Türkiye'nin İBBS'si
Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (Türkiye İBBS)[1] (Fransızca: nomenclature d'unités territoriales statistiques, NUTS), Avrupa Birliği ülkelerinin kullandığı İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması içinde Türkiye için kullanılan sınıflandırmadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye idari olarak 81 ile ayrılmıştır ve Türkiye'de daha önceki demografik araştırmalarda örneklem seçimi yapılması amacıyla beş bölge tanımlanmıştır. Bu bölgesel ayrım, ülkenin değişik yöreleri arasındaki demografik, toplumsal, kültürel ve ekonomik farklılıkların incelenmesinde sıklıkla kullanılan bir değişken haline gelmiştir. Söz konusu Batı, Güney, Orta, Kuzey ve Doğu bölgeleri, birbirine komşu olan değişik sayılardaki illerden oluşmaktadır.
Geleneksel olarak kullanılan yedi coğrafi bölgeye ek olarak, 22 Eylül 2002 günü yeni bir bölge sınıflandırılması oluşmuştur. Türkiye’nin Avrupa Birliğine uyum süreci doğrultusunda, 2002/4720 no’lu kanun gereğince, Devlet Planlama Teşkilatı ve Türkiye İstatistik Enstitüsü üç ayrı düzeyde İBBS bölgesi oluşturmuşlardır.
İstatistiki faktörler
[değiştir | kaynağı değiştir]İstatistiki bölgelerin tanımlanmasında kullanılan temel faktörler:
- Nüfus
- Coğrafya
- Bölgesel Kalkınma Planları
- Temel İstatistiki Göstergeler
- İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması
Birinci ve ikinci derece
[değiştir | kaynağı değiştir]| KOD | İBBS-I (12 bölge) | İBBS-II (26 alt bölge) | İBBS-III (81 il) |
|---|---|---|---|
| TR |  Türkiye'nin İBBS'si
| ||
| TR1 | İstanbul | İstanbul alt bölgesi | 
|
| TR2 | Batı Marmara | Tekirdağ alt bölgesi, Balıkesir alt bölgesi | |
| TR3 | Ege | İzmir alt bölgesi, Aydın alt bölgesi, Manisa alt bölgesi | |
| TR4 | Doğu Marmara | Bursa alt bölgesi, Kocaeli alt bölgesi | |
| TR5 | Batı Anadolu | Ankara alt bölgesi, Konya alt bölgesi | |
| TR6 | Akdeniz | Antalya alt bölgesi, Adana alt bölgesi, Hatay alt bölgesi | |
| TR7 | Orta Anadolu | Kırıkkale alt bölgesi, Kayseri alt bölgesi | |
| TR8 | Batı Karadeniz | Zonguldak alt bölgesi, Kastamonu alt bölgesi, Samsun alt bölgesi | |
| TR9 | Doğu Karadeniz | Trabzon alt bölgesi | |
| TRA | Kuzeydoğu Anadolu | Erzurum alt bölgesi, Ağrı alt bölgesi | |
| TRB | Ortadoğu Anadolu | Malatya alt bölgesi, Van alt bölgesi | |
| TRC | Güneydoğu Anadolu | Gaziantep alt bölgesi, Şanlıurfa alt bölgesi, Mardin alt bölgesi | |
İkinci ve üçüncü derece
[değiştir | kaynağı değiştir](12 bölge) |
(26 alt bölge) |
(81 il) | |||
| TR1 | İstanbul | TR10 | İstanbul alt bölgesi | TR100 | İstanbul |
| TR2 | Batı Marmara | TR21 | Tekirdağ alt bölgesi | ||
| TR211 | Tekirdağ | ||||
| TR212 | Edirne | ||||
| TR213 | Kırklareli | ||||
| TR22 | Balıkesir alt bölgesi | ||||
| TR221 | Balıkesir | ||||
| TR222 | Çanakkale | ||||
| TR3 | Ege | TR31 | İzmir alt bölgesi | TR310 | İzmir |
| TR32 | Aydın alt bölgesi | ||||
| TR321 | Aydın | ||||
| TR322 | Denizli | ||||
| TR323 | Muğla | ||||
| TR33 | Manisa alt bölgesi | ||||
| TR331 | Manisa | ||||
| TR332 | Afyonkarahisar | ||||
| TR333 | Kütahya | ||||
| TR334 | Uşak | ||||
| TR4 | Doğu Marmara | TR41 | Bursa alt bölgesi | ||
| TR411 | Bursa | ||||
| TR412 | Eskişehir | ||||
| TR413 | Bilecik | ||||
| TR42 | Kocaeli alt bölgesi | ||||
| TR421 | Kocaeli | ||||
| TR422 | Sakarya | ||||
| TR423 | Düzce | ||||
| TR424 | Bolu | ||||
| TR425 | Yalova | ||||
| TR5 | Batı Anadolu | TR51 | Ankara alt bölgesi | TR511 | Ankara |
| TR52 | Konya alt bölgesi | ||||
| TR521 | Konya | ||||
| TR522 | Karaman | ||||
| TR6 | Akdeniz | TR61 | Antalya alt bölgesi | ||
| TR611 | Antalya | ||||
| TR612 | Isparta | ||||
| TR613 | Burdur | ||||
| TR62 | Adana alt bölgesi | ||||
| TR621 | Adana | ||||
| TR622 | Mersin | ||||
| TR63 | Hatay alt bölgesi | ||||
| TR631 | Hatay | ||||
| TR632 | Kahramanmaraş | ||||
| TR633 | Osmaniye | ||||
| TR7 | Orta Anadolu | TR71 | Kırıkkale alt bölgesi | ||
| TR711 | Kırıkkale | ||||
| TR712 | Aksaray | ||||
| TR713 | Niğde | ||||
| TR714 | Nevşehir | ||||
| TR715 | Kırşehir | ||||
| TR72 | Kayseri alt bölgesi | ||||
| TR721 | Kayseri | ||||
| TR722 | Sivas | ||||
| TR723 | Yozgat | ||||
| TR8 | Batı Karadeniz | TR81 | Zonguldak alt bölgesi | ||
| TR811 | Zonguldak | ||||
| TR812 | Karabük | ||||
| TR813 | Bartın | ||||
| TR82 | Kastamonu alt bölgesi | ||||
| TR821 | Kastamonu | ||||
| TR822 | Çankırı | ||||
| TR823 | Sinop | ||||
| TR83 | Samsun alt bölgesi | ||||
| TR831 | Samsun | ||||
| TR832 | Tokat | ||||
| TR833 | Çorum | ||||
| TR834 | Amasya | ||||
| TR9 | Doğu Karadeniz | TR90 | Trabzon alt bölgesi | ||
| TR901 | Trabzon | ||||
| TR902 | Ordu | ||||
| TR903 | Giresun | ||||
| TR904 | Rize | ||||
| TR905 | Artvin | ||||
| TR906 | Gümüşhane | ||||
| TRA | Kuzeydoğu Anadolu | TRA1 | Erzurum alt bölgesi | ||
| TRA11 | Erzurum | ||||
| TRA12 | Erzincan | ||||
| TRA13 | Bayburt | ||||
| TRA2 | Ağrı alt bölgesi | ||||
| TRA21 | Ağrı | ||||
| TRA22 | Kars | ||||
| TRA23 | Iğdır | ||||
| TRA24 | Ardahan | ||||
| TRB | Ortadoğu Anadolu | TRB1 | Malatya alt bölgesi | ||
| TRB11 | Malatya | ||||
| TRB12 | Elazığ | ||||
| TRB13 | Bingöl | ||||
| TRB14 | Tunceli | ||||
| TRB2 | Van alt bölgesi | ||||
| TRB21 | Van | ||||
| TRB22 | Muş | ||||
| TRB23 | Bitlis | ||||
| TRB24 | Hakkâri | ||||
| TRC | Güneydoğu Anadolu | TRC1 | Gaziantep alt bölgesi | ||
| TRC11 | Gaziantep | ||||
| TRC12 | Adıyaman | ||||
| TRC13 | Kilis | ||||
| TRC2 | Şanlıurfa alt bölgesi | ||||
| TRC21 | Şanlıurfa | ||||
| TRC22 | Diyarbakır | ||||
| TRC3 | Mardin alt bölgesi | ||||
| TRC31 | Mardin | ||||
| TRC32 | Batman | ||||
| TRC33 | Şırnak | ||||
| TRC34 | Siirt |
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]TÜİK verilerine göre 2020 yılında bölgelerin kırsal ve kentsel nüfusları şu şekildedir:[2]
| KOD | İBBS-I (12 bölge) | Nüfus | Kırsal Nüfus | Kent Nüfusu |
|---|---|---|---|---|
| TR | Türkiye
|
83.614.354 | 5.878.321 | 77.736.041 |
| TR1 | İstanbul | 15.462.452 | 0 | 15.462.452 |
| TR2 | Batı Marmara | 3.632.398 | 417.106 | 3.215.292 |
| TR3 | Ege | 10.689.115 | 543.886 | 10.145.229 |
| TR4 | Doğu Marmara | 8.235.816 | 331.387 | 7.904.429 |
| TR5 | Batı Anadolu | 8.168.261 | 62.605 | 8.105.656 |
| TR6 | Akdeniz | 10.759.218 | 320.465 | 10.438.753 |
| TR7 | Orta Anadolu | 4.088.228 | 756.820 | 3.331.408 |
| TR8 | Batı Karadeniz | 4.638.622 | 1.088.870 | 3.549.752 |
| TR9 | Doğu Karadeniz | 2.677.584 | 382.625 | 2.294.959 |
| TRA | Kuzeydoğu Anadolu | 2.192.453 | 597.343 | 1.595.110 |
| TRB | Ortadoğu Anadolu | 3.951.286 | 733.546 | 3.217.748 |
| TRC | Güneydoğu Anadolu | 9.118.921 | 643.668 | 8.475.253 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "İBBS-Düzey1, İBBS-Düzey2, İl ve İlçe Nüfusları; Adrese Dayalı Nüfus Sayım Sistemi". Merkezi Dağıtım Sistemi (MEDAS). Biruni TÜİK. 2020. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye İstatistik Kurumu Bölgesel İstatistikler
- Devlet Planlama Teşkilatı 20 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TÜİK Sınıflamalar 9 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| AB üyeleri | AT Avusturya • BE Belçika • BG Bulgaristan • CY Kıbrıs • CZ Çekya • DE Almanya • DK Danimarka • EE Estonya • ES İspanya • FI Finlandiya • FR Fransa • GR Yunanistan • HR Hırvatistan • HU Macaristan • IE İrlanda • IT İtalya • LT Litvanya • LU Lüksemburg • LV Letonya • MT Malta • NL Hollanda • PL Polonya • PT Portekiz • RO Romanya • SE İsveç • SI Slovenya • SK Slovakya |  |
|---|---|---|
| Aday ülkeler | ||
| EFTA ülkeleri | ||
| Eski AB üyeleri | ||
Türkiye'nin birinci derece İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması'si | ||
|---|---|---|
 | ||