Tang'ın Kuçar seferi
| Tang'ın Kuçar seferi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kuçar'ın yenilgisi de dahil olmak üzere Tarım Havzası'ndaki vaha bölgelerine karşı yürütülen muharebelerin haritası | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Tang Hanedanı |
Kuçar Batı Göktürk Kağanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Li Shimin Aşina Şer Kibi Heli Guo Şaoke (ölü) |
Aripuşpa (esir) Nali (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 100.000 Tiele atlısı ve sayısı belirsiz Tang piyadeleri |
50.000 Kuçar askeri y. 10.000 Türk takviyesi | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 2.000 | 12.000 ölü ve onbinlerce esir | ||||||
Tang'ın Kuçar seferi, Tang Hanedanı emrindeki Türk asıllı bir komutan olan Aşina Şer tarafından Tarım Havzası'ndaki Kuçar vaha devletçiğine düzenlenen askerî seferdir. Kuçar'ın Tang'a bağlılığını bildirmeyerek Batı Göktürk Kağanlığı ile yakınlaşması, bu seferin en önemli nedenidir. Sefer, 648'de başlamış ve 19 Ocak 649'da sona ermiştir. Aksu'daki 40 gün süren bir kuşatmanın ardından Kuçar kuvvetleri yenilgiyi kabul ederek, teslim olmuştur. Kuçar askerleri, Batı Göktürk Kağanlığı'nın desteğiyle krallığı yeniden kurmayı denediyse de, bu yeni isyan hareketi de Tang ordusu tarafından bastırılmıştır.
Sefer
[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşina Şer, sefer hazırlıklarına başlarken ordusunu beş kol şeklinde ayırmıştır.[1] Tang ordusu, Karaşehir'i pas geçerek, Çungarya Havzası'nın kuzeyinden Kuçar'a saldırmayı planlamıştır. Kuçar, kendi güvenliğini sağlamak için bu bölgelerdeki Çiğil vb. Türk boylarıyla ittifak yaptıysa da, Tang ordusu bu boyları da mağlup ederek Tarım Havzası'na girmiştir. Bu durumdan endişe duyan Karaşehir kralı, ülkesinin başkentini terk ederek Kuçar'ın daha güvenlikli olabileceğini düşündüğü doğu bölgelerine doğru yönelmiştir. Aşina Şer'in önderliğindeki Tang ordusu, Karaşehir kralını takip ederek, kralı yakalayıp idam etmiştir.
Kuçar'ın ülke muhafızları, 50.000 askerden oluşan ordusu, Aşina tarafından kurulan bir tuzakta pusuya düşürülmüştür. Aşina Şer'in emrindeki bin atlı kadar Tang kuvveti, Kuçar ordusunun üzerine gönderilmiş ve yem olarak kullanılan bu orduyu ana Tang ordusunun içerisine çekmiştir. Çember içerisinde kalan Kuçar ordusu büyük kayıplar vermiştir. Ancak, kaçmayı başaran Kuçar birlikleri Aksu'ya kadar geri çekilmiştir. Aşina Şer, Kuçar birliklerini takip ederek Aksu'yu kuşatmış, 40 gün süren bir muhasaranın ardından 19 Ocak 649'da Kuçar askerî birlikleri Tang'a teslim olmuş, Kuçar kralı yakalanmıştır. Aşina'nın diplomatik memurlarından biri, bölgedeki yerel beyleri yeni bir savaşa girişmektense, teslim olmaya ikna etmiştir.[2]
644'te Karaşehir'e karşı ilk askerî harekâtı düzenleyen Guo Şiaoke, Anksi Protekratlığı'nın muhafız generali Tang tarafından Kuçar'a atanmıştır.[3] Bu muhafız generalin karargâhı, Kuçar'daki Karahoca bölgesine konuşlandırılmıştır. Aşina Şer, Kuçar kralını yakalamak için operasyon düzenlediği sırada, Kuçar beylerinden Nali, yardım istemek üzere Batı Göktürk Kağanlığı'nın karargâhına doğru yola çıkmıştır.[4] Nali'nin bu isteğini kabul eden Batı Göktürk Kağanlığı, Kuçarlı askerlere çeşitli yardımlar yaparak protekratlık muhafızı Guo'nun suikastını planlamıştır. Guo'nun ölümüyle, Batı Göktürk destekli Kuçar isyankârları, Kuçar devletçiğini yeniden kurmuştur. Bu durum Çin sarayında tedirginliğe neden olmuş ve Aşina Şer yeniden Kuçar'a doğru harekete geçmiştir. Kralın şehirlerinden dördünü ele geçirmiş ve Kuçar'ı teslim olmaya zorlamıştır.Böylece vaha devletçiklerindeki Tang kontrolü yeniden tesis edilmiştir.[5] Tang sarayı tarafından bağlılık yemin ettirilen eski kralın kardeşine yabgu unvanı verilmiş ve bu kişi yabgu olarak Kuçar'da tahta çıkarılmıştır.[4]
Kuçar kralı Aripuşpa, bir mahkûm olarak Tang'ın başkenti Çang'an'a sevk edilmiştir.[6] Tang yasalarına göre, Tang'a isyan eden kişilerin idam edilmesine rağmen,[7] kral Çin imparatorunun atalarına saygı ritüellerini uygulaması karşılığında Li Şimin tarafından affedilerek serbest bırakılmıştır. Ayrıca krala, Li Şimin tarafından "Yüksek Askerî Kumandan" unvanı takdim edilmiştir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Skaff 2009, s. 181.
- ^ Skaff 2009, s. 183.
- ^ Wechsler 1979, ss. 226-228.
- ^ a b Grousset 1970, s. 100.
- ^ Wechsler 1979, s. 228.
- ^ a b Eckfeld 2005, s. 25.
- ^ Skaff 2009, s. 285.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Benn, Charles D. (2002). China's Golden Age: Everyday Life in the Tang Dynasty. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517665-0.
- Eckfeld, Tonia (2005). Imperial Tombs in Tang China, 618-907: The Politics of Paradise. Taylor & Francis. ISBN 978-0-203-08676-6.
- Grousset, René (1970). The Empire of the Steppes: A History of Central Asia. Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-1304-1.
- Hansen, Valerie (2012). The Silk Road:A New History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-993921-3.
- Millward, James A. (2007). Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-13924-3.
- Schafer, Edward H. (1963). The Golden Peaches of Samarkand: A Study of T'ang Exotics. University of California Press. ISBN 978-0-520-05462-2.
- Skaff, Jonathan Karem (2009). Nicola Di Cosmo (Ed.). Military Culture in Imperial China. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03109-8.
- Twitchett, Denis (2000). H. J. Van Derven (Ed.). Warfare in Chinese History. BRILL. ISBN 978-90-04-11774-7.
- Wechsler, Howard J. (1979). "T'ai-Tsung (Reign 626-49): The Consolidator". Denis Twitchett; John Fairbank (Ed.). The Cambridge History of China, Volume 3: Sui and T'ang China Part I. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-21446-9.
- Zhang 張, Guangda 廣達 (1995). Xiyu shidi conggao chubian 西域史地叢稿初編. Shanghai guji chubanshe. ISBN 7-5325-1877-9.