İçeriğe atla

Çin ve Rusya-Ukrayna Savaşı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

2022 yılında Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Çin'in tutumu belirsiz kalmıştır. Çin, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesini onaylamaktan ve kendi yardımını Rusya'ya sunmaktan kaçınmıştır.[1][2][3][4] Çin hükûmeti, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınamayı reddetmiş ve savaş hakkında tekrarlanan Rus propagandası ve dezenformasyona karşı çıkmamıştır. Ayrıca, Çin, Rusya'ya yönelik ekonomik yaptırımlara karşı çıkmış ve Birleşmiş Milletler oylamalarında çekimser kalmış veya Rusya'nın yanında yer almıştır.[5][6] The Economist'e göre, "Çin'in iddia ettiği tarafsızlık gerçekte Rusya yanlısı bir sözde tarafsızlıktır."[7]

Çin hükûmetinin işgali kınamaması ve herhangi bir yaptırım uygulamaması nedeniyle, uluslararası toplumun eleştirisine maruz kalmıştır.[8] Bazı Çinli internet kullanıcıları Ukrayna'yı destekleyenlere saldırmış ve Ukrayna ile dalga geçen yorumlar yapmıştır.[9][10] Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, tarafsızlık politikasından memnun olduğunu belirterek, "Çin uzak durma politikasını seçti. Şu anda Ukrayna bu politikadan memnun. Rusya Federasyonu'na herhangi bir konuda yardım etmekten daha iyidir. Ve Çin'in başka bir politika izlemeyeceğine inanmak istiyorum. Dürüst olmak gerekirse bu statükodan memnunuz." şeklinde konuşmuştur.[11]

Çin hükûmeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

25 Şubat'ta Çin, işgali kınayan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi oylamasında çekimser kaldı.[12]

1 Mart'ta Ukrayna ve Çin dışişleri bakanları Dmitro Kuleba ve Wang Yi, işgalin başlangıcından bu yana ilk telefon görüşmelerini yaptılar. Çin medyası, Wang'ın Kuleba'ya sivillere yönelik risk konusunda "son derece endişeli" olduğunu ve "çatışmanın tırmanmasını önlemek için durumu mümkün olduğunca yumuşatmanın" gerekli olduğunu söylediğini bildirdi. Kuleba'nın Ukrayna'nın "Çin'in ateşkes sağlanmasında arabuluculuk rolü oynamasını dört gözle beklediğini" söylediği bildirildi.[13]

2 Mart'ta The New York Times, Çin hükûmetinin Rus hükûmetinden bunu 2022 Kış Olimpiyatları sonrasına ertelemesini istediğini söyleyen Batı istihbarat raporuna atıfta bulunan bir makale yayınladı.[14] Çin hükûmeti, "bu tür söylemlerin amacının dikkati başka yöne çekmek ve suçu başka yere kaydırmak olduğunu ve bunun son derece alçakça olduğunu" belirterek iddiaları yalanladı.[15]

2 Mart'ta Çin, Rusya'nın saldırganlığını kınayan ve Rusya'nın Ukrayna'dan “derhal, tam ve koşulsuz” asker çekmesini talep eden Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararından çekimser kalan 35 ülkeye katıldı.[16]

Çin hükûmeti, bombalamanın başlamasının ardından 25 Şubat'a kadar vatandaşlarına sığınmaları konusunda bilgi vermedi ve Ukrayna'daki Çin büyükelçiliği, Çin vatandaşlarına Ukrayna'yı derhal terk etmelerini tavsiye etti. 7 Mart'ta Çin hükûmeti, savaş alanında mahsur kalan Çinli vatandaşların çoğunu tahliye ettiğini açıkladı. Ukrayna'dan kaçan Çinliler, kötü yönetimi eleştirdi.[17]

9 Mart'ta Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri Xi Jinping, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile yaptığı video görüşmesinde Çin'in "Avrupa'da yeniden alevlenen savaş alevlerini görmekten acı çektiğini" belirterek, Üç ülke, Rusya ve Ukrayna arasındaki barış müzakerelerini ilerletecek.[18]

15 Mart'ta Çin'in Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Qin Gang, The Washington Post'ta bir köşe yazısı kaleme aldı. Yazısında, "Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmanın Çin'e fayda sağlamayacağını", "tüm ülkelerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duyulması gerektiğini" belirtti. Ayrıca, "tüm ülkelerin meşru güvenlik endişelerinin ciddiye alınması" ve "ABD'nin bazı yetkilileri tarafından dile getirildiği üzere, Çinli kuruluşlara ve şirketlere yönelik tehditlerin kabul edilemez olduğunu" vurguladı.[19]

18 Mart'ta Xi Jinping ve ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna'daki çatışmanın ana gündem maddesi olduğu yaklaşık iki saatlik bir video toplantısı gerçekleştirdi. Amerikan Beyaz Sarayı, toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, Biden'ın Xi'yi "Çin'in Rusya'ya maddi destek sağlamasının sonuçları" konusunda uyardığını belirtti.[20]

29 Nisan'da Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian, Çin-Rusya ilişkilerini "çatışmalara neden olmamayı veya diğer ülkeleri hedef almamayı" içeren "yeni bir uluslararası ilişkiler modeli" olarak nitelendirdi. Bu model, Soğuk Savaş dönemindeki askeri ve siyasi ittifak modelinden daha üstündür.[21]

Eylül 2022'de, Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi Başkanı ve Çin Komünist Partisi Politbüro Yürütme Komitesinin üçüncü en yüksek rütbeli üyesi Li Zhanshu, Rus yasa koyuculara Çin hükûmetinin "Rusya'yı anladığını ve desteklediğini" söyledi. Bu destek, Ukrayna'daki duruma ilişkin olarak ifade edilmiştir.[2]

Kasım 2022'de, G20 Bali zirvesi sırasında Çin, 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini "savaş" olarak adlandırmaya karşı çıktı.[22]

Ocak 2023'te, Bloomberg News, Çin hükûmetinin Çin devletine ait işletmelerin Rusya'nın savaş çabalarına yardım ettiğine dair kanıtları sunduğunu bildirdi.[23]

Şubat 2023'te, Gelişmiş Savunma Araştırmaları Merkezi, Rus gümrük verilerinin, Çin devlet şirketlerinin Rus devlet şirketlerine navigasyon ekipmanı, sinyal karıştırma teknolojisi ve savaş uçağı parçaları gönderdiğini gösterdiğini açıkladı.[24] Aynı ay Der Spiegel, Xi'an Bingo Intelligent Aviation Technology'nin Rusya'ya kamikaze insansız hava araçları satmak için görüşmelerde bulunduğunu bildirdi.[25] Rus yetkililerden alınan istihbarata göre ABD'li yetkililer, Çin'in Rusya'ya yardım sağlamayı düşündüğünü belirtti.[26]

Barış teklifi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: 2022 Rusya-Ukrayna barış müzakereleri

24 Şubat 2023'te, Çin, ateşkes ve barış görüşmeleri çağrısında bulunan on iki maddelik bir barış planı taslağı yayınladı.[27] Aynı gün Zelenski, teklifin bazı yönlerini değerlendirmeye istekli olduğunu belirtirken,[28] Rusya Dışişleri Bakanlığı, Çin'in teklifini memnuniyetle karşıladığını bildirdi.[29] Zelenski, Xi ile görüşmeyi, hem ülke hem de küresel güvenlik açısından faydalı olacağı için planladığını belirtti.[28] Ancak Vladimir Putin'in sözcüsü Dmitri Peskov, "şimdilik tüm bu hikayeyi barışa götürmek için gereken koşullardan hiçbirini görmüyoruz" diyerek Çin'in barış teklifini reddetti.[30]

2023 Belarus-Çin zirvesi sırasında, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko ve Xi, Avrupa bölgesindeki silahlı çatışmanın gelişmesiyle ilgili derin endişelerini dile getirerek, Ukrayna'da mümkün olan en kısa sürede barışın sağlanmasına aşırı ilgi gösterdiklerini ifade ettiler.[31]

Çin devlet medyası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde dezenformasyon

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin Çin medyasında yer alması, bazı tartışmalara yol açtı. Avrupa Birliği Dış İlişkiler Servisi, "Çin devlet kontrolündeki medya ve resmi sosyal medya kanallarının, seçilmiş Kremlin yanlısı komplo anlatılarını güçlendirdiğini" belirtti.[32] BBC ve CNN, konuyla ilgili Çin anakarasındaki tartışmaların Global Times, Çin Merkez Televizyonu (CCTV) ve People's Daily gibi Çin devlet medya kuruluşları tarafından yürütüldüğüne inanıyor.[33][34] Bu kuruluşların gazetecilik bütünlüğü sorgulanmaktadır. Örneğin, The Beijing News'in uluslararası ilişkiler alt bölümü olan Horizon News, Ukrayna'nın tam kapsamlı işgalinden iki gün önce yanlışlıkla resmi Weibo hesabında kamuya açık bir dahili duyuru yayınladığından şüpheleniliyor. Dahili bildirim, "Rusya için elverişsiz" ve "Batı yanlısı" içeriğin kısıtlanmasını talep eden sansür yönergelerini içeriyor.[35][36] Aynı gün Global Times internet sitesinde yer alan bir makale, Donetsk ve Luhansk'tan "iki ulus" olarak bahsetti.[37] Ancak Çin anakara medyası, iki bölgeden toplu olarak "bölgeler" olarak bahsetmeye başlayınca makale daha sonra geri çekildi.[37] Rusya'nın Ukrayna'ya karşı askeri operasyonunu başlattığı gün, Çin Komünist Gençlik Birliği resmî bilibili hesabında Mandarin dilinde Sovyet yurtsever şarkısı "Katyuşa"nın bir yorumunu yayınladı.[38] Initium Media, bu eylemi askerî çatışmayı sansasyonelleştirme girişimi olarak değerlendirdi.[38]

Bazı medya kuruluşları, Çin medyasının haberlerinde seçici davrandığına inanıyor. Deutsche Welle ve CNN, "istila" ve "saldırı" gibi kelimelerin kullanılmaması ve Rus yetkililerden gelen bilgilere yönelik önyargı ile ABD karşıtı propagandayı eleştiriyor.[34][39][40] Ancak The Wall Street Journal, Çin hükûmetinin aldığı temkinli duruşun bir yansıması olarak, Çin devletinin yönettiği medya kuruluşlarının çatışma haberlerinde dengeli davrandığına inanıyor.[41] Radio France Internationale, Çin'in Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınamadığı, Çin vatandaşlarını Ukrayna'yı desteklemeye teşvik etmediği ve Rusya'yı açıkça desteklemediği konusunda endişelerini dile getiriyor.[42]

4 Mart'ta Çin Merkez Televizyonu (CCTV), Pekin'de gerçekleşen 2022 Paralimpik Kış Oyunları'nın açılış töreninin canlı yayınına başladı. Yayın sırasında Uluslararası Paralimpik Komitesi başkanı Andrew Parsons, İngilizce yaptığı bir konuşmada çatışmaya değinerek işgali sert bir şekilde kınadı ve barış çağrısında bulundu. Ancak CCTV, konuşmanın bu bölümünü sessize aldı ve tam bir çeviri yayınlamadı.[42] Alkışlayan ve barış çağrısı yapan 20 Ukraynalı sporcunun fotoğrafı da yayından kaldırıldı.[43] Uluslararası Paralimpik Komitesi, sansürün gerçekleştiğine inanarak CCTV'den açıklama talep etti.[44]

Mart ayının başlarında, Phoenix Televizyonu'nun muhabiri Lu Yuguang, Rusya'nın ön cephedeki kuvvetlerinde yer alan tek yabancı muhabirdi.[45]

Buça Katliamı'ndan sonra Çin devlet medyası Rusya'nın görüşlerini desteklemeye başladı.[46] 5 Nisan'da, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un, Buça Katliamı'nın Ukrayna ve Batı tarafından Rusya'ya karşı yayılan sahte bir haber olduğu iddiasını CCTV-4 aktardı. Çin medyası, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski'nin olay yerinde yaptığı araştırmayı seçici bir şekilde haber yaptı ancak katliamın korkunç doğası ve yerel halkın ricaları hakkında haber yapmadı. Global Times, Buça Katliamı'nın ABD'nin de dahil olduğu bir propaganda gösterisi olduğunu iddia etti.[47] CCTV, Rusya tarafının Buça'daki katliamın sahte olduğu iddiasını doğrulayan "Rusya Dışişleri Bakanı: Buça davasının yalanlarını ortaya çıkarmak" başlıklı bir haber yaptı. Ancak, Xinhua News ve People's Daily gibi Çin devlet medyası 6 Nisan'a kadar Buça Katliamı hakkında ayrıntılı bir haber yapmadı.[48]

Çin kamuoyu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha fazla bilgi: Büyük Çeviri Hareketi

Son yıllarda Çin'de artan anti-Amerikancılık ve Çin-Rusya ikili stratejik ortaklığı nedeniyle, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in eylem ve politikaları Çin ana akım kamuoyu tarafından desteklenmektedir. Bu destek, savaş karşıtı ve Ukrayna yanlısı seslerin karşısında azınlıkta kalmış ve Rus yanlısı kitleler tarafından sert bir şekilde eleştirilmiştir.[33][34][39][49]

Çin'deki çevrimiçi ortamlarda gerçekleşen tartışmaların bir kısmı, Rusya ile Ukrayna arasındaki askerî çatışmaların başlangıç aşamalarında ortaya çıkmıştır.[50] Bu tartışmalar, devletin sıkı bir şekilde izleme ve sansürleme politikaları ile birleştiğinde, Çin kamuoyunun konuyla ilgili bölünmüş olduğuna inanılmasına neden olmuştur.[39][51]

Aşamalı olarak gelişen Rusya-Ukrayna askerî çatışmasında, Çin sosyal medyasında tartışmalı yorumlar hızla yayıldı. Bazı yorumcular Rusya'yı destekleyerek, ulusal güvenlik endişelerini vurgulayarak ve NATO ile Batılı ülkelerin Ukrayna'daki gerginliği arttırdığına inanarak Ukrayna'nın askerî işgalini savunuyorlar. Bu görüşleri paylaşanlar, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i Batı'ya karşı cesur bir kahraman olarak övüyorlar.[33][39][49] ABD-Çin Algı İzleyicisi tarafından 2022 yılında yapılan bir ankete göre, çevrimiçi yanıt veren Çin vatandaşlarının %75'i, Rusya'nın çatışmadaki pozisyonunu desteklemekle Çin'in ulusal çıkarına hizmet edeceği konusunda hemfikir olduklarını belirtti.[52]

Çin anakarasında savaş karşıtı figürler de vardı.[38] Jin Xing,[53] Yuan Li ve Ke Lan gibi bazı isimlerin yanı sıra Pekin Üniversitesi ve Tsinghua Üniversitesi de dahil olmak üzere birçok profesör[54] ve mezun[55] savaş karşıtı açıklamalarda bulundular. Ancak bu açıklamalar sosyal medya kullanıcıları tarafından sert bir şekilde eleştirildi ve anakara Çin sosyal medya platformlarında sansürlendi veya silindi.[56][57][58][59] NetEase Ukrayna'daki Çinlilerden ve Çin'deki Ukraynalılardan Rusya'yı eleştiren birkaç video yayınladılar. Ancak bu tür videoların sayısı oldukça sınırlı kaldı.[60][61]

Çinli sosyal medya kullanıcıları tarafından kadın düşmanı yorumlar da yapıldı ve "güzel Ukraynalı kadınları almak" gibi ifadeler popüler hale geldi.[62][63] Bu yorumlar, toplu olarak çevrildi ve Çin dışındaki sosyal medya platformlarında da yayıldı. Bu yorumlar, genel olarak Çin karşıtı duyguları kışkırttı ve Ukrayna'daki Çinlilerin güvenliğini tehlikeye attı.[64][65] Ayrıca, bu tür yorumlar Tayvan'daki popüler sosyal medya uygulamalarında da bulunabilmektedir.[66] Bazı Çinli sosyal medya kullanıcıları Rus işgalini tartışırken Tayvan'ın Çin ile zorla birleşmesini de destekledi.[41] Bununla birlikte, Çin hükûmeti tarafından yönetilen bazı medya kuruluşları halkı savaş hakkında akılcı bir şekilde yorum yapmaya ve "kaba seyirciler" haline gelmemeye çağırdı.[67]

26 Şubat'ta, Çinli beş tarihçi, işgale karşı çıkarak "tarihteki büyük felaketlerin genellikle yerel çatışmalarla başladığını" belirten bir açık açıklama imzaladı. Ancak açıklama, Çinli sansürcüler tarafından üç saat sonra internetten kaldırıldı.[68]

5 Mart'ta, Devlet Konseyi Müşavirler Ofisi Kamu Politikası Araştırma Merkezi başkan yardımcısı Hu Wei, esnek bir şekilde yanıt verilmesi ve uzun vadeli çıkarlar gözetilerek stratejik seçimler yapılması gerektiğini savunan bir makale yazdı. Ayrıca, Çin'in Putin'e bağımlı olmaması gerektiğini ve bağlantının derhal kesilmesi gerektiğini söyledi.[69]

Kasım 2022'de, Genron NPO tarafından yapılan bir ankete göre, Çin halkının Rus işgaline ilişkin görüşleri açıklandı. Anket sonuçlarına göre, yanıt verenlerin %39,5'i Rus eylemlerinin "yanlış olmadığını", %21,5'i "Rus eylemlerinin BM Tüzüğünü ve uluslararası sözleşmeleri ihlal ettiğini" ve yasalara aykırı olduğunu belirtti. %29'u ise "Rus eylemlerinin yanlış olduğunu, ancak koşulların dikkate alınması gerektiğini" ifade etti.[70][71]

Uluslararası tepkiler ve yorumlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerikan Üniversitesi'nden Joseph Torigian, Çin hükûmetinin işgal konusundaki tutumunu "dengeleme eylemi" olarak adlandırdı. İki ülkenin de Amerika'nın Avrupa ve Asya'daki rolü hakkında benzer olumsuz görüşlere sahip olduğunu ancak Çin'in mali çıkarlarını açığa çıkarmak istemeyeceğini belirtti.[72] Brookings Enstitüsü'nden Ryan Hass, Rusya olmadan Çin'in, Çin'in yükselişini engellemeye kararlı düşman bir batıyla başa çıkmak zorunda kalacağını savundu. İki ülkenin "mükemmel şekilde uyumlu çıkarlara sahip olmadığını" da belirtti. Çin kendisini ivme kazanmış bir yükseliş ülkesi olarak görürken, Rusya esasen düşüş dalgalarıyla mücadele etmektedir. Özellikle Çin, "sorumlu bir paydaş olarak itibarını korumaya çalışırken" Rusya'yı destekleme riskiyle karşı karşıyadır.[73]

Bazı uzmanlar, Çin'in çatışmada önemli bir arabuluculuk rolü oynayabileceğini öngördü. Érick Duchesne, Université Laval'dan bir uzman, Çin'in stratejik belirsizliğinin, krizin çözülmesine yardımcı olabileceğini savunurken, Çin arabuluculuğuna karşı çıkmayı ciddi bir hata olarak nitelendirdi.[74] Zeno Leoni, King's College London'dan bir diğer uzman, Çin'in tarafları barışa yönlendirmesi durumunda bu durumun Pekin için büyük bir diplomatik ve halkla ilişkiler zaferi olabileceğini vurguladı. Ayrıca, gelecekte ABD etkisinin azaldığı bir zamanda, Batı'nın Pekin'in küresel etkisine güvenmek zorunda kalabileceği konusunda uyardı.[75]

Diğer yorumcular ise, Çin'in işgale verdiği tepkinin Hindistan'ın tepkisine şekil verdiğin, belirttiler. Tanvi Madan, Brookings Enstitüsü'nden bir uzman, Hindistan'ın dış politika hedefleri arasında Rusya'nın Çin'e daha da yaklaşmasını engellemek olduğunu savundu.[76]

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, 23 Mart 2022'de Çin'i Rusya'ya siyasi destek sağlamak dahil olmak üzere "açık yalanlar ve yanlış bilgiler yaymakla" suçladı ve Çin'in Rus işgaline maddi destek sağlama endişelerini dile getirdi.[77] Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Çin'in Rusya-Ukrayna Savaşı'nda tarafsız olduğu iddialarını reddetti ve Çin'i Rusya'yı desteklemekle suçladı.[78]

Ukrayna cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Çin'in Putin'e savaşı bitirmesi için baskı yapacak ekonomik güce sahip olduğunu söyledi ve "Rusya Federasyonu için Çin pazarı olmaması durumunda Rusya tam bir ekonomik izolasyon hissederdi. Bu, Çin'in savaş bitene kadar [Rusya ile] ticareti sınırlayabileceği anlamına gelir." dedi. Ağustos 2022'de Zelenski, Ukrayna'daki savaşın başlangıcından bu yana Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in kendisiyle doğrudan görüşme taleplerini reddettiğini söyledi.[79]

ABD yaptırımları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Haziran ve Eylül 2022'de, Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanlığı ve Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi, Rus ordusuna yardım ettiği gerekçesiyle beş Çin ve Hong Kong merkezli şirkete yaptırım uyguladı.[24][80][81]

Mart 2023'te ABD Hazine Bakanlığı, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı kullanımı için HESA Şahid-136 insansız hava aracını üreten İran Uçak İmalat Sanayi Şirketi'ne ekipman tedarik eden beş Çinli şirkete yaptırım uyguladı.[82][83]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Chestnut Greitens, Sheena (21 Ekim 2022). "China's Response to War in Ukraine". Asian Survey (İngilizce). 62 (5–6). ss. 751-781. doi:10.1525/as.2022.1807273. ISSN 0004-4687. 
  2. ^ a b Ramzy, Austin (11 Eylül 2022). "Russia says that a senior Chinese official expressed support for the invasion of Ukraine". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 18 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  3. ^ "Ukraine: what will China do? There are signs it is uneasy about Putin's methods". The Guardian. 27 Şubat 2022. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  4. ^ "China and Russia's invasion of Ukraine: Initial responses and implications". www.ualberta.ca. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  5. ^ "China will not join sanctions on Russia, banking regulator says". Reuters. 2 Mart 2022. 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  6. ^ "China rejects 'pressure or coercion' over Russia relations". Associated Press. 14 Nisan 2022. 14 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  7. ^ "China's growing role in Russia's war". The Economist. 22 Şubat 2023. 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  8. ^ "China Defends Stance on Russia After U.S. Criticism". The Moscow Times. 14 Nisan 2022. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  9. ^ Repnikova, Maria; Zhou, Wendy (11 Mart 2022). "What China's Social Media Is Saying About Ukraine". The Atlantic. 17 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  10. ^ Dwoskin, Elizabeth (8 Nisan 2022). "China is Russia's most powerful weapon for information warfare". The Washington Post (İngilizce). ISSN 0190-8286. 19 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  11. ^ "Zelensky: Ukraine is fine with China's position on war with Russia". 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  12. ^ Nichols, Michelle; Pamuk, Humeyra (26 Şubat 2022). "Russia vetoes U.N. Security action on Ukraine as China abstains". Reuters. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  13. ^ "China signals willingness to mediate in Ukraine-Russia war". The Guardian. 1 Mart 2022. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  14. ^ Wong, Edward; Barnes, Julian E. (2 Mart 2022). "China Asked Russia to Delay Ukraine War Until After Olympics, U.S. Officials Say". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  15. ^ "China denies it asked Russia not to invade Ukraine during Winter Olympics". The Guardian. 3 Mart 2022. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  16. ^ 牛弹琴 (4 Mart 2022). "联大谴责俄罗斯 为什么这35个国家投了弃权票？" [The UN General Assembly condemns Russia. Why did these 35 countries abstain from voting?]. Phoenix Television. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "'It came too late': Chinese students who fled Ukraine criticise embassy response". The Guardian. 8 Mart 2022. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  18. ^ "China's Xi: Beijing supports peace talks between Russia, Ukraine". Al Jazeera English. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  19. ^ "Opinion | Chinese ambassador: Where we stand on Ukraine". The Washington Post (İngilizce). ISSN 0190-8286. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  20. ^ "Xi tells Biden Russia-Ukraine fighting is in 'no one's interest'". Al Jazeera English. 18 Mart 2022. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  21. ^ "China Calls Russia Relationship a 'New Model' for the World". Bloomberg News. 29 Nisan 2022. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  22. ^ "In G-20 talks, China objects to calling Russian invasion of Ukraine a 'war'". The Washington Post (İngilizce). 15 Kasım 2022. ISSN 0190-8286. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  23. ^ Martin, Peter; Leonard, Jenny (24 Ocak 2023). "US Confronts China Over Companies' Ties to Russian War Effort". Bloomberg News. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  24. ^ a b "China Aids Russia's War in Ukraine, Trade Data Shows". The Wall Street Journal (İngilizce). 4 Şubat 2023. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  25. ^ Wong, Alan (24 Şubat 2023). "'No Commercial Contact': Chinese Drone Maker Denies Selling Arms to Russia". Vice News (İngilizce). 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  26. ^ Kube, Courtney; Lee, Carol E. (3 Mart 2023). "U.S. intel on China considering lethal aid for Putin's war was gleaned from Russian officials". CNBC (İngilizce). 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023. 
  27. ^ "China Urges End to Ukraine War, Calls for Peace Talks". The Wall Street Journal (İngilizce). 23 Şubat 2023. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  28. ^ a b Harding, Luke (24 Şubat 2023). "Zelenskiy open to China's peace plan but rejects compromise with 'sick' Putin". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  29. ^ "Russia welcomes China peace plan, says it is open to talks". Reuters (İngilizce). 24 Şubat 2023. 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  30. ^ "Kremlin, on China Plan, Says No Conditions for Peace 'At the Moment' in Ukraine". The Moscow Times. 27 Şubat 2023. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  31. ^ "Xi and Lukashenko call for 'soonest' peace in Ukraine at China-Belarus summit". Reuters (İngilizce). 1 Mart 2023. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  32. ^ "1st EEAS Report on Foreign Information Manipulation and Interference Threats". European External Action Service. 7 Şubat 2023. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023. 
  33. ^ a b c "从历史到现实 中港台三地民众如何观察俄乌之战". BBC News (Çince). 10 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  34. ^ a b c McCarthy, Simone (10 Mart 2022). "China's promotion of Russian disinformation indicates where its loyalties lie". CNN. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  35. ^ "You searched for Chinese news outlet accidentally posts censorship instructions on Russia-Ukraine coverage". NextShark (İngilizce). Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  36. ^ "【烏克蘭危機】官方嚴禁媒體批評俄羅斯 要求嚴控「支持歐美」言論". Radio Free Asia (Çince). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  37. ^ a b "【烏克蘭危機】中共官媒一度承認烏東親俄地區獨立 後報道刪除改稱「地區」". Radio Free Asia (Çince). 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  38. ^ a b c "否認「入侵」、信息污染、疑美，烏克蘭危機中港台輿論觀察". Initium Media (Çince). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  39. ^ a b c d "俄烏戰事讓中國網友對立 言論控管痕跡處處 | 兩岸 | 中央社 CNA". Central News Agency (Çince). 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  40. ^ "德语媒体：在中国被捧为英雄的普京 | DW | 28.02.2022". Deutsche Welle (Çince). 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  41. ^ a b Hua, Sha. "俄罗斯入侵乌克兰之际，中国社交媒体充斥着对西方的嘲讽和对台湾的警告". The Wall Street Journal (Çince). 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  42. ^ a b "国际残奥委会对中国电视审查该机构主席开幕式反战讲话提出抗议". Radio France Internationale (Çince). 5 Mart 2022. 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  43. ^ "Pechino, inaugurate le Paralimpiadi. La tv cinese censura l'appello per la pace in Ucraina". RaiNews (İtalyanca). 5 Mart 2022. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  44. ^ "Paralympic Committee asks Beijing why anti-war speech censored". France 24 (İngilizce). 5 Mart 2022. 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  45. ^ "'I'm on the frontline in Mariupol': the Chinese reporter embedded with Russian troops". The Guardian. 16 Mart 2022. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  46. ^ Mozur, Paul; Myers, Steven Lee; Liu, John (11 Nisan 2022). "China's Echoes of Russia's Alternate Reality Intensify Around the World". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  47. ^ "俄軍屠殺烏克蘭平民 中國至今沉默官媒反指炒作 | 兩岸 | 中央社 CNA". www.cna.com.tw (Çince). 3 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  48. ^ "ブチャの虐殺は「フェイク」 中国メディアはロシアの主張が中心". All-Nippon News Network (Japonca). 5 Nisan 2022. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  49. ^ a b "德语媒体：在中国被捧为英雄的普京". Deutsche Welle (Çince). 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  50. ^ "Ukraine Invasion Sparks Controversial Commentary on Chinese Social Media". Voice of America (İngilizce). 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  51. ^ 呼延朔 (5 Mart 2022). "俄烏戰爭「撕裂」中國民間輿論場". HK01 (Çince). 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  52. ^ "Ukraine war: most Chinese believe backing Russia is in their national interest, says US think tank". South China Morning Post. 20 Nisan 2022. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  53. ^ "中国社媒封杀反战声音 金星谴责普京被微博禁言 | DW | 02.03.2022". Deutsche Welle (Çince). 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  54. ^ "反戰聲不息 衝不破牆壁 - 20220301 - 中國". Ming Pao (Çince). 1 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  55. ^ "批蒲亭發動侵略戰爭 北京清華校友連署取消榮譽博士學位 | 兩岸 | 中央社 CNA". www.cna.com.tw (Çince). 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2022. 
  56. ^ "中国多位历史学家反战公开信遭封杀 海内外中国大学校友联署反战". Voice of America (Çince). 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  57. ^ "【CDTV】TA们站了出来，公开表态"停止战争，支持乌克兰"". China Digital Times (Basitleştirilmiş Çince). 27 Şubat 2022. 12 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  58. ^ "【立此存照】不允许反战的国家：女艺人金星、柯蓝为乌克兰发声被禁言". China Digital Times (simplified Chinese). 2 Mart 2022. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  59. ^ "不允许反战的国家：女艺人金星、柯蓝为乌克兰发声被禁言". Radio Free Asia (Çince). 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  60. ^ "乌克兰华人接到噩耗痛哭：好朋友为国牺牲，同学弟弟奔赴战场" [Ukraynalı Çinliler kötü haberi aldıktan sonra acı bir şekilde ağladılar: iyi arkadaşlar ülke için feda edildi, sınıf arkadaşları ve küçük kardeşler savaş alanına koştu]. NetEase. 27 Şubat 2022. 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  61. ^ "西安生活7年的乌克兰留学生发声引热议：俄没资格为乌做决定" [7 yıldır Xi'an'da yaşayan Ukraynalı öğrenci konuşuyor: Rusya, Ukrayna için karar verme yetkisine sahip değil]. NetEase. 27 Şubat 2022. 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  62. ^ "烏媒指中國「支持俄入侵」 內地網民稱「收留烏美女」 烏現反華情緒 中使館籲公民勿亮身分". Ming Pao (Çince). 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  63. ^ 多维新闻 (27 Şubat 2022). "中国网民称"收留乌克兰美女" 乌现反华情绪 华人安全受瞩｜多维新闻｜中国". Duowei News (Çince). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  64. ^ "戲謔戰爭掀反華情緒 中國留學生在烏克蘭被潑水 | 國際 | 中央社 CNA". Central News Agency (Tayvan) (Çince). 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  65. ^ "凤凰连线 | 乌克兰出现反华情绪 在乌华人呼吁不要调侃战争". Phoenix TV. 10 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  66. ^ "兩岸「烏克蘭美女」言論惹議 專家：突顯長久問題". Deutsche Welle (Basitleştirilmiş Çince). 7 Mart 2022. 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  67. ^ "媒体：呼吁对战争理性发言，切勿做隔岸观火的低俗看客_舆论场_澎湃新闻-The Paper". The Paper. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  68. ^ "'They were fooled by Putin': Chinese historians speak out against Russian invasion". The Guardian. 28 Şubat 2022. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  69. ^ Monitor, US-China Perception (12 Mart 2022). "Possible Outcomes of the Russo-Ukrainian War and China's Choice". 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  70. ^ "How do the Chinese view the Taiwan Strait issue and the Russian invasion of Ukraine?". Genron NPO. 30 Kasım 2022. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  71. ^ NOBUYOSHI SAKAJIRI (22 Aralık 2022). "INTERVIEW/ NPO head details rare survey of Chinese views on Ukraine, Taiwan". The Asahi Shimbun (İngilizce). 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  72. ^ Torigian, Joseph. "China's balancing act on Russian invasion of Ukraine explained". The Conversation. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  73. ^ "How close are China and Russia and where does Beijing stand on Ukraine?". The Guardian. 16 Mart 2022. 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  74. ^ Duchesne, Érick. "Why China could become a mediator in negotiations between Russia and Ukraine". The Conversation. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  75. ^ Leoni, Zeno. "Ukraine conflict: the pros and cons of China as global peace mediator". The Conversation. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  76. ^ Borger, Julian (18 Mart 2022). "China's decisive turning point: will it side with Russia and divide the world?". The Guardian (İngilizce). 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  77. ^ "NATO Accuses China Of Backing Russia With "Blatant Lies"". NDTV. 23 Mart 2022. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  78. ^ "US's Blinken raises China's 'alignment with Russia' on Ukraine". Al Jazeera. 9 Temmuz 2022. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  79. ^ "Zelenskyy urges China's Xi to help end Russia's war in Ukraine". Al Jazeera. 4 Ağustos 2022. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  80. ^ Alper, Alexandra (29 Haziran 2022). "U.S. accuses five firms in China of supporting Russia's military". Reuters (İngilizce). 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  81. ^ "Treasury Imposes Swift and Severe Costs on Russia for Putin's Purported Annexation of Regions of Ukraine". U.S. Department of the Treasury (İngilizce). 30 Eylül 2022. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  82. ^ Wang, Orange (10 Mart 2023). "US sanctions 5 China-based suppliers to Iranian firm selling drones to Russia". South China Morning Post (İngilizce). 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  83. ^ "US sanctions Chinese companies for supplying parts used in Iranian drones". Financial Times. 9 Mart 2023. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çin_ve_Rusya-Ukrayna_Savaşı&oldid=33465450" sayfasından alınmıştır