Vikipedi:Biçem el kitabı

Biçem el kitabı, Türkçe Vikipedi'deki tüm maddeler için bir biçem rehberidir (Erişilebilirlikle ilgili kurallar sadece makaleler için değil tüm proje için geçerlidir). Biçem el kitabının amacı ansiklopediye tutarlı bir format kazandırıp kolay okunabilir hâle getirmektir. Bu ana sayfa, biçem el kitabına ait diğer ayrıntılı sayfalar tarafından desteklenmektedir. Herhangi bir çelişki ortaya çıkarsa, çözüm için bu sayfa önceliklidir.

Madde adları

Ayrıca bakınız: Vikipedi:Adlandırma kuralları

Bir Vikipedi maddesinin adı, mümkünse o sayfanın ilk cümlesinin öznesi olmalıdır. Bu nedenle giriş cümlesi, örneğin "20. yüzyılın en büyük kuramsal fizikçisi Albert Einstein olarak bilinir." yerine "Albert Einstein, 20. yüzyılın en büyük kuramsal fizikçisi olarak bilinir." şeklinde kurulmalıdır. Eğer madde adının cümle başında yer alması mümkün değilse olabildiğince başlangıca yakın olmalıdır.

Madde içinde, madde adından ilk defa bahsedilirken kalın karakterlerle yazılmalıdır. Bu, üstten 'B' (kalın yazı) ikonunu seçerek veya terimi üç kesme işareti arasında ('''örnek''') yazarak sağlanabilir. '''Madde adı''' yazınca Madde adı görüntüsünü elde ederiz.

Genel bir kural olarak bağlantılar, maddenin ilk cümlesinde kalın yazılmış terimlerde ve madde içindeki bölüm başlıklarında kullanılmaz.

Bunun dışında maddenin ilk cümlesinde geçen diğer terimlerin kalın olarak yazılmasından kaçınılmalıdır. İstisnai bir durum madde adının alternatif yazılışları içindir. Bu durumda her değişik yazılış kalın olarak yazılır. "Münih (Almanca: München)" gibi.

Başlıklar

Başlıklar için kalın yazı yazmaya yarayan ''' (üç kesme işareti) değil, == (iki eşittir işareti) kullanın. == ile başlayın, başlığı ekleyin, sonra tekrar == ekleyerek bitirin. Ya da yukarıdaki A (2. seviye başlık) ikonunu seçin.

Sadece ilk sözcüğün ilk harfini büyük yazın; diğer harfleri ve sözcükleri, özel isim veya özel bir terimin parçaları olmadığı sürece, küçük harfle başlatın.

• Başlıklara bağlantı eklemekten kaçının. Bağlantı gerekli olduğu takdirde, terimi ilk cümlede tekrarlayıp, vikileştirmeyi orada yapın.
• Başlıkları gereğinden fazla kullanmayın.
• Başlıklarda madde ismini tekrarlamaktan kaçının: örneğin, "Albert Einstein" maddesinde "Albert Einstein'ın çocukluğu" değil, sadece "Çocukluğu" yazın.

Büyük harfler

Büyük harfler vurgu amacıyla kullanılmamalıdır. Bir sözcüğü vurgulamak istiyorsanız, eğik yazı kullanın.

Unvanlar

Unvanlar bir isimden önce geldiklerinde büyük harfle yazılır. Kendi başlarında kullanıldıklarında ise küçük harflerle yazılır.

• Örnekler: "Kulüp başkanları" ve "Başkan Aziz Yıldırım"

Eğer unvan birden fazla sözcükten oluşuyorsa (örneğin, "başkan yardımcısı") ve isimden önce kullanılıyorsa tüm sözcüklerin baş harfleri büyük yazılır.

Din, tanrı, felsefe, doktrinler ve taraftarları

İsim ya da sıfat olmaları fark etmemek üzere, dinlerin adları ve taraftarları büyük harfle başlar; Hristiyanlık veya Müslüman gibi.

Tanrılar özel isim olarak kullanıldığında büyük harfle başlar: Tanrı, Allah, Freya, Rab, Mesih. Muhammed gibi önemli dinsel figürlerden Peygamber gibi terimler kullanarak bahsederken de ilk harf büyük yazılır. Platonik anlamdaki aşkın fikirlerden bahsederken de büyük harfle başlanır: Kerim ve Hakikat gibi. Tanrıları işaret etmek için kullanılan zamirler ("o" vs.) ya da herhangi bir materyali ya da herhangi bir tanrının, insanın ya da başka bir şeyin soyut temsilini işaret eden isimler (bunların gerçek adlarından farklı olarak) büyük harfle başlamaz.

Elfler, periler, nimfalar ya da cinler gibi mistik ve mitolojik yaratıklar cins isim olarak kullanıldığında büyük harfle başlamaz. Buna istisna oluşturan bazı fantezi çalışmaları vardır; örneğin J. R. R. Tolkien'in yapıtları efsanevi yaratıkları bir ırk olarak kurguladığından bunlar büyük harfle başlar.

Felsefeler, doktrinler ve ekonomik düşünce akımları büyük harfle başlamaz. Ancak belirli bir ismin yerine kullanılıyorsa büyük harfle başlamalıdır. (Örneğin: demokrat küçük harfle başlar, ancak Demokrat Partili anlamında kullanılacaksa, Demokrat olarak yazılmalıdır.)

Takvim terimleri

Gün ve ay isimleri belirli tarihlerden ve özel günlerden bahsederken büyük harfle başlarlar: 21 Haziran 2011 Pazartesi, 30 Ağustos Zafer Bayramı gibi. Cins isim olarak kullanıldıklarında küçük harfle başlarlar: "Büyük üstat cumaları çalışır, nakkaşhaneye cumartesileri gitmezdi." (Orhan Pamuk, Benim adım Kırmızı)

Mevsim isimleri de sadece özel isim olarak kullanılıyorsa büyük harfle başlar: kış meyvesi, Mevsim Sonbahar (şarkı), "Bu yaz epey sıcak geçti." gibi.

Hayvanlar, bitkiler ve diğer organizmalar

Canlı türlerinin bilimsel isimlerinin yazılışlarında sadece ilk kelimenin baş harfi büyük yazılır. Diğer harfler her zaman küçüktür. Tür adları eğik yazılır, örneğin: Vulpes vulpes.

Gök cisimleri

Gezegenlerin, yıldızların isimleri özeldir ve büyük harf ile başlar. "Güneş", "Dünya" ve "Ay" gibi sözcükler sadece "astronomi içerikli" kullanıldıklarında özel isim olarak kabul edilirler:

• "Gökyüzünde Güneş'e Dünya'dan yakın konumda bulunan Venüs, Akşam Yıldızı veya Sabah Yıldızı olarak da isimlendirilir."
• "Güzel bir gündü ve güneşin sıcaklığı hissediliyordu."
• "Meteorların açtığı kraterler Ay'da daha belirgindir ancak Jüpiter'in ayları için bunu söylemek mümkün değildir."

Yön isimleri ve bölgeler

Bölgeler özel isimlerdir; ön takıları ile birlikte büyük harflerle yazılır; örneğin "Doğu Anadolu". Aynı kural diğer formlarda da uygulanır; Trakya bölgesinden biri için "Trakyalı" diye yazılır.

Yön bildirgeleri ("kuzey", "güneydoğu" vs.) genel kullanımda özel isimler değillerdir ve büyük harfle başlamazlar. Aynı kural diğer formları için de geçerlidir. Batı tarafını kastederken "batı kanadı" denirken başka yerde özel harf muamelesi görebilir: "Doğu Almanya".

Eğer bir bölgenin özel bir isme kavuşup kavuşmadığına dair şüpheniz varsa, olmadığını varsayıp hareket ediniz.

Kurumlar

Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarının bütün sözcüklerinin baş harfleri büyük yazılır (örnek olarak: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Özel Alman Lisesi, Çiçek Pasajı gibi..).

Öte yandan kurumların türünü belirten sözcük veya sözcükler büyük harfle başlamaz:

Yanlış: "Arkadaşım Hastane`ye çiçekle geldi."

Doğru: "Arkadaşım hastaneye çiçekle geldi." veya "Arkadaşım Şişli Etfal Hastanesine çiçekle geldi."

Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Mavi Köşe Bakkaliyesinden, Gimanın, İş Bankasında.

Eğik yazı

'' (eğik yazı) işareti şu şekilde kullanılır. Örnek:

''Bu eğik bir yazıdır.''

ortaya çıkan sonuç:

Bu eğik bir yazıdır.

Kullanıcıların eğik yazıyı sadece belirli sözcükleri vurgulamak için kullanmaları tavsiye edilir. Eğik yazı tutumlu kullanılmalıdır.

Kullanıcılar aynı zamanda şu durumlarda da eğik yazıyı kullanabilir:

Eser adları

Kitap, gazete, dergi, film, dizi, televizyon programı, müzik albümü, video oyunu gibi isimler için italik yani eğik yazı kullanılmaktadır.

Sözcük olarak sözcükler

Sözcükleri sözcük olarak veya harfleri harf olarak yazarken italik yani eğik yazı kullanılır. Örneğin:

• Dü, iki anlamındadır.
• Latin asıllı alfabenin ilk harfi olan a sesli harftir.

Yabancı dillerden alınan sözcükler

Vikipedi'de, Türkçe bir karşılığı olmadığı için yabancı bir dilde yazılarak kullanılan, ancak bu kullanımıyla da Türkçeye henüz tam yerleşmemiş veya yazılışları Türkçeleştirilmemiş olan sözcüklerin eğik olarak yazılması tercih edilir. Türk abecesine uyarlanmış veya yazılışı, okunuşu ile uyumlu hâle getirilmek üzere değiştirilmiş sözcükler eğik yazılmaz.

Alıntılar

Normalde gerekmedikçe alıntıları italik yazmaya gerek yoktur. (Vurgulamak için ya da yabancı sözcüklerin kullanımında gerekebilir.) İtalik yazıların orijinal metinde bu şekilde olup olmadığını belirtin. Örnek:

Kuruldu bir âlem her günkü dünyamdan uzak,

Kaybolduğum düşünceye ve kendime yakın.

(vurgu eklenmiştir.)

Noktalama kuralları

Temelde Türkçe dil bilgisi kurallarını uygulayın. Vikipedi'de genel kullanımdan farklı olarak pek az uygulama vardır.

Tırnak işareti

Alıntılar için "çift tırnak" kullanınız; bu ekrandan daha rahat okunabilen bir karakterdir. 'tek tırnak' işaretini "bir alıntı 'bir başka alıntının içinde' olduğu zaman" kullanınız.

Not: Eğer bir ifade maddenin içinde tekli tırnak işareti içinde geçiyorsa, Vikipedi'nin arama özelliği kullanıldığında, bu özellik tırnak işaretleri içinde geçen ifadeyle birlikte bir sözcük oluşturuyormuş gibi işler. Örneğin maddede abcd ifadesi geçiyorsa, arama kutucuğuna abcd yazdığınızda bu ifadeyi bulamazsınız, bunun için ararken de tekli tırnak işaretinin kullanılması gerekmektedir. Bu karmaşık durum, çift tırnak işareti kullanmamıza yönelik başka bir tercih sebebidir.

Alıntılarda noktalama işaretleri kullanırken, noktalama işaretlerine sadece alıntının parçası iseler tırnak işaretlerinin içinde yer veririz.

Örnekler:

Can'a göre durum "vahimdi". (Nokta alıntının bir parçası değil.)

Can dedi ki: "Durum vahim." (Bütünüyle cümleden alıntı yapılmış, nokta alıntının bir parçası.)

Can'a göre bu "son yıllarda şahit olduğu en vahim durumdu." (Cümle bütünüyle alıntılanmamış da olsa nihai anlamı veren kısım alıntının içinde.)

Benzer şekilde, bir metinde bir makalenin başlığı tırnak işareti gerektiriyorsa (örneğin şarkı isimleri, şiirler, film ve dizi bölümlerinin isimleri vs.), tırnak işaretleri kalın olmamalı, çünkü işaret başlığın bir parçası değildir:

"Zampok Eyin Pi" Orhon Murat Arıburnu'nun bir şiiridir.

Daha uzun alıntılar ilk satıra iki nokta üst üste ile başlamak suretiyle yapılan girinti ile veya <blockquote> </blockquote> notasyonuyla ifade edilebilir. Girintili yazıyla ifade edilen alıntılarda tırnak işaretine gerek yoktur. Birden çok paragrafı olan (girinti kullanılmayan) alıntılarda, çift tırnak işareti her paragrafın başında eklenir, ancak sadece son paragrafın sonunda kapatılır.

Tırnak işaretlerini ve girintileri, alıntıları diğer metinlerden ayırmak için kullanın. Alıntıyı, alıntı yapılan metnin içinde vurgu, yabancı sözcük vb. olmadığı sürece eğik karakterle yazmaya gerek yoktur.

Tırnak işaretinin görünüşü

Tırnak işareti iki şekilde görünebilir:

• Tipografik “yazı”, ‘yazı’
• Daktilo tipi "yazı", 'yazı'

Her ikisi de kullanılabilir. Ancak bilgisayarlarda öntanımlı olan, dolayısıyla İnternetteki ve Vikipedi'deki çoğu yazıda kullanılan yazı tipi ikincisidir. O yüzden, özellikle madde başlığında tırnak işareti kullanılıyorsa, daktilo tipi olmasına dikkat ediniz.

Tırnak işaretine benzeyen aksan işaretlerini (`yazı´) kesinlikle kesme işareti veya tırnak işareti olarak kullanmayınız.

Parantez kullanılan yerlerde noktalama

Noktalama, içinde kullanıldığı yazıya göre uygulanır. Eğer yazının tamamı parantez içindeyse, bir fark olmadan aynen uygulanır. Paranteze alınan yazı tam bir cümle değilse (buradaki gibi), noktalama onun dışında kalır.

Bu uygulama köşeli parantez "[ ]" için de geçerlidir.

İki nokta

İki nokta kullanırken öncesinde boşluk bırakmayınız (kelimeye birleşik yazınız); iki noktadan sonra boşluk bırakmayı unutmayınız:

• Sadece iki sene üretildi: 1941 ve 1945. (Doğru kullanım)
• Sadece iki sene üretildi : 1941 ve 1945. (Yanlış kullanım)
• Sadece iki sene üretildi :1941 ve 1945. (Yanlış kullanım)
• Sadece iki sene üretildi:1941 ve 1945. (Yanlış kullanım)

Tire işaretleri

Vikipedi'de kullanılan tire ve çizgiler

Tire işareti veya daha açıklayıcı olmak gerekirse eksi tiresi (-) görsel olarak en kısa çizgi karakteridir. Geleneksel olarak satırları bölmede, sözcükleri birleştirmede veya eksi işareti yerine kullanılır. Tarihsel nedenlerden ötürü klavyede yer alan tek tire karakteridir. Diğer çizgi karakterleri yazılımları tarafından tutarlı bir şekilde gösterilemediği için en çok kullanılan çizgi karakteridir. Zaman aralığını ifade eder (İki tarih arası gibi). Sayılar veya kelimeler arasında kullanılan kısa çizginin yanlarında boşluk olmaz (İstanbul-Ankara gibi). Ancak çok sözcükten oluşan ifade ve tamlamalarda (örneğin 1 Mart 2005 - 23 Temmuz 2006) rahat okunabilme açısından boşluk tercih edilmelidir.

Kısa çizgi ayrıca Şanghay gibi yaygınlık kazanmış olanları hariç, Çince ve Japonca isimlerde hecelerin arasında kullanılır. (Örnek: Lin Yu-tang)

Bunun dışında kısa çizginin kullanıldığı durumlar şu şekilde özetlenebilir:

• Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için (Örnek: al-ış, dur-ak, göz-lük-çü)
• Fiil kök ve gövdelerini göstermek için (Örnek: dur-, ver-, başar-, kana-, yazdır-)
• Eklerin başına (Örnek: -ak, -den, -ış, -lık)
• Sözcükler arasında '-den...-a', 've', 'ile', 'ila', 'arasında' anlamlarını vermek için (Örnek: İngilizce-Türkçe Sözlük) Eğer iki sayı arasında bir değeri ifade etmek için kullanılıyorsa ve eksi işareti ile karışma olasılığı varsa '-den...-a' olarak yazmak tercih edilmelidir.

Eksi işareti (−), eşittir ve artı işaretleri ile aynı genişlikte olacak şekilde tasarlanmıştır. TeX ile yazılmayan denklemlerde eksi işareti yerine veya negatif sayıları ifade etmek için kullanılmalıdır. Hemen hemen bütün tarayıcılar tarafından desteklenir. HTML olarak − veya sayısal biçimiyle − kullanılabilir.

Uzun çizgi (—) kısa çizginin iki katı uzunluğunda olup genişlik olarak büyük M harfi ile yaklaşık aynı boydadır. Uzun çizgi, iki nokta üst üste veya parantez yerine kullanılabilir; düşünceyi açıklarken aniden değinilmesi gereken ayrı bir konu olduğu durumlar gibi. Yanlarında boşluk bırakıp bırakmamak yazarın elindedir. Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için de kullanılır.(Örnek: Bir zamanlar —yaklaşık 25 sene evvel— yolum buralara düşmüştü.)

Uzun çizgi hemen hemen tüm tarayıcılar tarafından desteklenir ve Vikipedi'de kullanılabilir. HTML'de — olarak ifade edilir. Numerik alternatifler olan — ve — aynı sonuçları versede okunabilirlik açısından kullanılmamalıdır. Eğer klavye destek veriyorsa doğrudan da girilebilir.

Eski daktilolarda çizgiler birbiriyle bitişik gözüktüğü için, uzun zaman çift çizgi (--) uzun çizgi yerine kullanılmıştır. Bu hâlen kabul edilebilir bir kullanımdır.

Vikipedi'de kullanılmayan tire işaretleri

Alıntı tiresi (―) Vikipedi'de kullanılmamalıdır. Bu tire işareti alıntı metinleri veya parantez yerine kullanılan tireyi ifade etmekte kullanılır, ancak birçok fontta zaten em dash ile aynı görünümde olduğundan ve tarayıcı desteği hemen hemen hiç olmadığından Vikipedi'de bu amaçla tire kullanılacaksa em dash kullanılır.

Aşağıdakiler tire değildir:

• Üstçizgi ( ¯ ) bir aksan işaretidir. Tire olarak kullanmayın.
• Altçizgi ( _ ) de bazı dillerde aksan işareti olarak kullanılır. Bazı bilgisayar işletim sistemlerinde veya uygulamalarda da boşluk karakteri yerine veya boşluğu ifade etmek için kullanılır. Tire olarak kullanmayın.

Vikipedistler için tire kullanım kılavuzu

Vikipedi:VikiSevgi adına, diğer kullanıcıların tire kullanımını kabul edip seçtikleri stillerini değiştirmemeniz tavsiye edilir. Şu anda Vikipedi'de, aşağıda belirtildiği şekilde değişik stiller mevcuttur.

• Sıkışık (boşluksuz) uzun çizgiler—bu örnekte görüldüğü gibi. Klavyede bu karakter varsa doğrudan girilebilir, yoksa — şeklinde yazılabilir.
• Boşluklu uzun çizgiler — bu örnekte görüldüğü gibi.
• Tire (kısa çizgi) çifti -- bu örnekteki gibi boşluklu veya boşluksuz--bu örnekte görüldüğü gibi. Özel karakter veya HTML kodu girmekle vakit kaybetmemek isteyen kullanıcılar tarafından uzun çizgi yerine kullanılabilir. Girişi kolay olmasına rağmen bazı kullanıcılar tarafından göze hoş gelmeyebilir.
• Boşluklu tek tire (kısa çizgi) - bu örnekte görüldüğü gibi.

Cümle sonlarındaki boşluklar

Cümle sonlarında bir veya iki boşluk bırakmanıza dair bir öneri yoktur. Zaten ikisi arasındaki fark sadece değiştir kutucuğunda görülebilir.

Eğik çizgi (taksim) işaretleri

İki sözcüğü eğik çizgiyle birleştirmekten kaçının çünkü bu yazım biçimi o sözcüklerin birbirleri ile ilişkili olduğunu belirtebilse de nasıl ilişkili olduklarını anlatmaz. Belirsizliği ortadan kaldırmak için açıkça yazmak tercih edilmelidir.

Hukuki metinler dışarıda tutulmak üzere, "ve/veya" yapısının kullanılması da tercih edilmemelidir. Onun yerine,

• "içeren veya (içeren ya da)" için "x veya y, ya da her ikisi" gibi,
• "dışlayan veya (dışlayan ya da)" için ise "ya x ya da y, ama her ikisi değil" gibi bir kalıbın

kullanılması tercih edilmelidir.

Kısaltmalar ve eşanlamlar

Ayrıca bakınız: Vikipedi:Stil rehberi (kısaltma)

Kısaltma veya eşanlamların yazılımın kurallarını kısaltma sayfasında bulunmaktadır.

Söyleniş/okunuş

Ayrıca bakınız: Vikipedi:Biçem el kitabı (fonetik)

Türkçe ve diğer dillerdeki kelimelerin hangi stil kullanarak kullanılacağı Vikipedi:Biçem el kitabı (fonetik) de bulunmaktadır.

Bilimsel yazım

• Bilimsel maddelerde birim sistemi olarak, tarihsel ya da pragmatik bir neden yoksa (Hubble sabiti örneğindeki SI birimi Hz yerine km/s/Mpc kullanımı gibi), SI birimlerini kullanın. Diğer maddeler için metrik sistem kullanılabilir; gerekirse, İngiliz ölçü sistemi parantez içinde belirtilebilir.
• Vikipedi'nin sayı yazım şekli 12.345.678,901 dir.
• Kimya ve kimyasal maddeler hakkındaki maddeler için, başlık hariç mümkün olan her yerde IUPAC'ın isimlendirmesini kullanın. Başlık için, sık kullanılan isminden sonra (eğer farklı ise) IUPAC ismi eklenmelidir. Genel bilgi için sistemik isimlendirmeye, özellikle organik bileşikler içinse IUPAC terminolojisine başvurabilirsiniz.
• Periyodik tablo grupları için , yeni kabul edilen IUPAC isimlerini kullanın (bunlar Roma ya da Latin harflerinden farklı olarak Hint-Arap sayılarını kullanmaktadır).
• Matematik ve matematik formülleri için, Vikipedi:Matematik sayfasına bakınız.

Basit tablolaştırma

Bir boşlukla başlayan satırlar, yazı karakteri enlerinin sabit bir değer aldığı ve basit tablolaştırma için kullanılabilecek satırlar hâline gelir. Bu şekildeki kullanımda, bir boşluk ile başlayan ve devamında da herhangi bir şey içermeyen satır ise tablodaki olası boş satır gereksinimini karşılar.

Örnek:

         T.C.'nin para birimleri
==========================================

2005'e kadar   2005 - 2006  2006'dan sonra
------------   -----------  --------------
     TL            YTL            TL
                   YKr            Kr

Daha karmaşık tabloların yapımı ile ilgili bilgi için bakın: Yardım:Tablo.

Kullanım ve imla

Kullanım

• Yazı içinde, yerleşmiş yabancı sözcükler kullanılmışsa, bunların ilk yazanın uygun gördüğü şekliyle bırakılmasında sakınca yoktur; ancak yine de maddeyi yazarken yaygın kullanıma sahip Türkçe alternatifler tercih edilmelidir.
• Genel olarak kabul görmüş sözcüklerin kullanımı doğru kabul edilip tercih edilmelidir.
• Anlamda şüpheye yer bırakmayacak sözcükler tercih edilmelidir.

Birinci tekil ve çoğul şahıs özne kullanımından kaçının

Vikipedi maddeleri bir kişinin fikirlerine ya da deneyimlerine dayandırılmamalıdır. Bu yüzden "Ben" sözcüğü ancak alıntı bir sözün içindeyse kullanılabilir, bunun dışında asla kullanılmamalıdır. Benzer sebeplerden dolayı "Biz" ve "Biri" sözcüklerinin de kullanımından kaçınılmalıdır. "Biz Vandallık tehlikesine karşı dikkatli olmalıyız" yerine "Kullanıcılar vandallık tehlikesine karşı dikkatli olmalıdır" daha ansiklopedik bir ifadedir.

Yine de bazı durumlarda "biz" veya "ben" sözcüklerini kullanmakta sakınca olmayabilir. Her okuyanda ortak genel algı deneyimleri bu duruma örnek sayılabilir. "İnsanlar gözlerini açtığında bir şeyler görürler" en iyi ifade biçimi olsa da "Biz gözümüzü açtığımızda bir şeyler görürüz" ifadesi de kullanılabilir. Bu ifade edilgen "Gözler açıldığında bir şeyler görünür." kullanımından iyidir.

Aynı zamanda "biz" sözcüğünü matematik hesaplamalarında kullanmak da kabul edilebilir. Örnek olarak: "Bir sayının mutlak değer içerisinden nasıl çıkacağını bulmak için ilk önce sayıyı bilmemiz gerekir."

İkinci tekil şahıs kullanımından kaçının

İkinci tekil şahsın kullanımı (sen) önerilmez. Bu ansiklopedik dilin muhafaza edilmesi ve cümlelerin açık olması açısından önemlidir. Yerine cümlenin öznesini belirtin, örneğin:

"Bir oyuncu başlangıç çizgisini geçtiği zaman 200 TL alır.", veya

"Başlangıç çizgisini geçen oyuncular 200 TL alırlar." şeklinde kullanın,

"Başlangıç çizgisini geçtiğin zaman 200 TL alırsın." kullanımı ansiklopedik dile uygun değildir ve önerilmez.

Ancak alıntı yapılırken bu kullanım tavsiye edilmez, alıntı doğrudan yapılmalıdır.

Para birimi

Fiyat ve para bilgisi eklerken, yalnız bir para birimi kullanın. Bu para birimi kullanım yerine göre en uygun olanı olmalıdır. Yanlış bir örnek:

... fiyatı 300 TL'dir (405 Dolar, 480 Euro).

Birden fazla birim gereksiz olduğundan bu tip kullanım yanlıştır. Ayrıca döviz kurları sürekli değiştiğinden belirtilen değerler aynı kalmayacaktır.

Ancak bölgesel fiyat farklılıklarına dair verilen bilgilerde farklı birimler şu şekilde kullanılabilir:

... İngiltere'de 10 Pound, ABD'de 8 Dolar ve Türkiye'de 15 TL'den piyasaya sürüldü.

Resimler

Tek bir resim içeren maddelerde resmin sağ üst köşeye yerleştirilmesi önerilir, fakat bu kesin bir kural değildir. Sağ tarafa bakan portreler sola hizalanmalıdır (Maddenin içine bakacak şekilde).

Şu anki resim ekleme ve ayarlama kodu yaklaşık olarak şöyledir:

[[Dosya:Resimadı.jpg|120px|sağ|küçükresim|Buraya resim alt yazısını ekleyin.]]

Resim altı yazıları

Resimler, fotoğraflar ve diğer grafikler "kendi kendilerini anlatmıyorlarsa" alt yazı ile birlikte kullanılmalıdır. Örneğin bir albüm ya da kitap kapağı için alt yazı gerekmeyebilir. Biyografik bir maddede konu alınan şahsın fotoğrafı gibi grafikler için alt yazı gerekmeyebilir, ancak pek çok yerde şahsın adı, doğum ve ölüm tarihi, fotoğrafın çekildiği yer ve zaman gibi bilgiler eklenir: "Mehmet Kara (1924-1999), 80'li yıllar, İzmir'deki evinde)" gibi. Alt yazı sadece bir cümle ya da cümle parçası ise sonuna noktalama işareti konulmaz, eğer birden fazla cümle içeriyorsa konulur. Kitap ismi ya da ilgili bir materyal gibi kısımlar haricinde alt yazı italik yazılmamalıdır. Alt yazı her zaman büyük harfle başlar. Resim hakkında tam bilginin resmin kendi sayfasına konulması gerektiğini unutmayın, bu sayede dileyen kullanıcı resme tıklayarak ayrıntılı bilgi edinebilir.

Sırasız listeler

Sırasız listeler hazırlanırken şu kurallara uyulmalıdır:

• Tam cümleler sıralanırken, daima noktalama işaretlerini kullanın ve bir nokta ile bitirin.
• Tamamlanmamış cümlelerin sonunda noktalama işareti kullanmayın.
• Cümle tiplerini karışık kullanmayın; bir listede ya tam cümleler ya da cümle parçaları kullanın.
• Listedeki her bir giriş büyük harfle başlar, cümle ya da cümle parçaları kullanılması farketmez.

Aidiyet

Bu belki de, bütün sayfaların benzer gözükmemesini sağlayan, Vikipedi'nin esnekliği ve çoğulculuğunun bir değer olarak görülebileceği bir alandır. Vikipedi'nin tarafsız bakış açısı ve özgün araştırmaya yer vermemek prensiplerinin her zaman için önceliği vardır. Yine de aşağıdaki prensipler yol gösterici olabilir:

• Bilindiği takdirde (ve diğer ilkeleri çiğnememek kaydıyla), yazıda söz konusu kişilerin kendilerini tanımlamakta kullandıkları terminolojiyi tercih edin.
• Daha açıklayıcı terimler kullanın. Örneğin Etiyopya'da yaşayan insanları tanımlamak için Afrikalı değil Etiyopyalı terimini kullanın.
• Bazı durumlarda daha geniş anlamlı tabirler, daha açıklayıcı tabirlere göre daha tarafsız olabilir. Bu durumlarda genel anlamlı terimi kullanın.
• Bir terimin en kapsayıcı veya doğru terim olduğunu baştan öngörmeyin.

İç bağlantılar

Sadece içerikle alakalı kelimeleri bağlantı yapın. Mümkün olan tüm kelimelere bağlantı vermek hem gereksiz hem de rahatsız edicidir; madde bağlantılar yüzünden daha zor okunur duruma gelmemelidir. Yoğun bir şekilde işlenmiş bağlantılar, gerçekten konuyla ilgili ve yararlı bağlantıların da gözden kaçmasına neden olur. Sayfanın ileride düzenlenmesini zorlaştırır. Bağlantı temelde basılı yayınlardaki dipnotların yerine geçer. Basılmış bir ansiklopedide her kelimenin ardında "(bkz:)" yazılması akla yatkın değildir. Bu yüzden bağlantılar tasarruflu ve konuyla ilgili yarar sağlayacakları yerde kullanılmalıdır.

Maddelerde yer alan her yılın viki-bağlantısının yapılmasına gerek yoktur. Her bağlantıyı eklerken kendi kendimize şu soruyu sormalıyız: Bu bağlantıya tıklamak, okuyucuyu yararlı bir bilgiye ulaştıracak mı? Bunun yanında, içindeki bilgilerin güncellenmesi gerekebileceğinden, güncel tarihler için bağlantı oluşturmakta yarar vardır.

Bağlantı oluşturduktan sonra doğru yere gidip gitmediklerini kontrol edin. Eğer kelimenin farklı bir anlamına bağlanmışsa veya anlam ayrımı sayfasına bağlanmışsa tekrar düzenleyin.

Başvuru kaynakları (referanslar)

Maddeyle ilgili referanslar verirken aşağıdaki alt başlıkları kullanabilirsiniz:

Ayrıca bakınız

Maddede geçen terimlerin sayfalarına yani madde ile birebir ilgisi olmayan ama maddeyi tam olarak kavramak için yararlı olacak maddeleri barındırır.

İlgili maddeler

Maddenin konusu ile birebir ilgili diğer maddeler için, örneğin maddenin bir sonucu olan şeyleri konu alan maddeler gibi (Bell maddesinde İlgili Maddeler'de telefon bulunabilir).

Dış bağlantılar

Adından da anlaşıldığı gibi Vikipedi dışındaki sitelere referans verirken kullanmanız gereken alt başlık.

Kaynakça

Maddeyi hazırlarken yararlandığınız; yeniden yorumladığınız ya da birebir alıntılar yaptığınız kaynakların listesi. Telifli eserleri hiçbir şekilde kopyalayamayacağınızı unutmayın.

Diğer dillerdeki Vikipedilerden tercüme edilmiş maddeler için Kaynakça kısmına aşağıdaki örnek benzeri bir açıklama yazıp, kalan kaynakları da 'Diğer Kaynaklar' şeklinde ekleyiniz:

Bu makalenin çoğu Wikipedia'nın aynı başlıklı İngilizce makalesinden (29 Mayıs 2005) alınmadır. İngilizce makalenin gösterdiği kaynaklar aşağıdadır.

• Tompkins, Calvin (1996), Duchamp: A Biography. U.S.: Henry Holt and Company, Inc.

Diğer Kaynaklar:

• Lynton, Norbert (1980), Modern Sanatın Öyküsü, Çev. Cevat Çapan-Sadi Öziş, Remzi Kitabevi.

Notlar

Burada bulamadığınız kurallar

Eğer bu sayfada aradığınız kullanım biçimini bulamazsanız, Türk Dil Kurumu gibi diğer kaynaklara başvurunuz. Ayrıca konuyu, özellikle taraflı olduğunu düşündüklerinizi, bu sayfanın tartışma sayfasına taşımaktan çekinmeyiniz.

Daha basit bir yöntem de, beğendiğiniz bir maddeyi "değiştir" ile açarak diğer yazarların nasıl yaptıklarına bakmaktır. Sonra sayfayı kaydetmeden kapatabilirsiniz, ama hazır gelmişken bir göz atın isterseniz çünkü her madde daha iyiye geliştirilebilir.

Kodu sade tutun

Bilginin gösterilmesi açısından yararlı ve anlaşılır bir şekilde mümkün olan en sade biçimlemeyi tercih edin. Biçimleme kodları değişik tarayıcılarda değişik şekillerde gösterilebilir. Bu yüzden HTML ve CSS'i geçerli bir sebep olmadığı sürece kullanmayın. Biçimlendirmeyi minimuma indirmek düzenlemeyi kolaylaştıracaktır.

Özellikle CSS'in float veya line-height özelliklerini kullanmayın, çünkü bunlar büyük fontlar kullanıldığı zaman bazı tarayıcılarda sayfanın gösterilme işleminin yarım kalmasına neden olmaktadır.

Biçem sorunları

Yazı büyüklüğü, boşluklar ve renk gibi biçem ögelerinin ayarlanması özel bir durum gerektirmedikçe Vikipedi'ye bırakılmalıdır. Eğer bir yazı büyüklüğü belirtmek zorunda iseniz göreceli bir büyüklük belirtin; font-size: 80% gibi. font-size: 4pt gibi mutlak büyüklük belirtmekten kaçının.

Açıklamak ve vurgulamak için salt renk kullanımı önerilmez, ancak eğer gerekiyorsa renk körü bir birey tarafından görüldüğünde problem çıkarmayacak şekilde kullanılmalıdır. (Örneğin kırmızı ve yeşili yan yana kullanmayın.) Sayfaları Vischeck ile kontrol etmek faydalı olacaktır. Yardımcı olması açısından renk kullanımı kabul edilir, ancak bilgi renksiz olarak da eşit şekilde ulaşılabilir olmalıdır.

Yorumları görünmez kılın

Ana sayfa: Vikipedi:Biçem el kitabı/Gizli metin

Maddenin tamamlanmamış ve eksik olduğunu vurgulamaktan kaçının.

Benzer düşünce ile, okuyucunun henüz bir içeriğe sahip olmayan tablo ve başlıkları görmesinde pek bir fayda yoktur.

Diğer kullanıcılarla iletişim kurmak istiyorsanız, tartışma sayfasına mesaj bırakın. Yalnızca mesajınızı madde içerisinde vermenin gerçekten avantaj sağladığı durumlarda ise sıradan okurların göremeyeceği satır arası yorumları kullanın. Bunun için, salt kullanıcıların görmesini istediğiniz yazıyı <!-- ve --> işaretleri arasına alın.

Örneğin aşağıdaki

merhaba <!-- Bu bir yorumdur --> dünya


yazısı şu şekilde görülür:

merhaba dünya

Böylece yorum sadece viki kodlarına bakıldığında görülebilir.

Okunabilirlik

Okunabilirliği değerlendirin. Yazdıklarınızın kolay okunur olmasına özen gösterin. Kalın harfler ve listeler gibi öğelerin kullanımında sağduyulu davranın. Bu konu hakkında daha fazla bilgiyi Jakob Nielsen tarafından hazırlanmış "How Users Read on the Web" sayfasında bulabilirsiniz. (İngilizce)

Çeviri

Ana sayfa: Vikipedi:Çeviri

Çoğu madde başka dillerden çeviri yaparak Vikipedi'ye kazandırılır ve biçem kurallarının yanı sıra çeviride dikkat edilmesi gereken başka konular da vardır.

Editörler metni Türkçeye çevirdiğinde, orijinal metni veya kavramı italik olarak eklemeye çalışmalıdırlar. Çeviride gerçek ve yaygın Türkçe sözcükler kullanmaya dikkat edilmelidir. Maddelerin nasıl çevrildiğini daha detaylı öğrenmek için Yardım:Çeviri nasıl yapılır? sayfasına bakabilirsiniz.

Ayrıca bakınız

• Vikipedi:İfadeleri netleştirin