Kalp çarpıntısı
| Kalp çarpıntısı | |
|---|---|
 | |
| Kalp çarpıntısının eşlik edebileceği bayılan kadının sanatsal izlenimi | |
| Uzmanlık | Kardiyoloji |
| Ayırıcı tanı | Taşikardi |
Palpitasyon kişinin kalp atışını hissetmesine yol açan bir kalp atışı anormalliğidir. Bu durumda kalp atışı çok hızlı, çok yavaş, düzensiz ya da normal olabilir. Ektopik atım sonucunda olabilir, ancak ektopik atımla karıştırılmamalıdır. Neredeyse herkes nadiren de olsa palpitasyon tecrübesi yaşar, ancak sıklıkla oluyorsa bir problemin işaretçisidir. Çoğunlukla sinirsel bir durumdur; kişinin ya kalp hastalığı korkusuyla ya da duygusal bozukluklar sonucu, kendi kalp etkinliğiyle aşırı ilgilenmesi sonucu ortaya çıkar.
Kalp çarpıntısı, kalp ve tiroit bezi gibi başka organlara ait farklı hastalıkların belirtisi de olabilir. Sinüs taşikardisi, kalbin dakikada 100'den çok atmasıyla nitelendirilen bir bozukluktur. Genellikle aşamalı olarak ortaya çıkar. Erken karıncık kasılması, kalbin sektiği biçiminde asılsız bir vuruş duygusu uyandırır. Bunun nedeni, kalp karıncıklarının önceki kasılmanın ardından, vaktinden önce kasıldıklarında, ikinci bir kasılmadan önce uzun bir ödünleyici duraklama olmasıdır. Paroksismal kulakçık fibrilasyonuysa, kalp kulakçıklarında geçici ritm yitimi nedeniyle ortaya çıkan hızlı, düzensiz çarpıntıdır.
Belirtileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoğu zaman palpitasyon yaşayan kişi anormal kalp atışı dışında bir şey hissetmez. Göğüste baskı, soluk darlığı, baş dönmesi ve bayılma hissi palpitasyona eşlik edebilir. Ritim probleminin türüne bağlı olarak bu semptomlar anlık veya uzatmalı olabilir.
Genellikle çarpıntının çok rastlanan üç hali şunlardır: 1) atriyum veya ventrikülün erken kasılmasının neden olduğu, kasılmayı takip eden duraklamadan "durma" ve sonraki güçlü kasılmadan "başlama" olarak algılanan "flip-flopping" (veya "durma ve başlama" hali), 2) düzenli "çarpıntı" ile supraventriküler veya ventriküler aritmiler (sinüs taşikardisi dahil) ile birlikte "göğüste hızlı çarpıntı" ve atriyal fibrilasyon, atriyal çarpıntı veya değişken bloklu taşikardiyi düşündüren düzensiz "çarpıntı", 3) genellikle juguler venözdeki A topu dalgaları nedeniyle sağ atriyum kapalı bir triküspid kapakçığı karşısında kasıldığında meydana gelen çarpıntı.[1]
Göğüs ağrısı ile ilişkili çarpıntı koroner arter hastalığını düşündürür veya göğüs ağrısı öne doğru eğilerek geçerse perikardiyal hastalıktan şüphelenilir. Baş dönmesi, bayılma veya bayılmaya yakın sersemlikle ile ilişkili çarpıntı, düşük kan basıncı anlamına gelir ve yaşamı tehdit eden anormal kalp ritmi anlamına gelebilir.
Egzersizle düzenli olarak ortaya çıkan çarpıntı, hıza bağlı bir baypas yolunu veya hipertrofik kardiyomiyopati düşündürür. Hastaneye ilk gidişte bu belirtiler için iyi huylu bir neden bulunamazsa, hastanede ayakta izleme veya uzun süreli kalbin izlemesi yapılabilir. Çarpıntıların nedeni metabolik veya iltihaplı bir duruma tepki veren normal bir kalp de olabileceğinden, kardiyak olmayan belirtiler de ortaya çıkarılmalıdır.
Kilo kaybı, tiroid bezinin aşırı çalışması hastalığı olan hipertiroidizmiyi düşündürür. Çarpıntı, kusma veya elektrolit bozukluklarına ve hipovolemiye yol açan ishal ile hızlandırılabilir. Çarpıntıların nedeni kaygı veya panik bozukluğu olduğunda hiperventilasyon (yani gerekenden daha hızlı ve/veya daha derin nefes alma durumu), ellerde karıncalanma ve sinirlilik sık görülür.[2]
Nedenler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalp atışının algılanmasından sorumlu olan sinir yollarına ilişkin mevcut bilgiler net şekilde açıklanamamıştır. Bu yolların hem kalp içi hem de kalp dışı seviyede bulunan farklı yapıları içerdiği varsayılmıştır.[3] Çarpıntı, özellikle yapısal kalp hastalığından etkilenen deneklerde çok görülen bir şikayettir.[3] Çarpıntı etiyolojilerinin listesi uzundur ve bazı vakalarda etiyoloji belirlenemez.[3] Çarpıntıların etiyolojisini bildiren bir çalışmada %43'ünün kardiyak etiyoloji, %31'inin psikiyatrik etiyoloji ve yaklaşık %10'unun muhtelif (ilaç kaynaklı, tirotoksikoz, kafein, kokain, kansızlık, amfetamin, mastositoz) olarak sınıflandırıldığı raporlanmıştır.[3]
Çarpıntıların kardiyak etiyolojileri yaşamı en çok tehdit eden nedenlerdir ve ventriküler kaynakları (prematür ventriküler kasılmalar (PVC), ventriküler taşikardi ve ventriküler fibrilasyon), atriyal kaynakları (atriyal fibrilasyon, atriyal çarpıntı) yüksek çıktı durumları (kansızlık, AV fistül, Paget hastalığı veya gebelik), yapısal anormallikler (doğuştan kalp hastalığı, kardiyomegali, aort anevrizması veya akut sol ventrikül yetmezliği) ve çeşitli kaynaklar (postural ortostatik taşikardi sendromu, (POTS), Brugada sendromu ve sinüs taşikardisi)'dir.[3]
Çarpıntı dört ana nedenden birine bağlanabilir:
- Sempatik sinir sisteminin ekstra kardiyak stimülasyonu (glukokortikoidler ve katekolaminlerdeki akut veya kronik yükselmelere bağlı stresten ve endişeden kaynaklanabilen sempatik ve parasempatik sistemin, özellikle vagus siniri'nin (kalbi sinir sistemine bağlayan) uygunsuz uyarımı.[3] Şişkinlik veya hazımsızlık mide ve bağırsak rahatsızlıkları, kas dengesizlikleri ve kötü duruşla birlikte vagus sinirini tahriş ederek çarpıntıya neden olabilir)
- Sempatik aşırı yükleme (panik bozukluk, düşük kan şekeri, hipoksi, antihistaminikler (levosetirizin), düşük alyuvar sayımı, kalp yetmezliği, mitral kapak prolapsusu).[4]
- Hiperdinamik dolaşım (kapak yetersizliği, tirotoksikoz, hiperkapni, yüksek vücut ısısı, düşük alyuvar sayısı, gebelik).
- Anormal kalp ritimleri (ektopik atım, erken atriyal kasılma, kavşak kaçış vuruşu (ing: junctional escape beat), erken ventriküler kasılması, atriyal fibrilasyon, supraventriküler taşikardi, ventriküler taşikardi, ventriküler fibrilasyon, kalp bloğu).
Çarpıntı, egzersiz veya stres zamanları gibi katekolamin fazlalığı zamanlarında ortaya çıkabilir.[3] Bu koşullarda çarpıntı nedeni genellikle sürekli bir supraventriküler taşikardi veya ventriküler taşiaritmidir.[3] Supraventriküler taşikardiler, katekolaminlerin geri çekilmesi vagal ton ile birleştiğinde egzersizin sonlandırılması sırasında da uyarılabilir.[3] Katekolamin fazlalığına sekonder çarpıntılar, özellikle uzun QT sendromu olan hastalarda duygusal ürkütücü deneyimlerde de olabilir.[3]
Psikiyatrik problemler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Endişe ve stres vücudun kortizol ve adrenalin seviyesini yükselterek parasempatik sinir sisteminin normal işleyişine müdahale ederek vagus sinirinin aşırı uyarılmasına neden olabilir.[5] Vagus sinirinin neden olduğu çarpıntı, vagus sinirinin kalbin normal ritmi sırasında hangi noktada uyarıldığına bağlı olarak gümleme, içi boş çarpıntı hissi veya atlanan bir atım olarak hissedilir. Çoğu durumda çarpıntı yaşama kaygısı ve paniği hastanın daha fazla kaygı yaşamasına ve vagus siniri uyarım artışına neden olur. Endişe ve çarpıntı arasındaki bağlantı, birçok panik atağın neden yaklaşan bir kalp durması hissini hissettiğini de açıklayabilir. Benzer şekilde fiziksel ve zihinsel stres, muhtemelen sağlıklı psikolojik ve fizyolojik işlevin sürdürülmesinde rol oynayan belirli mikrobesinlerin tükenmesinden dolayı çarpıntı oluşumuna neden olabilir.[6] Midebağırsak şişkinliği, hazımsızlık ve hıçkırık vagus sinirinin midebağırsak (GI) yolunu, diyaframı ve akciğerleri sinir sistemine bağlayan dalları nedeniyle çarpıntıya neden olan vagus sinirinin aşırı uyarılmasıyla da ilişkilendirilir.
Depresyon, endişe bozukluğu, panik atak ve somatizasyon gibi birçok psikiyatrik durum çarpıntıya neden olabilir. Ancak yapılan bir çalışma, akıl sağlığı sorunu teşhisi konan hastaların %67'sine kadarının altta yatan aritmisi olduğunu belirledi.[3]
Hipertiroidi, hipoglisemi, hipokalsemi, hiperkalemi, hipokalemi, hipermagnezemi, hipomagnezemi ve feokromositoma dahil olmak üzere çarpıntıya neden olabilecek birçok metabolik durum vardır.[3]
İlaç
[değiştir | kaynağı değiştir]Çarpıntıya neden olma olasılığı yüksek olan ilaçlar arasında Sempatomimetik ilaçlar, antikolinerjik ilaçlar, vazodilatörlerin kullanımı ve ayrıca beta blokör ilaçların kullanımının bırakılması vardır.[3][7]
Yaygın etiyolojiler ayrıca aşırı kafein veya esrar kullanımını kapsar.[3] Kokain, amfetaminler, 3-4 metilendioksimetamfetamin (Ekstazi veya MDMA) de çarpıntıya neden olabilir.[3]
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
 | Hastalık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Indik, Julia H. (2010). "When Palpitations Worsen". The American Journal of Medicine. 123 (6): 517-9. doi:10.1016/j.amjmed.2010.01.012. PMID 20569756.
- ^ Jamshed, N; Dubin, J; Eldadah, Z (February 2013). "Emergency management of palpitations in the elderly: epidemiology, diagnostic approaches, and therapeutic options". Clinics in Geriatric Medicine. 29 (1): 205-30. doi:10.1016/j.cger.2012.10.003. PMID 23177608.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o Robinson, Kenneth J.; Sanchack, Kristian E. (25 Şubat 2019). Palpitations in StatPearls. StatPearls. PMID 28613787. Erişim tarihi: 30 Mart 2019 – NCBI Bookshelf vasıtasıyla.
- ^ "MedlinePlus Medical Encyclopedia: Heart palpitations". 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ content team, content team (18 Temmuz 2019). "It is Time to Know Key Facts about Heart Palpitations". sinahealthtour.com. 21 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ Cernak, I; Savic, V; Kotur, J; Prokic, V; Kuljic, B; Grbovic, D; Veljovic, M (2000). "Alterations in magnesium and oxidative status during chronic emotional stress". Magnesium Research. 13 (1): 29-36. PMID 10761188.
- ^ Weitz, HH; Weinstock, PJ (1995). "Approach to the patient with palpitations". The Medical Clinics of North America. 79 (2): 449-56. doi:10.1016/S0025-7125(16)30078-5. ISSN 0025-7125. PMID 7877401.