Yergöğü Baskını (1771)
| Yergöğü Baskını (1771) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Rus İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Mehmed Paşa |
Wilhelm Essen İvan Gudoviç × Pyotr Czartoryski (ölü) General Olsufiev × | ||||||
| Güçler | |||||||
| 7.000[2] | 6.000[3]–10.000[2] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor |
514 ölü 1.795[4]–1.799[5] yaralı[a] (Rus kaynakları) | ||||||
Yergöğü Baskını,[b] 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında gerçekleştirilen bir operasyon olup, 7 Ağustos 1771 tarihinde Rus birliklerinin Osmanlı şehri Yergöğü'ne düzenlediği saldırıyı ifade eder. Baskın, Osmanlı birliklerinin saldırıyı püskürterek Rusları ağır kayıplarla geri çekilmeye zorlamasıyla sonuçlanmıştır.[1]
Kuşatma öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yergöğü, Rusların Grigori Potyomkin, Christopher von Stoffeln, Aleksandr Zamiatin ve Pyotr Tekeli komutasında 4-7 Şubat 1770 tarihleri arasında düzenlediği ilk başarısız saldırıya sahne olmuştur.[6] Daha sonra şehir, 17-24 Şubat 1771 tarihleri arasında gerçekleşen 7 günlük kuşatmada ağır kayıplar vererek Pyotr Olitz tarafından ele geçirilmiştir.[7] Ancak Muhsinzade Mehmed Paşa, 27-29 Mayıs 1771 tarihlerinde Yergöğü üzerine yürüyerek şehri yeniden ele geçirmiştir.[8]
Bundan birkaç gün sonra, Pyotr Rumyantsev, Nikolay Vasilyeviç Repnin'e Yergöğü üzerine yürüyerek şehri geri almasını emretmiştir. Ancak Repnin, emrinde yalnızca 4.377 piyade ve 700 süvari bulunması sebebiyle bunun imkânsız olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca hava koşulları son derece kötüydü; nehirler taşmış, köprüler zarar görmüş ve yollar çamurla kaplanmıştı. Rumyantsev ise Repnin’in emrini yerine getirmekte ısrarcı olmuştur. Sağlık sorunlarını öne süren Repnin, 25 Haziran’da geçici izin almış ve yerine Reinhold-Wilhelm Ivanovich von Essen atanmıştır.[9] Rumyantsev, Essen’in kuvvetlerini 6.000[3]–10.000[2] askere çıkararak Yergöğü üzerine yürümesini emretmiştir. Taşkın sular nedeniyle Essen ancak 2 Ağustos’ta bir köprü inşa edebilmiş ve şehre 7 Ağustos'ta ulaşıp kuşatma başlatmıştır.[3]
Kuşatma
[değiştir | kaynağı değiştir]Üç sütun halinde ilerleyen birlikler yarı tümen düzeninde, önde 15 sıra halinde hareket etmişlerdir. Her sütunun yanında merdiven, faşin ve tahtalar taşıyan askerler yer almıştır. Ek olarak 400 asker kazma küreklerle savunmayı sessizce aşarak Osmanlı hatlarına ani bir hücum gerçekleştirecektir. Ancak Essen’in izlediği bu taktik başarısız olmuş, gönderilen birliklerin büyük bölümü ise Osmanlı ateşiyle etkisiz hale getirilmiştir.[3]
Sonuç olarak kuşatma tam bir fiyasko ile sonuçlanmıştır. Essen ağır kayıplar vermiştir.[3] Rus kayıpları kendi kaynaklarına göre toplamda 514 ölü ve 1.795[4]–1.799[5] yaralıdır.[a] Saldırıya katılan her üç sütunun liderleri (Tümgeneraller İvan Gudoviç, Pyotr Czartoryski ve Olsufiev) yaralanmıştır; Czartoryski ölümcül şekilde. Essen’in topçu birliklerini etkili kullanamaması ve askerleri için yeterli merdiven sağlayamaması kuşatmanın başarısızlıkla sonuçlanmasındaki önemli sebepler olmuştur. Muhsinzade Mehmed Paşa ise şehri savunmaya kararlıydı ve bu nedenle hendekleri derinleştirmek gibi farklı stratejiler uyguladı. Bunlar savunmayı güçlendirerek Rusların saldırısını önlemiştir.[10]
Kuşatma sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuvvetleri ciddi şekilde zayıflayan Wilhelm Essen, Yergöğü'nden Dimboviçe nehrinin ağzına ve ardından Gruya'ya çekilmiştir. Essen, başarısız baskın girişimini bir "talihsizlik" ve "hayatıma yük olan bir utanç" diye tanımlamıştır.[10]
1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Yergöğü’ndeki son çatışma, 12 Eylül 1771’de Essen'in tekrar komuta ettiği bir muharebe olmuştur. Bu çatışma yine Osmanlı zaferiyle sonuçlanmıştır.[11]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Davies 2016, s. 169.
- ^ a b c Bodart 1908, s. 253.
- ^ a b c d e Petrov 1893, s. 265.
- ^ a b Petrov 1874, s. 127.
- ^ a b c Davies 2016, s. 284.
- ^ Davies 2016, s. 136.
- ^ Iorga, Nicolae (2024). Afyoncu, Erhan (Ed.). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi 1300–1912 [History of the Ottoman Empire 1300-1912] (PDF). 1–5. Epçeli, Nilüfer tarafından çevrildi. Istanbul: Yeditepe Yayınevi. s. 1546. ISBN 9786258260717. 9 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ Davies 2016, ss. 168–169.
- ^ Petrov 1893, ss. 264–265.
- ^ a b Petrov 1893, s. 266.
- ^ von Hammer-Purgstall, Joseph. Çevik, Mümin (Ed.). Büyük Osmanlı Tarihi [Great Ottoman History]. 16. Özdek, Refik tarafından çevrildi. Istanbul: Üçdal Neşriyat. s. 186. 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bodart, Gaston (1908). Militär-historisches Kriegs–Lexikon (1618–1905) [Military-Historical War Lexicon (1618–1905)] (Almanca). Vienna: C. W. Stern.
- Davies, Brian L. (2016). The Russo-Turkish War, 1768–1774: Catherine II and the Ottoman Empire. London: Bloomsbury Publishing. ISBN 9781472512932.
- Petrov, Andrei Nikolaevich (1893). Влияние турецких войн с половины прошлого столетия на развитие русского военного искусства [The Influence of the Turkish Wars since the Middle of the Last Century on the Development of Russian Military Art] (Rusça). 1. Saint Petersburg: Военная Типографія.
- Petrov, Andrei N. (1874). Война России с Турцией и польскими конфедератами 1769-1774 [Russia's War with Turkey and the Polish Confederates 1769-1774] (Rusça). 3. St. Petersburg: Типография Трубникова.