Gazap Üzümleri (film)

Gazap Üzümleri
The Grapes of Wrath
	"Gazap Üzümleri" (The Grapes of Wrath) filminin sinema afişi.
Yönetmen	John Ford
Yapımcı	Darryl F. Zanuck
Senarist	Nunnally Johnson; John Steinbeck (roman)
Oyuncular	Henry Fonda; Jane Darwell; John Carradine
Müzik	Alfred Newman
Görüntü yönetmeni	Gregg Toland
Kurgu	Robert L. Simpson
Stüdyo	20th Century Fox
Dağıtıcı	20th Century Fox
Cinsi	Sinema filmi
Renk	Siyah-beyaz
Yapım yılı	1940
Çıkış tarih(ler)i	24 Ocak 1940
Süre	128 dakika
Ülke	ABD
Dil	İngilizce
Diğer adları	Gazap Üzümleri (Türkiye); Les Raisins de la Colère (Fransa); Furore (İtalya) ; Las Uvas de la ira (İspanya); Früchte des Zorns (Almanya)

Gazap Üzümleri, 1940 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı The Grapes of Wrath'tır. John Steinbeck'in 1939 yılında yazdığı, kendisine Pulitzer Ödülü'nü getiren aynı adlı romanından senaryosunu Nunnally Johnson'ın uyarlayıp yazdığı filmi John Ford yönetmiştir. Yapımcılığını Darryl F. Zanuck'un üstlendiği filmin siyah beyaz görüntüleri Gregg Toland'a aittir. Başlıca rollerinde Henry Fonda, Jane Darwell ve John Carradine oynamışlardır. Filmde 1930'lu yıllarda ABD'de hüküm süren Büyük Ekonomik Buhran sırasında fakirleşen Oklahoma'lı bir ailenin kuraklığın da etkisi ile verimsiz hale gelen topraklarını terkederek mevsimlik işler için Kaliforniya'ya doğru çetin şartlarda yola çıkmaları anlatılmaktadır. Film 1941 yılında 7 dalda aday gösterildiği Oscar ödüllerinden ikisini aldı; En İyi Yönetmen Akademi Ödülü John Ford'a, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü de Jane Darwell'a verildi. Ayrıca film çeşitli yarışmalarda 5 ödül daha kazanmıştır. Kongre Kütüphanesi'ne bağlı Ulusal Film Arşivi'nin ilk kez olarak 1989 yılında seçmeye başladığı "korunma altına alınması gereken filmler" arasında "Gazap Üzümleri" de vardı.^[1] "Gazap Üzümleri" nin John Ford'un en iyi filmi olduğu söylenmektedir. Aynı zamanda uyarlandığı edebiyat eserinden daha üstün olan ender Hollywood filmlerinden biridir, bu fikre romanın yazarı John Steinbeck de katılmaktaydı.^[2]

Özet

Tom Joad (Henry Fonda) kasıtsız adam öldürme suçundan girdiği hapishaneden cezasını tamamlayıp henüz çıkmıştır ve otostop yaparak Oklahoma'daki ailesinin çiftliğine doğru gitmektedir. Yolda önceden tanıdığı Casy (John Carradine)'e rastlar. Casy aynı zamanda Tom'u vaftiz eden din adamıdır ancak inancını kaybettiği için vaizliği bırakmıştır. Casy Tom'a kuraklık, kum fırtınaları ve yeni uygulanmaya başlanan tarım ve bankacılık metodlarının bir zamanlar verimli topraklara sahip olan Oklahoma'yı kırıp geçirdiğini anlatır. Birlikte Tom Joad'un çiftliğine ulaştıklarında Joad ailesinin göçe hazırlandıklarını görürler, zira banka onların çiftliğine de el koymuştur. Ertesi gün şafakta on iki kişilik Joad ailesi tüm eşyaları ile birlikte külüstür bir kamyona doluşarak Kaliforniya'ya 'vaadedilmiş topraklar'a doğru yola çıkarlar. Aslında California'dan da çok umutlu değillerdir, çünkü zaman 1930'lardır ve Büyük Ekonomik Buhran tüm ABD'yi etkisi altına almıştır. Yolda umduğunu bulamayıp geriye dönen birçok aile ile karşılaşırlar. İlk durakları sefil bir göçmen kampıdır. Meyve toplayıcılarının barındığı bu kampta şartlar çok acımasız ücretler çok düşüktür, adeta bir esir kampını andıran bu kampta perişan aileler, aç çocuklar, silahlı muhafızlar görürler. Burada fazla kalamayıp ayrılırlar. İkinci durakları ise hükûmete ait bir başka kamptır, ancak burası diğeriyle kıyaslanamayacak kadar rahat, temiz ve sakin bir yerdir,çalışma şartları ve ücretler de iyi olduğu gibi yönetimi de baskıcı değildir zaten yöneticiler kamp sakinlerinin kendi seçtikleri elemanlardan oluşmuştur.

Oyuncu kadrosu

Henry Fonda ... Tom Joad
Jane Darwell ... Anne Joad
John Carradine ... Casy
Charley Grapewin ... Büyükbaba
Dorris Bowdon ... Rosasharn
Russell Simpson ... Baba Joad
O.Z. Whitehead ... Al
John Qualen ... Muley
Eddie Quillan ... Connie
Zeffie Tilbury ... Büyükanne
Frank Sully ... Noah
Frank Darien ... John amca
Darryl Hickman ... Winfield
Shirley Mills ... Ruth Joad
Roger Imhof ... Thomas
Ward Bond ... Polis memuru
Pat Flaherty ... Şerif yardımcısı

Film hakkında notlar

ABD Ulusal Film Arşivi 1989 yılından beri her yıl düzenli olarak koruma altına alıncak "tarihi, kültürel ve estetik açıdan önemli" filmleri belirlemekte ve ilan etmektedir.1989 yılında ilk kez olarak koruma altına alınmasına karar verdiği 25 film arasında "Gazap Üzümleri" de vardı.
Filmin çekimleri 7 haftada tamamlanmıştır.
Filmin ABD dışında gösterilen kopyalarında, filmin başına Büyük Ekonomik Buhran ve ünlü Oklahoma kuraklığı (Oklahoma Dust Bowl) hakkında açıklayıcı bilgi yazısı eklenmişti.
Büyük Ekonomik Buhran, Oklahoma'daki büyük kuraklık ve bunların kırsal insanları üzerine etkileri Amerikalı ünlü belgesel fotoğrafçısı Dorothea Lange (d.1895 - ö.1965) tarafından devlete ait "Çiftçi Güvenlik Kuruluşu" (FSA) tarafından görevlendirildiği 1935-1939 yılları arasında çektiği fotoğraflarla çok iyi belgelenmişti. "Gazap Üzümleri"nin ünlü görüntü yönetmeni Gregg Toland'ın siyah beyaz görüntüleri de Dorothea Lange'ın fotoğraflarındaki belgeselci bakış açısını yakalamayı başarmıştır.
Filmin sendika yanlısı duruşu hem romanın yazarı John Steinbeck'in hem yönetmen John Ford 'un McCarthy tarafından komünizm yanlısı eğilimleri olduğu iddiasıyla Kongre'de soruşturmaya uğramalarına yol açmıştı.
İronik bir şekilde film Josef Stalin'in emri ile 1940 yılında Sovyetler Birliği'nde de yasaklandı, gerekçesi ise filmde en fakir Amerikalılerin bile araba sahibi olabileceğinin gösteriliyor olmasıydı.^[3]
Hem film hem roman California'daki banka ve tarım şirketlerinin baskısı ile California dahil ABD'de birçok eyalette yasaklanmıştı. Hatta "Gazap Üzümleri" romanı John Steinbeck'in memleketi olan Salinas, California'da bile 1990 yılına kadar halk kütüphanesine giremedi. Roman ve filmden dolayı hem Steinbeck hem de 20th Century-Fox film şirketi sayısız ölüm tehditleri almışlardı. 20th Century-Fox birçok eyalette boykot edilmişti. Buna karşılık roman ABD'de birçok okulda hâlen okunması zorunlu kitaplar listesindedir.
Amerikan Film Enstitüsü filmi "Tüm zamanların en iyi filmleri" arasında 23. sırada ilan etmiştir.

Filmin ödülleri

Kazandığı ödüller

1941 Oscar - En İyi Yönetmen Akademi Ödülü - John Ford
1941 Oscar - En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü - Jane Darwell

Adaylıkları

1941 Oscar - En İyi Film Akademi Ödülü
1941 Oscar - En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü - Henry Fonda
1941 Oscar - En İyi Kurgu Akademi Ödülü - Robert L. Simpson
1941 Oscar - En İyi Senaryo Akademi Ödülü - Nunnally Johnson
1941 Oscar - En İyi Ses Akademi Ödülü - Edmund H. Hansen

Kaynakça

^ "National Film Registry" (İngilizce). en.wikipedia.org. 14 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2009.
^ "The Grapes of Wrath/review" (İngilizce). IMDb. 19 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2010.
^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.

Dış bağlantılar

Gazap Üzümleri: Amerika’nın Kalbine Yolculuk^{[ölü/kırık bağlantı]}
IMDb'de Gazap Üzümleri
allmovie.com'da "The Grapes of Wrath"14 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "National Film Registry" (İngilizce). en.wikipedia.org. 14 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2009.

[2] "The Grapes of Wrath/review" (İngilizce). IMDb. 19 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2010.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.

[1]

[2]

[3]

g t d John Ford filmleri
Sessiz filmler	The Tornado (1917) The Trail of Hate (1917) The Scrapper (1917) Cheyenne's Pal (1917) The Soul Herder (1917) Straight Shooting (1917) The Secret Man (1917) A Marked Man (1917) Bucking Broadway (1917) The Phantom Riders (1918) Wild Women (1918) Thieves' Gold (1918) The Scarlet Drop (1918) Hell Bent (1918) A Woman's Fool (1918) The Craving (1918) Three Mounted Men (1918) Roped (1919) The Fighting Brothers (1919) A Fight for Love (1919) Rustlers (1919) Bare Fists (1919) Gun Law (1919) By Indian Post (1919) The Gun Packer (1919) Riders of Vengeance (1919) The Last Outlaw (1919) The Outcasts of Poker Flat (1919) Ace of the Saddle (1919) Rider of the Law (1919) A Gun Fightin' Gentleman (1919) Marked Men (1919) The Prince of Avenue A (1920) The Girl in Number 29 (1920) Hitchin' Posts (1920) Just Pals (1920) The Big Punch (1921) The Freeze-Out (1921) The Wallop (1921) Desperate Trails (1921) Action (1921) Sure Fire (1921) Jackie (1921) Little Miss Smiles (1922) Silver Wings (1922) The Village Blacksmith (1922) The Face on the Bar-Room Floor (1923) Three Jumps Ahead (1923) Cameo Kirby (1923) North of Hudson Bay (1923) Hoodman Blind (1923) The Iron Horse (1924) Hearts of Oak (1924) Lightnin' (1925) Kentucky Pride (1925) Thank You (1925) The Fighting Heart (1925) The Shamrock Handicap (1926) 3 Bad Men (1926) Upstream (1927) Four Sons (1928) Strong Boy (1929)
Sesli filmler	The Black Watch (1929) Men Without Women (1930) Born Reckless (1930) Up the River (1930) Seas Beneath (1931) The Brat (1931) Arrowsmith (1931) Air Mail (1932) Flesh (1932) Pilgrimage (1933) Doctor Bull (1933) The Lost Patrol (1934) The World Moves On (1934) Judge Priest (1934) The Whole Town's Talking (1935) Muhbir (1935) Steamboat Round the Bend (1935) The Prisoner of Shark Island (1936) Mary of Scotland (1936) The Plough and the Stars (1936) Wee Willie Winkie (1937) The Hurricane (1937) Four Men and a Prayer (1938) Submarine Patrol (1938) Stagecoach (1939) Young Mr. Lincoln (1939) Drums Along the Mohawk (1939) Gazap Üzümleri (1940) Eve Dönüş (1940) Tobacco Road (1941) How Green Was My Valley (1941) They Were Expendable (1945) My Darling Clementine (1946) The Fugitive (1947) Fort Apache (1948) Çöl Yavrusu (1948) She Wore a Yellow Ribbon (1949) When Willie Comes Marching Home (1950) Wagon Master (1950) Rio Grande (1950) The Quiet Man (1952) What Price Glory (1952) The Sun Shines Bright (1953) Mogambo (1953) The Long Gray Line (1955) Mister Roberts (co-d, 1955) The Searchers (1956) The Wings of Eagles (1957) The Rising of the Moon (1957) Gideon's Day (1958) The Last Hurrah (1958) The Horse Soldiers (1959) Sergeant Rutledge (1960) Two Rode Together (1961) The Man Who Shot Liberty Valance (1962) How the West Was Won (1963) Donovan's Reef (1963) Cheyenne Autumn (1964) 7 Women (1966)
Televizyon	"Rookie of the Year" (1955) "The Colter Craven Story" (1960) "Flashing Spikes" (1962)
Yapımcı	The Iron Horse (1924) The Blue Eagle (1926) Mother Machree (1928) Hangman's House (1928) Riley the Cop (1928) Salute (1929) Flesh (1932) The Adventures of Marco Polo (1938) Young Cassidy (1965)
Belgesel	Torpedo Squadron (1942) Sex Hygiene (1942) The Battle of Midway (1942) December 7th: The Movie (1943) Undercover (1943) This Is Korea (1951) Korea: Battleground for Liberty (1959) Chesty: A Tribute to a Legend (1970) Vietnam! Vietnam! (1971) (produced and co-wrote)

g t d En İyi Film National Board of Review Ödülü sahipleri
1932–1950	I Am a Fugitive from a Chain Gang (1932) Topaze (1933) It Happened One Night (1934) Muhbir (1935) Mr. Deeds Goes to Town (1936) Night Must Fall (1937) The Citadel (1938) Nazi Casusunun İtirafı (1939) Gazap Üzümleri (1940) Yurttaş Kane (1941) In Which We Serve (1942) The Ox-Bow Incident (1943) None But the Lonely Heart (1944) The True Glory (1945) V. Henry (1946) Mösyö Verdoux (1947) Paisà (1948) Bisiklet Hırsızları (1949) Sunset Bulvarı (1950)
1951–1975	İnsanlık Suçu (1951) Kadın Satılmaz (1952) Jül Sezar (1953) Rıhtımlar Üzerinde (1954) Marty (1955) 80 Günde Devri Alem (1956) Kwai Köprüsü (1957) İhtiyar Adam ve Deniz (1958) İnsanlık Uğruna (1959) Sons and Lovers (1960) Question 7 (1961) En Uzun Gün (1962) Tom Jones (1963) Becket (1964) The Eleanor Roosevelt Story (1965) Her Devrin Adamı (1966) Bir Aşk Yetmez (1967) The Shoes of the Fisherman (1968) Son Gerçek (1969) General Patton (1970) Kanlı Saltanat (1971) Kabare (1972) Belalılar (1973) Konuşma (1974) Barry Lyndon (1975)
1976–2000	Nashville (1975) Başkanın Bütün Adamları (1976) The Turning Point (1977) Cennet Günleri (1978) Manhattan (1979) Sıradan İnsanlar (1980) Ateş Arabaları (1981) Kızıllar (1981) Gandhi (1982) Betrayal (1983) Sevgi Sözcükleri (1983) A Passage to India (1984) Mor Yıllar (1985) Manzaralı Oda (1986) Güneş İmparatorluğu (1987) Mississippi Yanıyor (1988) Bayan Daisy'nin Şoförü (1989) Kurtlarla Dans (1990) Kuzuların Sessizliği (1990) Howards End (1992) Schindler'in Listesi (1993) Forrest Gump (1994) Ucuz Roman (1994) Aşk ve Yaşam (1995) Shine (1996) Los Angeles Sırları (1997) Gods and Monsters (1998) Amerikan Güzeli (1999) Düşlerin Efendisi (2000)
2001–günümüz	Kırmızı Değirmen (2001) Saatler (2002) Gizemli Nehir (2003) Düşler Ülkesi (2004) İyi Geceler ve İyi Şanslar (2005) Iwo Jima'dan Mektuplar (2006) İhtiyarlara Yer Yok (2007) Milyoner (2008) Aklı Havada (2009) Sosyal Ağ (2010) Hugo (2011) Zero Dark Thirty (2012) Aşk (2013) En Şiddetli Sene (2014) Mad Max: Fury Road (2015) Yaşamın Kıyısında (2016) The Post (2017) Yeşil Rehber (2018) The Irishman (2019) Da 5 Bloods (2020) Licorice Pizza (2021) Top Gun: Maverick (2022) Killers of the Flower Moon (2023)

g t d En İyi Film New York Sinema Eleştirmenleri Birliği Ödülü sahipleri
1935–1950	Muhbir (1935) Mr. Deeds Goes to Town (1936) The Life of Emile Zola (1937) The Citadel (1938) Wuthering Heights (1939) Gazap Üzümleri (1940) Yurttaş Kane (1941) In Which We Serve (1942) Watch on the Rhine (1943) Yolumda Giderken (1944) The Lost Weekend (1945) Hayatımızın En Güzel Yılları (1946) Centilmenlik Anlaşması (1947) The Treasure of the Sierra Madre (1948) All the King's Men (1949) Perde Açılıyor (1950)
1951–1975	İhtiras Tramvayı (1951) Kahraman Şerif (1952) İnsanlar Yaşadıkça (1953) Rıhtımlar Üzerinde (1954) Marty (1955) 80 Günde Devri Alem (1956) Kwai Köprüsü (1957) The Defiant Ones (1958) Ben-Hur (1959) Garsoniyer / Sons and Lovers (1960) West Side Story (1961) Ödül verilmedi (1962) Tom Jones (1963) My Fair Lady (1964) Darling (1965) A Man for All Seasons (1966) Gecenin Sıcağında (1967) The Lion in Winter (1968) Z (1969) Five Easy Pieces (1970) Otomatik Portakal (1971) Cries and Whispers (1972) Day for Night (1973) Amarcord (1974) Nashville (1975)
1976–2000	Başkanın Bütün Adamları (1976) Annie Hall (1977) Avcı (1978) Kramer Kramer'e Karşı (1979) Sıradan İnsanlar (1980) Kızıllar (1981) Gandhi (1982) Sevgi Sözcükleri (1983) A Passage to India (1984) Prizzi'lerin Onuru (1985) Hannah and Her Sisters (1986) Broadcast News (1987) The Accidental Tourist (1988) Sol Ayağım (1989) Sıkı Dostlar (1990) Kuzuların Sessizliği (1991) The Player (1992) Schindler'in Listesi (1993) Şike (1994) Leaving Las Vegas (1995) Fargo (1996) L.A. Confidential (1997) Er Ryan'ı Kurtarmak (1998) Topsy-Turvy (1999) Trafik (2000)
2001–günümüz	Mulholland Çıkmazı (2001) Far from Heaven (2002) Yüzüklerin Efendisi: Kralın Dönüşü (2003) Sideways (2004) Brokeback Dağı (2005) Uçuş 93 (2006) İhtiyarlara Yer Yok (2007) Milk (2008) Ölümcül Tuzak (2009) Sosyal Ağ (2010) Artist (2011) Zero Dark Thirty (2012) Düzenbaz (2013) Çocukluk (2014) Carol (2015) Aşıklar Şehri (2016) Uğur Böceği (2017) Roma (2018) The Irishman (2019) İlk İnek (2020) Drive My Car (2021) Tár (2022) Killers of the Flower Moon (2023)