Batının Zaferi

Batının Zaferi
How the West Was Won
	"Batının Zaferi" (How the West Was Won) filminin özgün sinema afişi
Yönetmen	John Ford; Henry Hathaway; George Marshall; Richard Thorpe
Yapımcı	Bernard Smith
Senarist	James R. Webb; John Gay
Oyuncular	Devasa oyuncu listesi için Oyuncu kadrosu alt başlığına bakınız
Müzik	Alfred Newman
Görüntü yönetmeni	Milton R. Krasner; William H. Daniels; Charles Lang; Joseph LaShelle
Kurgu	Harold F. Kress
Stüdyo	MGM; Cinerama Productions Corp.
Dağıtıcı	MGM; Cinerama Productions Corp.
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Epik western, macera, dram, romantik
Renk	Renkli (Metrocolor)
Yapım yılı	1962
Çıkış tarih(ler)i	1 Kasım 1962, İngiltere; 20 Şubat 1963, ABD; Aralık 1968, İstanbul
Süre	162 dakika
Ülke	ABD
Dil	İngilizce; Arapaho dili
Bütçe	$15,000,000
Diğer adları	Batının Zaferi (Türkiye); La conquête de l'Ouest (Fransa); La conquista del West (İtalya); La conquista del Oeste (İspanya); Das war der wilde Westen (Batı Almanya)

Batının Zaferi, 1962 ABD yapımı epik western filmidir. Özgün adı How the West Was Won (Tr: Batı Nasıl Kazanıldı) olan film Türkiye'de Aralık 1968'de sinemalarda gösterime girmişti.^[1]

Bu fim 1952 yılında geliştirilen Cinerama tekniği ile çekilmiş ilk birkaç filmden biridir. Bu teknikte üç adet senkronize kamera kullanılarak çekilen film yine üç projektörle eş zamanlı olarak içbükey, dev bir perdeye yansıtılıyordu. Çok pahalı bir sistem olan gerçek "üç şeritli" Cinerama tekniği ile sadece 10 film çevrilebilmişti. Daha sonra Cinerama'nın çeşitli basitleştirilmiş versiyonları da çıktı. Cinerama, çok özel sinema salonları gerektirdiği için (Bugünün IMAX'leri gibi), haliyle daha geniş bir seyirci kitlesine ulaşabilmek için filmin 70mm ve 35mm baskıları da yapılmıştı. Türkiye'de de 35mm baskısı gösterime girmişti.^[2]

3 saate yakın süren bu film 1839 ve 1889 yılları arasında Amerika'nın batısına doğru yayılan insanların destansı öykülerini anlatırken, bu kıtanın tarihinin mihenk taşları olan Amerikan İç Savaşı, Altına hücum, demiryollarının inşası ve Kızılderili savaşları gibi olaylara da değinir. Filmin ön planında görülen iki ailenin öyküsü aslında yeniden yaratılan bir ulusun da öyküsüdür. Filmde posta arabaları, 'saloonlar', revü kızları, kumarbazlar, silahşorlar, avcılar, kızılderililer, fırsatçılar gibi western türünün bütün klasik ögelerini bir arada görmek mümkündür. Bu açılardan "How the West Was Won" antolojik bir filmdir.

Filmi western filmlerinin dört ünlü yönetmeni John Ford, Henry Hathaway, George Marshall ve Richard Thorpe birlikte yönetmişlerdir. "Batının Zaferi" nin Carroll Baker'dan Karl Malden ve Henry Fonda'ya, James Stewart'tan John Wayne ve Gregory Peck'e kadar ünlülerden oluşmuş çok geniş bir oyuncu kadrosu (afişteki yazıya göre 24 büyük yıldızı) vardır. Filmin anlatıcısı ise Spencer Tracy'dir.

"Batının Zaferi", aralarında "en iyi film ödülü" nün de olduğu 8 dalda birden aday gösterildiği Oscar ödüllerinden "en iyi özgün senaryo", "en iyi ses" ve "en iyi kurgu" dallarında olmak üzere üç tanesini kazanmıştır. Ayrıca 1997 yılında ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.

Konusu

1839 yılından başlayarak Amerikan tarihinin yarım asırlık bir dönemini kapsayan ve birkaç ailenin Erie Kanalı'ndan Kaliforniya'ya kadar süren uzun yolculuklarını takip eden bu neredeyse üç saatlik destansı film beş bölümden oluşmaktadır:

Nehirler (1830'lar)

Bu bölümü Henry Hathaway yönetmiştir
Avcı Linus Rawlings (James Stewart) kürk ticareti için Pittsburgh'a doğru giderken yolda İskoçya göçmeni bir grup yeni yerleşimciye rastlar. Yerleşimciler Zebulon Prescott (Karl Malden) liderliğinde Ohio Nehri'nden aşağı doğru, Illinois topraklarına doğru gitmektedirler. Zebulon'un büyük kızı Eve (Carroll Baker) ve Linus birbirlerine karşı ilgi duyarlar ama henüz yerleşik hayata geçmeye hazır olmayan Linus yoluna devam eder.

Linus nehir kenarında bir mağarada bulunan ve asıl sahipleri tarafından terk edilmiş bir değiş tokuş dükkânında mola verir. Burayı kendilerine "nehir korsanları" adını veren, "Albay" Hawkins (Walter Brennan)'in liderliğinde bir grup haydut işletmektedir. Bu haydutlar gelip geçenleri öldürüp, para ve eşyalarına el koyarak geçinmektedirler. Linus, çetenin elemanlarından güzel bir kız olan Dora Hawkins (Brigid Bazlen)'in tuzağına düşer ve sırtından bıçaklanarak derin bir çukura atılır. Neyse ki yarası hafiftir. Oradan kurtularak Prescott'ları uyarır ve onları benzer bir akıbetten kurtarır.

Yerleşimciler yollarına nehirden salla devam ederlerken akıntıya kapılırlar, Zebulon ve karısı Rebecca (Agnes Moorehead) boğularak ölürler. Sürekli Eve'i düşünen Linus onsuz yapamayacağını anlar ve geri dönüp onunla evlenir. Eve'in ısrarlı isteğine uyarak o bölgede yerleşirler. Prescottların küçük kızı Lilith (Debbie Reynolds) ve diğer kardeşleri yollarına devam ederler.

Düzlükler (1850'ler)

Bu bölümü Henry Hathaway yönetmiştir
Lilith (artık adı Lily olmuştur), St. Louis'de bir dans salonunda şarkıcılığa başlar. Buraya gelen bir avukat ona Kaliforniya'da bir altın madeni miras kaldığı haberini verir. Bu habere istemeden kulak misafiri olan profesyonel kumarbaz Cleve Van Valen (Gregory Peck) Lily'yle ilgilenmeye başlar. Lily kendisine miras kalan madeni devralmak üzere Roger Morgan (Robert Preston)'ın liderliğinde batıya doğru giden bir kervana katılınca Cleve de peşinden gelir. Kendisine kur yapan iki erkeğe de yüz vermeyen Lily'in en yakın arkadaşı geçkin yaşına rağmen koca aramaktan bıkmayan bir kadın olan Agatha Clegg (Thelma Ritter)'dir. Bir Cheyenne saldırısından sağ çıktıktan sonra Lily ve Cleve madene varırlar ancak madenin bir değeri olmadığı anlaşılınca Clive anında Lilith'i terkeder. Lily bölgede madenciler için kurulmuş bir eğlence çadırında tekrar şarkıcılığa başlar. Morgan onu bulup yeniden evlenme teklif eder ama Lily kabaca yapılmış bu teklifi reddeder. Lily daha sonra bir nehir gemisinde şarkı söylerken, geminin müşterileri arasında bulunan Cleve onun sesini duyup yanına gider ve evlenme teklif eder. Lily bu teklifi kabul eder ve birlikte San Fransisko'ya yerleşmeye karar verirler.

İç Savaş (1861-1865)

Bu bölümü John Ford yönetmiştir
Amerikan İç Savaşı sırasında Linus Amerika Birleşik Devletleri (Kuzeyliler) ordusuna yüzbaşı rütbesiyle katılmıştır. Annesinin bütün itirazlarına rağmen oğulları Zeb (George Peppard) de onun peşinden savaşa katılmak için ısrar eder. Amacı hem ün kazanmak hem de pek hoşlanmadığı çiftlik işlerinden kaytarmaktır. Katıldığı çok kanlı bir çarpışmada Zeb savaşın hiç de hayal ettiği gibi olmadığını anlar. Aynı çatışmada babası Linus da ölmüştür, ama Zeb'in henüz bundan haberi yoktur. Zeb kendisiyle aynı durumda olan hayal kırıklığına uğramış Güneyli bir askerle (Russ Tamblyn) karşılaşır ve onun birlikte firar etme teklifini kabul eder. Gece yaptıkları kaçış sırasında tesadüfen açık arazide sohbet etmekte olan savaşın iki ünlü ve önemli komutanı, General Grant (Harry Morgan) ve General Sherman (John Wayne)'ın çok yakınına gelmişlerdir. Güneyli asker bunu fırsat bilerek Generalleri vurmaya kalkınca Zeb onu öldürmek zorunda kalır. Zeb tekrar Kuzey ordusuna döner. Savaş bitince terhis olup eve dönen Zeb annesinin ölmüş olduğunu görür. Zeb çiftlikteki hakkını toprağa kendisinden daha bağlı olan kardeşine devrederek daha renkli hayatların peşinde batıya doğru yoluna devam eder.

Demiryolu (1860'lar)

Bu bölümü George Marshall yönetmiştir
1860'ların başında kıtayı bir uçtan diğer uca kateden telgraf hatlarının döşenmesiyle doğuyla batı arasında iletişim sağlanmıştı. İletişimin ardından ulaşımı da sağlayacak olan demiryollarının döşenmesi için "Central Pacific Railroad" ve "Union Pacific Railroad" şirketleri arasında kıyasıya, vahşi bir rekabet başlamıştır. Zeb Süvari Birliğinde teğmen olmuştur. Babasının eski bir arkadaşı olan yaşlı buffalo avcısı Jethro Stuart (Henry Fonda)'ın da yardımıyla Kızılderirilerle olan barışı korumaya çalışmaktadır. Ancak acımasız bir demiryolcu olan Mike King (Richard Widmark) rayların güzergâhını değiştirip Kızılderili arazisini ihlâl ederek barışı bozar. Üstelik demiryoluyla birlikte doğudan birçok beyaz buffalo avcısı da bölgeye gelmiş ve Kızılderililere ait bu hayvanları avlamaya başlamışlardır. Arapaho Kızılderilileri de öç almak için Buffalo sürülerini demiryolcuların kampına sürerek aralarında kadın ve çocukların da olduğu birçok beyazın ölmesine neden olurlar. Demiryolcuların açgözlülüğüne ve hırsına kızan Zeb ordudan istifa ederek Arizona'ya doğru yola çıkar.

Kanun kaçakları (1880'ler)

Bu bölümü Henry Hathaway yönetmiştir
Dul kalmış ve artık yaşlanmış olan Lilith borçlarını ödeyebilmek için San Fransisko'daki lüks malikanesini ve eşyalarını mezatta satmaktadır. Daha önce de ölen eşi Cleve'le birlikte birçok kez servet edinip batırmışlardır. Elinde kalan tek mülk olan çiftliğe göz kulak olabilmek için Arizona'ya doğru trenle yola çıkar. Yeğeni Zeb ve ailesini de çiftliğe davet etmiştir. Artık bir kanun adamı olan Zeb, karısı Julie (Carolyn Jones) ve çocuklarıyla birlikte Gold City istasyonunda Lilith'i beklemektedir. Bu sırada istasyonda eski düşmanı kanunsuz Charlie Gant (Eli Wallach)'ı görür. Gant, ailesini üstü kapalı olarak tehdit edince Zeb Gold City şerifi Lou Ramsey (Lee J. Cobb)'den yardım ister ama Gant bu şehirde aranmadığı için Ramsey'in elinden bir şey gelmez. Zeb, Gant'in çetesiyle birlikte trenle gönderilecek olan altınları çalmayı planladığından kuşkulanır. Ramsey'in gönülsüz yardımıyla Gant'e kurdukları tuzakta Gant ve çete elemanları öldürülür. Aile yeni evlerine doğru yola çıkarlar.

Ek bölümler

Film modern ABD'nin gelişmiş yapısını gösteren (otoyollar, gökdelenler, köprüler, barajlar vb) havadan yapılmış çekimlerle biter. Anlatıcı ses bütün bu gelişmelerin geçmişte batıya giden maceracı öncüler ve girişimciler olmasaydı gerçekleşemeyeceğini vurgular. Bundan başka 1950'li ve 60'lı yıllarda bu tür epik filmlerde sıklıkla görüldüğü gibi başta bir uvertür bölümü, ortasında bir entr'acte (ara), sonunda da exit (çıkış) bölümü yer alır. Çok uzun tutulmuş olan bu bölümlerde perdede hareketsiz bir görüntü dururken arka planda da çoğu country tarzında olan tema müzikleri işitilir.

Not: Geçişlerde kullanılan tarihsel film bölümlerini de Richard Thorpe yönetmiştir.

Oyuncu kadrosu

Oyuncu	Rolü
Carroll Baker	Eve Prescott
Lee J. Cobb	Şerif Lou Ramsey
Henry Fonda	Jethro Stuart
Carolyn Jones	Julie Rawlings
Karl Malden	Zebulon Prescott
Gregory Peck	Cleve Van Valen
George Peppard	Zeb Rawlings
Robert Preston	Roger Morgan
Debbie Reynolds	Lilith 'Lily' Prescott
James Stewart	Linus Rawlings
Eli Wallach	Charlie Gant
John Wayne	General William Tecumseh Sherman
Richard Widmark	Mike King
Brigid Bazlen	Dora Hawkins
Walter Brennan	Albay Jeb Hawkins
David Brian	Lilith'in avukatı
Andy Devine	Onbaşı Peterson
Raymond Massey	Abraham Lincoln
Agnes Moorehead	Rebecca Prescott
Harry Morgan	General Ulysses S. Grant
Thelma Ritter	Agatha Clegg
Mickey Shaughnessy	Şerif yardımcısı Stover
Russ Tamblyn	Güneyli asker kaçağı
Spencer Tracy	Anlatıcı
Lee Van Cleef	Nehir korsanı (adı jenerikte geçmez)
Harry Dean Stanton	Gant'ın adamı (adı jenerikte geçmez)
Cliff Osmond	Barmen
Rodolfo Acosta	Gant çetesi üyesi (adı jenerikte geçmez)
Mark Allen	Colin Harvey (adı jenerikte geçmez)
Beulah Archuletta	Kızılderili kadın (adı jenerikte geçmez)
Robert Banas	Dansöz (adı jenerikte geçmez)
Willis Bouchey	Cerrah (adı jenerikte geçmez)
Charlie Briggs	Uçan Ok Barker (adı jenerikte geçmez)
Paul Bryar	Mezatçının yardımcısı (adı jenerikte geçmez)
Walter Burke	Poker oyuncusu (adı jenerikte geçmez)
Polly Burson	Sürü sahibi (adı jenerikte geçmez)
Kim Charney	Sam Prescott

Filmin dağıtım formatları

1950'li yıllarda yaygınlaşan televizyonun sinema sektörüne vurduğu darbe üzerine, seyirciyi tekrar sinema salonlarına çekmek için o tarihlerde yapılan buluşlardan belki de en görkemlisi ve pahalısı Cinerama'ydı. Zaten çok özel sinema salonları gerektiren bu sistemle çok az film üretilebilmişti. Mevcut konulu Cinerama filmlerini daha fazla seyirciye ulaştırabilmek için standart formatlarda da baskıları yapılmıştır. "Batının Zaferi" filminin baskı formatları ve teknik özellikleri şunlardır:^[2]

Görüntü sistemi	Film formatı	Renk baskı sistemi	Çerçeve oranı	Ses sistemi
Cinerama	3x35mm	Technicolor	2.89 : 1	Manyetik bantla (filmden ayrı), 7 kanallı
Ultra Panavision	70mm	Metrocolor	2.75 : 1 (2.20 : 1 sferik baskılarda)	Optik (film üzerinde), 6 kanallı
Standart Anamorfik	35mm	Metrocolor	2.35 : 1	Optik (film üzerinde), stereo veya mono

Video dağıtım formatları

Yıl	Video formatı	Şirket	Çerçeve oranı		Ses sistemi
1987	Laserdisc	MGM Home Video	1.33 : 1	Pan&Scan	Dijital stereo
1991	Laserdisc	MGM Home Video	2.35 : 1	Letterbox	Dijital stereo
1998	DVD	MGM Home Entertainment	2.35:1		Dolby Digital 2.0
2000	VHS	Warner Home Video	4:3		Stereo
2008	DVD	Warner Home Video	2.89:1		Dolby Digital 5.1
2008	Blu-ray	Warner Bros.	2.89:1/ 1.95:1	Letterbox/ Smilebox	TrueHD 5.1 Surround

İki diskten oluşan olan Blu-ray versiyonunda filmin bir restorasyondan geçirilmiş 2 farklı versiyonu bulunmaktadır. İlki evlerdeki geniş ekran LCD televizyonlara uygun olan standart "letterbox" versiyondur. Diğeri de ekranın ortasında üst ve alttan basılmış, kenarlara doğru gidildikçe tıpkı özgün Cinerama gösterimindeki gibi genişleyen ve gülümseyen bir ağza benzediği için "smile box" adı verilen bir formattır. Her ikisinde de restorasyon sırasında Cinerama'nın özelliğinden kaynaklanan ve üç ayrı kameranın görüntülerinin perdedeki birleşke yerlerinde görülen ve iki adet olan dikey bulanık çizgiler mümkün olduğunca giderilmeye çalışılmıştır.

Kaynakça

^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 1 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2010.
^ ^a ^b "How the West Was Won (1962)/Technical specifications for" (İngilizce). IMDb. 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2010.

Dış bağlantılar

IMDb'de Batının Zaferi
allmovie.com'da "How the West Was Won "1 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Filmin bir hayran sitesi

Filmden kareler

James Stewart
Henry Fonda
Gregory Peck
John Wayne
Carroll Baker
Walter Brennan and Brigid Bazlen
Lee J. Cobb
Carolyn Jones
Karl Malden and Agnes Moorehead
George Peppard
Robert Preston
Debbie Reynolds
Thelma Ritter
Eli Wallach
Richard Widmark

[1] "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 1 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2010.

[IMDB-2] "How the West Was Won (1962)/Technical specifications for" (İngilizce). IMDb. 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2010.

[1]

[2]

g t d John Ford filmleri
Sessiz filmler	The Tornado (1917) The Trail of Hate (1917) The Scrapper (1917) Cheyenne's Pal (1917) The Soul Herder (1917) Straight Shooting (1917) The Secret Man (1917) A Marked Man (1917) Bucking Broadway (1917) The Phantom Riders (1918) Wild Women (1918) Thieves' Gold (1918) The Scarlet Drop (1918) Hell Bent (1918) A Woman's Fool (1918) The Craving (1918) Three Mounted Men (1918) Roped (1919) The Fighting Brothers (1919) A Fight for Love (1919) Rustlers (1919) Bare Fists (1919) Gun Law (1919) By Indian Post (1919) The Gun Packer (1919) Riders of Vengeance (1919) The Last Outlaw (1919) The Outcasts of Poker Flat (1919) Ace of the Saddle (1919) Rider of the Law (1919) A Gun Fightin' Gentleman (1919) Marked Men (1919) The Prince of Avenue A (1920) The Girl in Number 29 (1920) Hitchin' Posts (1920) Just Pals (1920) The Big Punch (1921) The Freeze-Out (1921) The Wallop (1921) Desperate Trails (1921) Action (1921) Sure Fire (1921) Jackie (1921) Little Miss Smiles (1922) Silver Wings (1922) The Village Blacksmith (1922) The Face on the Bar-Room Floor (1923) Three Jumps Ahead (1923) Cameo Kirby (1923) North of Hudson Bay (1923) Hoodman Blind (1923) The Iron Horse (1924) Hearts of Oak (1924) Lightnin' (1925) Kentucky Pride (1925) Thank You (1925) The Fighting Heart (1925) The Shamrock Handicap (1926) 3 Bad Men (1926) Upstream (1927) Four Sons (1928) Strong Boy (1929)
Sesli filmler	The Black Watch (1929) Men Without Women (1930) Born Reckless (1930) Up the River (1930) Seas Beneath (1931) The Brat (1931) Arrowsmith (1931) Air Mail (1932) Flesh (1932) Pilgrimage (1933) Doctor Bull (1933) The Lost Patrol (1934) The World Moves On (1934) Judge Priest (1934) The Whole Town's Talking (1935) Muhbir (1935) Steamboat Round the Bend (1935) The Prisoner of Shark Island (1936) Mary of Scotland (1936) The Plough and the Stars (1936) Wee Willie Winkie (1937) The Hurricane (1937) Four Men and a Prayer (1938) Submarine Patrol (1938) Stagecoach (1939) Young Mr. Lincoln (1939) Drums Along the Mohawk (1939) Gazap Üzümleri (1940) Eve Dönüş (1940) Tobacco Road (1941) How Green Was My Valley (1941) They Were Expendable (1945) My Darling Clementine (1946) The Fugitive (1947) Fort Apache (1948) Çöl Yavrusu (1948) She Wore a Yellow Ribbon (1949) When Willie Comes Marching Home (1950) Wagon Master (1950) Rio Grande (1950) The Quiet Man (1952) What Price Glory (1952) The Sun Shines Bright (1953) Mogambo (1953) The Long Gray Line (1955) Mister Roberts (co-d, 1955) The Searchers (1956) The Wings of Eagles (1957) The Rising of the Moon (1957) Gideon's Day (1958) The Last Hurrah (1958) The Horse Soldiers (1959) Sergeant Rutledge (1960) Two Rode Together (1961) The Man Who Shot Liberty Valance (1962) How the West Was Won (1963) Donovan's Reef (1963) Cheyenne Autumn (1964) 7 Women (1966)
Televizyon	"Rookie of the Year" (1955) "The Colter Craven Story" (1960) "Flashing Spikes" (1962)
Yapımcı	The Iron Horse (1924) The Blue Eagle (1926) Mother Machree (1928) Hangman's House (1928) Riley the Cop (1928) Salute (1929) Flesh (1932) The Adventures of Marco Polo (1938) Young Cassidy (1965)
Belgesel	Torpedo Squadron (1942) Sex Hygiene (1942) The Battle of Midway (1942) December 7th: The Movie (1943) Undercover (1943) This Is Korea (1951) Korea: Battleground for Liberty (1959) Chesty: A Tribute to a Legend (1970) Vietnam! Vietnam! (1971) (produced and co-wrote)