995, ss. 205–206.
^ Bakkum 2009, ss. 58–61.
^ ^a ^b Silvestri 1998, s. 332
^ ^a ^b ^c ^d de Vaan 2008, s. 6.
^ Weiss, Michael L. (2009). Outline of the historical and comparative grammar of Latin. Ann Arbor: Beech Stave Press. s. 109. ISBN 978-0-9747927-5-0.
^ M. de Vaan, Etymological Dictionary of Latin, 2008, Brill, p. 9; B. Vine, 2006: “On ‘Thurneysen-Havet’s Law’ in Latin and Italic”; Historische Sprachforschung 119, 211–249.
^ Sihler 1995, ss. 256–265.
^ de Vaan 2008, s. 29.
^ de Vaan 2008, s. 314.
^ Sihler 1995, s. 259.
^ Sihler 1995, s. 387.
^ Sihler 1995, ss. 266–272.
^ de Vaan 2008, s. 618-619.
^ Sihler 1995, s. 268.
^ Sihler 1995, ss. 283–286.
^ de Vaan 2008, s. 409-410.
^ de Vaan 2008, s. 134-135.
^ Sihler 1995, ss. 315–319.
^ de Vaan 2008, s. 372.
^ de Vaan 2008, s. 365.
^ Sihler 1995, ss. 316–317.
^ Sihler 1995, ss. 319–327.
^ de Vaan 2008, s. 482.
^ de Vaan 2008, s. 136-137.
^ Sihler 1995, s. 323.
^ Sihler 1995, s. 324.
^ Sihler 1995, ss. 325–326.
^ de Vaan 2008, s. 187.
^ ^a ^b de Vaan 2008, s. 507-508.
^ de Vaan 2008, s. 284, 310, 323–324, 426.
^ Rix, Helmut. "Towards a reconstruction of Proto-Italic" (PDF). Program in Indo-European Studies. UCLA. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.
^ de Vaan 2008, s. 179.
^ de Vaan 2008, s. 387.
^ de Vaan 2008, s. 651-652.
^ de Vaan 2008, s. 185-186.
^ de Vaan 2008, s. 661.
^ de Vaan 2008, s. 599.
^ Rix, Helmut. "Towards a reconstruction of Proto-Italic" (PDF). Program in Indo-European Studies. UCLA. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.
^ Rix, Helmut. "Towards a reconstruction of Proto-Italic" (PDF). Program in Indo-European Studies. UCLA. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.
^ Piwowarczyk, Dariusz (2011). "Formations of the perfect in the Sabellic languages with the Italic and Indo-European background". Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. 128 (128): 103-126. doi:10.2478/v10148-011-0017-1. ISSN 1897-1059. Erişim tarihi: 20 Haziran 2024.
^ Vine 2017, s. 789.
^ De Vaan 2008, ss. 445-446.
^ De Vaan 2008, s. 172.
^ Vine 2017, ss. 792-793.
^ Sihler 1995, s. 266.
^ Sihler 1995, s. 230.

Dipnotlar

^ Ön-Hint-Avrupaca çalışmalarında fiil görünüşleri için geleneksel ve modern olarak ikişer terim bulunmaktadır. Eski terminolojideki şimdiki, aorist, bitmiş (present, aorist, perfect) yeni terminolojide sırasıyla bitmemişlik, bitmişlik, durum (imperfective, perfective, stative) olmuştur. Bu yazıda yeni terimler kullanılmıştır.
^ ^a ^b -is- ekiyle genişletilmiştir
^ Plautus'ta görülen bu ek -t bitmemişlik bitiminden modellenmiştir. Yerine bitmişlik bitiminden türeyen kısa ünlülü -it gelmiştir.
^ Etken bitmemişlik bitimlerine göre yeniden biçimlendirilmiştir.
^ Yaygın -ērunt bitimini elde etmek için bitmişlik bitimlerindeki *-ond ile genişletilmiştir.
^ Latin alfabesinde "o", yerel Oskanca alfabesinde "ú" ve yerel Umbriyaca alfabesinde "u" veya bazen "a" diye yazılır.

Bibliyografya

Bakkum, Gabriël C.L.M. (2009), The Latin Dialect of the Ager Faliscus: 150 Years of Scholarship:Part I, Amsterdam: University of Amsterdam, ISBN 978-90-5629-562-2
Bossong, Georg (2017). "The Evolution of Italic". Klein, Jared; Joseph, Brian; Fritz, Matthias (Ed.). Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics (İngilizce). 2. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-054243-1.
Pocetti, Paolo (2017). "The Phonology of Italic". Klein, Jared; Joseph, Brian; Fritz, Matthias (Ed.). Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics (İngilizce). 2. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-054243-1.
Vine, Brent (2017). "The Morphology of Italic". Klein, Jared; Joseph, Brian; Fritz, Matthias (Ed.). Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics (İngilizce). 2. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-054243-1.
de Vaan, Michiel (2008). Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (İngilizce). Brill. ISBN 978-90-04-16797-1.
Sihler, Andrew L. (1995), New Comparative Grammar of Greek and Latin, Oxford University Press, ISBN 0-19-508345-8
Silvestri, Domenico (1998), "The Italic Languages", Ramat, Anna Giacalone; Ramat, Paolo (Ed.), The Indo-European languages, Taylor & Francis Group, ss. 322-344
Rix, Helmut. "Towards a reconstruction of Proto-Italic" (PDF). Program in Indo-European Studies. UCLA. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.

Daha fazla okuma

Heidermanns, Frank (2002). "Nominal Composition In Sabellic And Proto–Italic". Transactions of the Philological Society. 100 (2): 185-202. doi:10.1111/1467-968X.00096. ISSN 0079-1636.

[1] "Immigrants from the North". CUP Archive – Google Books vasıtasıyla.

[FOOTNOTEBossong2017859-2] Bossong 2017, s. 859.

[3] Baumer, Christoph (11 Aralık 2012). The History of Central Asia: The Age of the Steppe Warriors. I.B.Tauris. ISBN 978-1-78076-060-5. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2023 – Google Books vasıtasıyla.

[4] Blench, Roger; Spriggs, Matthew (2 Eylül 2003). Archaeology and Language I: Theoretical and Methodological Orientations. Routledge. ISBN 978-1-134-82877-7 – Google Books vasıtasıyla.

[sylvestri3264-5] Silvestri 1998, s. 326

[FOOTNOTESihler1995228-6] Sihler 1995, s. 228.

[sylvestri3252-7] Silvestri 1998, s. 325

[sylvestri325-8] Silvestri 1998

[FOOTNOTESihler1995205–206-9] Sihler 1995, ss. 205–206.

[10] Bakkum 2009, ss. 58–61.

[sylvestri3322-11] Silvestri 1998, s. 332

[FOOTNOTEde_Vaan20086-12] Vaan 2008, s. 6.

[13] Weiss, Michael L. (2009). Outline of the historical and comparative grammar of Latin. Ann Arbor: Beech Stave Press. s. 109. ISBN 978-0-9747927-5-0.

[14] M. de Vaan, Etymological Dictionary of Latin, 2008, Brill, p. 9; B. Vine, 2006: “On ‘Thurneysen-Havet’s Law’ in Latin and Italic”; Historische Sprachforschung 119, 211–249.

[FOOTNOTESihler1995256–265-15] Sihler 1995, ss. 256–265.

[FOOTNOTEde_Vaan200829-16] Vaan 2008, s. 29.

[FOOTNOTEde_Vaan2008314-17] Vaan 2008, s. 314.

[FOOTNOTESihler1995259-18] Sihler 1995, s. 259.

[FOOTNOTESihler1995387-19] Sihler 1995, s. 387.

[FOOTNOTESihler1995266–272-20] Sihler 1995, ss. 266–272.

[FOOTNOTEde_Vaan2008618-619-21] Vaan 2008, s. 618-619.

[FOOTNOTESihler1995268-22] Sihler 1995, s. 268.

[FOOTNOTESihler1995283–286-23] Sihler 1995, ss. 283–286.

[FOOTNOTEde_Vaan2008409-410-24] Vaan 2008, s. 409-410.

[FOOTNOTEde_Vaan2008134-135-25] Vaan 2008, s. 134-135.

[FOOTNOTESihler1995315–319-26] Sihler 1995, ss. 315–319.

[FOOTNOTEde_Vaan2008372-27] Vaan 2008, s. 372.

[FOOTNOTEde_Vaan2008365-28] Vaan 2008, s. 365.

[FOOTNOTESihler1995316–317-29] Sihler 1995, ss. 316–317.

[FOOTNOTESihler1995319–327-30] Sihler 1995, ss. 319–327.

[FOOTNOTEde_Vaan2008482-31] Vaan 2008, s. 482.

[FOOTNOTEde_Vaan2008136-137-32] Vaan 2008, s. 136-137.

[FOOTNOTESihler1995323-33] Sihler 1995, s. 323.

[FOOTNOTESihler1995324-34] Sihler 1995, s. 324.

[FOOTNOTESihler1995325–326-35] Sihler 1995, ss. 325–326.

[FOOTNOTEde_Vaan2008187-36] Vaan 2008, s. 187.

[FOOTNOTEde_Vaan2008507-508-37] Vaan 2008, s. 507-508.

[FOOTNOTEde_Vaan2008284,_310,_323–324,_426-38] Vaan 2008, s. 284, 310, 323–324, 426.

[Rix-40] Rix, Helmut. "Towards a reconstruction of Proto-Italic" (PDF). Program in Indo-European Studies. UCLA. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.

[FOOTNOTEde_Vaan2008179-41] Vaan 2008, s. 179.

[FOOTNOTEde_Vaan2008387-42] Vaan 2008, s. 387.

[FOOTNOTEde_Vaan2008651-652-43] Vaan 2008, s. 651-652.

[FOOTNOTEde_Vaan2008185-186-44] Vaan 2008, s. 185-186.

[FOOTNOTEde_Vaan2008661-45] Vaan 2008, s. 661.

[FOOTNOTEde_Vaan2008599-46] Vaan 2008, s. 599.

[Rix3-47] Rix, Helmut. "Towards a reconstruction of Proto-Italic" (PDF). Program in Indo-European Studies. UCLA. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.

[Rix4-48] Rix, Helmut. "Towards a reconstruction of Proto-Italic" (PDF). Program in Indo-European Studies. UCLA. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.

[pperfs-49] Piwowarczyk, Dariusz (2011). "Formations of the perfect in the Sabellic languages with the Italic and Indo-European background". Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. 128 (128): 103-126. doi:10.2478/v10148-011-0017-1. ISSN 1897-1059. Erişim tarihi: 20 Haziran 2024.

[FOOTNOTEVine2017789-50] Vine 2017, s. 789.

[FOOTNOTEDe_Vaan2008445-446-51] De Vaan 2008, ss. 445-446.

[FOOTNOTEDe_Vaan2008172-52] De Vaan 2008, s. 172.

[FOOTNOTEVine2017792-793-53] Vine 2017, ss. 792-793.

[FOOTNOTESihler1995266-58] Sihler 1995, s. 266.

[FOOTNOTESihler1995230-60] Sihler 1995, s. 230.

[39] Ön-Hint-Avrupaca çalışmalarında fiil görünüşleri için geleneksel ve modern olarak ikişer terim bulunmaktadır. Eski terminolojideki şimdiki, aorist, bitmiş (present, aorist, perfect) yeni terminolojide sırasıyla bitmemişlik, bitmişlik, durum (imperfective, perfective, stative) olmuştur. Bu yazıda yeni terimler kullanılmıştır.

[isti-54] -is- ekiyle genişletilmiştir

[it-55] Plautus'ta görülen bu ek -t bitmemişlik bitiminden modellenmiştir. Yerine bitmişlik bitiminden türeyen kısa ünlülü -it gelmiştir.

[imus-56] Etken bitmemişlik bitimlerine göre yeniden biçimlendirilmiştir.

[erunt-57] Yaygın -ērunt bitimini elde etmek için bitmişlik bitimlerindeki *-ond ile genişletilmiştir.

[59] Latin alfabesinde "o", yerel Oskanca alfabesinde "ú" ve yerel Umbriyaca alfabesinde "u" veya bazen "a" diye yazılır.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[a]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[b]

[c]

[d]

[e]

[53]

[f]

[54]

Durum	Eril	Dişil	Nötr	Eril (çoğul)	Dişil (çoğul)	Nötr (çoğul)
Yalın	alβos < ÖHA albʰós	alβā < ÖHA albʰéh₂	alβom < ÖHA albʰóm	alβōs < albʰóes (*alβoi)	alβās < albʰéh₂es	alβā < albʰéh₂
Tamlayan	alβosjo* < albʰósyo* (*alβī)	alβās < albʰéh₂s	alβosjo* < albʰósyo* (*alβī)	alβom < albʰóHom	alβāzōm* < ÖHA albʰéh₂soHom* (< albʰéh₂oHom*)	alβom < albʰóHom
Yönelme	alβōi < albʰóey	alβāi < albʰéh₂ey	alβōi < albʰóey	alβois* < albʰóysu*	alβais* < albʰéh₂su*	alβois* < albʰóysu*
Belirtme	alβom < albʰóm	alβam < albʰā́m	alβom < albʰóm	alβons* < albʰóms*	alβans* < albʰéh₂m̥s*	alβā < albʰéh₂
Seslenme	alβe < albʰé	alβa < albʰéh₂	alβom < albʰóm	alβōs < albʰóes (*alβoi)	alβās < albʰéh₂es	alβā < albʰéh₂
Ayrılma	alβōd < albʰéad	alβād < albʰéh₂s	alβōd < albʰéad	alβois* < albʰóysu*	alβais* < albʰéh₂su*	alβois* < albʰóysu*
Bulunma	alβei < albʰéy	alβāi < albʰéh₂i	alβei < albʰéy	alβois* < albʰóysu*	alβais* < albʰéh₂su*	alβois* < albʰóysu*

g t d İtalik diller
Latino-Faliskan	Latince (Latin dilleri) Faliskçe Prenestince Lanuvyanca
Osko-Umbriya	Oskan grubu Hernikçe Marrukince Oskanca Pelinyice Samnitçe Sidikince Umbriya grubu Marsice Umbriyaca Volskice Ön-Samnitçe Sabince Güney Pikence
Bilinmeyenler	Sikulca? (muhtemelen İtalik değil) Venetçe? (muhtemelen Kelt, geçiş veya bağımsız) Ekçe Vestince Lusitanca? (muhtemelen Kelt) Antik Belga dili? Enotrice
Yeniden oluşturulmuş	Ön-İtalik
Latince (ve ondan türeyen diller) dışındaki tüm İtalik diller şu anda soyu tükenmiş durumdadır. Latince, halen daha Katolik Kilisesi'nin kutsal dili olarak kullanılmaktadır.