Sicilya Savaşları
| Sicilya Savaşları Antik Yunan-Pön Savaşları | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Senbolik olarak çatışma Antik Yunan (solda Gorgon başı) ve Kartacalı (sağda Fenikeliler "gülen baş" maskesi) | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Kartacalılar | Başta Siraküza şehir devleti ve "Magna Grekya"'daki antik Yunan şehir-devletleri. | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
I. Hamilkar Kartacalı, İ. Hannibal Mago†, II. Himilko, Hamilcar Barca |
Gelo, I. Dionisius Siraküzalı, Timoleon, Agathocles | ||||||||
'Sicilya Savaşları veya Antik Yunan-Pön Savaşları, MÖ 600 – MÖ 265 gibi gayet uzun süren bir dönemde Sicilya adasının ve batı Akdeniz denizler üstü ticaretinin kontrolünü elde etmek amacıyla Fenikeliler kolonisi Kartacalılar ile antik Yunanlar Magna-Grekya'da Sicilya kolonisi olan Siraküza şehir-devleti başta olmak üzere Sicilya 'da bulunan antik Yunan koloni şehir-devletleri arasında yapılan bir seri çatışma ve savaşlardır.
Fenikelilerin Kartaca kolonisi Akdeniz'de denizaşırı ticareti eline almaya başlamıştı ve bunun için güçlü bir denizgücü donanması kurmuş ve Kartaca'nın konumu kuzey Afrika'da bulunduğu ve kentin güneyi çöl olduğu için bu şehir-devleti Akdeniz'de deniz üstü ticarete zorlanmıştı. Kartacalılara rekabet "Magna Grekya" adi da verilen Sicilya ve Güney İtalya'da kurulan denizaşırı antik Yunan kolonilerinden gelmekteydi.[1] Kartaca'nın merkezi Akdeniz'de bir hegemoni oluşturması gittikçe merkezi Akdeniz bölgesinde üstünlük sağlamak için çaba sarf eden diğer önemli bir devlet olan antik Yunan kolonicilerin kurduğu şehir-devleti olan Siraküza Tiranlığı ile rekabete, çatışmalara ve sonra da savaşa girmeye yol açtı.[2]
Hem Fenikeli Kartacalılar hem de denizaşırı antik Yunanlara ana ülkelerini deniz aşırı kolonileri idi. Özellikle Akdeniz'in en büyük adası olan Sicilya bu iki rakibin arasında çıkan savaşların, yani Sicilya Savaşları'nın oynandığı bas harekât tiyatrosu haline geldi.
Sicilya Savaşları hakkında bugün elimize geçen belgeler ve bilinen bilgilerin taraflı olduğunu baştan ifade etmek gerekmektedir. Kartacalılardan elimize geçen bilgi ve belgeler antik Yunan kaynaklıdır. Elimizde Kartacalılara ait belgelerin bulunmaması bunların Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında sonradan yapılan Pön Savaşları sonunda Kartaca'yı ellerine geçirip yerle bir eden Romlıların Kartaca devlet belgeleri arşivlerini tahrip etmelerine ve Kartaca'da bulunan büyük kütüphanenin ihtiva ettiği kitapları şehir yakınlarında yaşayan Afrikalı aşiretlerine dağıtmaları nedeni ile olduğu genellik'le kabul edilmektedir. Romalıların medeni olup kitap ve kütüphane tahripçisi barbar kavim gibi olduğunu kabul etmeyip bu gerçeği saklamak için bazı 19. yüzyıl Avrupalı tarihçiler ise Kartacalılardan hiçbir kitap vetya belgenin elimize ulaşmasını Kartacalıların parşömen değil papirüs kullanmalarına atfetmekte ve bunların da zamanla dayanmayıp dağılmaları ile açıklanmaktadır.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Kartaca'nın hemen yakınlarında Akdeniz'de bulunan Sicilya adası. denizlere açılmalarının başından beri hem Fenikeliler hem de antik Yunanlar bu büyük adanın sahillerinde büyük sayıda ticaret merkezleri ve koloniler kurmuşlardı. Birkaç yüzyıl boyunca bu sahil yerleşkeleri arasında çatışmalar ve muharebeler yapılmıştı.[3]
Fenikeliler MO 900'den itibaren Sicilya adası kıyılarında ticaret merkezleri kurmuşlar ve Sicilya adasında bulunan Elymiyen, Sican ve Sicul yerel kabile mensupları ile devamlı ticarete girmişlerdi. Adanın batısında yaşayan Motya, Panormus ve Solus kabileleri ile de önce ticarete girmişlerdi. Kartacalı Malchus Sicilya'nın tümü ile ticaret yapmakta ve MO 540'tan sonra Sicilya'da Kartacalılar tarafından elde edilen malları Lübnan'da Sur şehrine göndermekte olduğu bilinmektedir. Bu dönemde Kartacalılar ile antik Yunanların rekabet etmedikleri Salinus ve Himera sahi koloni şehirlerin büyüme göstermelerinden çıkartılmaktadır. Sicilya adasında kurulan Fenikeli ticaret kolonileri MO. 540'ta Kartacalıların bölgede ve adada hegemoni kurmasına kadar bağımsız olmuşlardı.[4]
Fakat MO 508'de antik Yunan Sparta kralı prens Dories tahtından atıldıktan sonra denizden gelip önce Kartaca'ya bağlı Libya sahillerine gelmiş ve oradan 3 yıl süren bir çatışma ile Kartacalılar tarafından atıldıktan sonra MO 511'de Sicilya'da Eryx kolonisini kurmuştu.[4][Yine MÖ 510'da antik Yunan Dories'un deniz seferi Kartacalılara yardımı ile Segesta kabilesi tarafından yenildikten sonra bu çarpışmadan sağ çıkan antik Yunanların adada Heracleas Minoa adlı bir koloni kurduklai bilinmektedir. Sicilya'da antik Yunan kolonileri olan Akragas, Gela ve Selinüs tam tarihi bilinmeyen bir sırada Kartacalılar aleyhinde bir isyan çıkartılkları; bu isyanda misilleme olarak Heraclea Minoa'nın tahrip edildiği ve Sicilya'da yaşayan Yunanlara bazı menfaatler sağlandığı da belilenmiştir.[4]Thermopylae Muharebesi'nde büyük içim yapmış Sparta Kralı I. Leonidas'in kardeşinin prens Dories'in Kartacalılaradan gördüğü muameleye karşıt yapıp intikam almak üzere bir donanma kurup sefer yapmak için tüm antik Yunanistan'a gönderdiği beyanatlara katılıcı bulamadığı bildirilmektedtir. Bu ufak olaylar zinciri antik Yunanların Sicilya'ya ile olan ve Kartaca'ya karşı tutumlarını açıklamakta idi.
Antik Yunanlar Kartaca ile çatışmalara girmeye hazır idi. Bundan dolayı MÖ 750'den sonra adanın batısında yaşayan Motya, Panormus ve Solus'ta Kartacalılar kolonici Yunanların Sicilya'ya iyice yerleşmeleri ile bu ticaretten vazgeçmişlerdir.[5] Diğer taraftan antik Yunanlar da Yunanistan anakarasından destek almanın zorluğunu ve Kartacalılar istemezse tek bir Yunan ticaret kolonisinin kurmanın imkânsız olduğunu anlamışlardı. Fakat Sicilya'daki antik Yunan kolonileri güçlenmeye başlayınca bu kolonilerin tiran ad verilen yöneticileri Kartaca'ya karşı düşmekten çekinmemeye başladılar. Bunlar Kartaca'ya karşı keskin rekabete ve hatta çatışmalara başladılar. Gela antik Yunan kolonisinde yönetici tiran olan Gelo ve Cleander bu gelişmenin başında bulunmuşlardır.
Birinci Sicilya Savaşı (MÖ 480)
[değiştir | kaynağı değiştir]
MÖ 480'de antik Yunan koloni şehir devleti olan Siraküza Tiranlığı'nın başında bulunan tiran Gelo bu adada bulunan koloni ve ticaret merkezlerini kendi liderliği altında birleştirme girişimine başladı.[6] Bu Kartaca ticareti ve hegemonyası için büyük bir tehdit idi ve bu tahdidi karşılamak için Kartaca faaliyete başladı. Ortadoğu'da en önemli devlet olan Ahameniş İmparatorluğu ile bir müttefiklik anlaşması yapıldıktan sonra Kartaca, general kralı I. Hamilkar Kartacalı komutanlığı altında bir büyük ordu kurdu ve bu orduyu Sicilya adasında harekâta hazırladı. Herodot ve Diodorus tarihleri dahil, günümüze gelmiş antik tarih kitaplarına göre I. Hamilkar Kartacalı'nın emri altındaki Kartaca ordusu yaklaşık 300.000 kişi idi. Bu asker sayısının bir abartılma olması gayet açıktır; fakat yine de bu Kartaca ordusunun askerî gücünün zamanına göre gayet büyük olması gerçeğinin de kabul edilmesi gerekmektedir.[7]
MÖ 480'de Kartaca donanması bu orduyu Sicilya'ya nakil etmeye başladı. Bu deniz geçidi sırasında donanma bir fırtınaya kapılıp (olasılıkla epeyce büyük sayıda) asker zayiatı ve gemi zayiatı verdi. Bu ordu Panormus (modern Palermo) kolonisinde karaya çıktı.[8] General Hamilkar burada üç gün kaldı. Askeri zayiat veren orduyu düzene soktu ve fırtınadan kurtulabilen ama zarar gören gemileri tamir ettirdi. Kartaca ordusu sonra sahili takip ederek Himera üstüne yürüdü. Burada Kartaca ordusu bir ordugah kurdu. Sonra antik Yunan kolonileri ordusu ile Himera Muharebesi (MÖ 480)'ne girişti.[9]
Bu muharebede kral General I. Hamilkar Kartacalı ya öldürüldü ya da savaş sonunda savaşı kaybettiğinden utanç duyarak intihar etti.[10] Bunun üzerine Kartacalılar ileri gelen asilleri Siraküza Tiranlığı ve müttefiklerinin Kartaca'ya bir saldırısını beklediler. Galo ve Yunanlarla bir barış antlaşması teklif ettiler ve bu kabul edildi. Kartaca Yunan kolonilerine 2000 altın talent harp tazminatı verdi. Himera zaten Yunanlar eline geçmişti ve diğer Kartaca kolonileri el değiştirmedi ve saldırıya uğramadılar. Ama Kartaca'da ise devlet idaresi monarşik kralla idare yerine bir cumhuriyet idaresi ile değiştirildi.[11]
İkinci Sicilya Savaşı (MÖ 410 – MÖ 340)
[değiştir | kaynağı değiştir]Himera Muharebsi'nden sonra Sicilya'da bulunan antik Yunan şehirleri 70 yıl süreyle birbirleriyle ufak çarpışmalar yapıp genellikle refah içinde yaşamaya başladılar. Bu dönemde Kartaca modern Tunus'un kuzey mümbit yörelerini eline geçirip tarıma açtı. Kuzey Afrika sahilerinde Leptis Magna ve Oea (modern Trablusgarp gibi) yeni koloniler kurup geliştirmeye başladı. Hanibal Barca'nin kardeşi olan Mago Barca'dan farklı ama aynı adı taşıyan Fenikeli seyyah Mago Barca, Sahra Çölü'nden Sirenayka'ya geçti. Kartacalı Hanno gemisi ile Batı Afrika sahillerinden güneye kadar indi. Fakat aynı dönemde İberik yarımadasında bulunan Kartaca ticaret kolonilerinde yaşayan Fenikeli tüccarlar yerli İberikliler ile birlikte Kartaca'dan bağımsızlıklarını ilan ettiler. Böylece Kartacalı tacirler şehrin İberik'teki kolonilerinden nispeten ucuz gümüş ve bakır satın alamaz oldular.
Sicilya'da ise değişik bölgeler asıllı antik Yunanlar, (Dorik-Yunan Selinus şehri ile İyon-Yunan Segesta) arasında rekabetten askeri çatışmalar ortaya çıktı. MÖ 416'da Selinus şehri ordusu karadan saldırıp Seğesta güçlerini mağlup etti. Seğesta'lıların Kartaca'lılara da askeri destek talebi kabul edilmedi. Fakat Yunan anakarasında bulunan Atina şehir-devleti Segesta'ya yardım için Sicilya'ya bir deniz filosu gönderdi. Bu Atina filosuna karşı Sicilya şehirleri Selinus şehri etrafında birleşip Sparta'nın da yardımı ile Segesta ve Atina filosunu mağlup ettiler ve Atina filosunu imha ettiler. MÖ 411'de Selinus şehri, tekrar Segesta'ya karşı yaptığı muharebede galip geldi. Fakat bu sefer Segesta şehri Kartacalılardan Selinüs aleyhinde askeri destek istedi. Bu desteği sağlayan Kartaca MÖ 410'da Hannibal Mago komutasında gönderdiği destek ordusu ile birlikte Selinus şehrini mağlup etti. İki antik Yunan koloni şehri arasında Kartaca aracılığı ile barış müzakereleri başladı. Ama Kartaca da daha büyük bir ordu toplamaya koyuldu.
Segesta ve müttefiki Kartacalılar ile Selinus ve müttefiki Siraküza arasında yapılan müzakerelerde bir uzlaşmaya varılamadı. Büyük bir Kartaca ordusu ile gemilerle Sicilya'ya gelen Hannibal Mago, Selinus güçleri ile yaptığı Selinus Muharebesi'ni kazandı ve Selinus şehri Kartacalılar eline geçti. Himera şehri ve müttefiki olan Siraküza güçleri ile Kartacalılar yaptıkları II. Himera Muharabesi'ni de kazanıp Himera'yı ele geçirip şehri tahrip ettiler. Kartacalılar Akragas ve Siraküza şehir-devletlerine saldırıda bulunmadılar. MÖ 409'da Hannibal Mago'nun Kartacalılar ordusu topladıkları büyük ganimetle gemilerle Sicilya'dan Kartaca'ya döndü.
Sicilya'da en zengin ve en güçlü şehir-devletleri olan Akragas ve Siraküza da Kartaca'ya karşı resmi hiçbir askerî harekâta geçmedi. Ama Siraküza'lı general Hermocrates kendi şehir-devletinden ayrı hareket ederek ve Selinus şehrini üs olarak kullanarak yeni bir ordu topladı ve buradan Kartacalılara ait Sicilya şehirlerine hücumlara başladı. Kartacalıların müttefikleri olan Motya ve Panormus şehirlerini mağlup etti. Fakat Siraküza'da tiranlık iktidar gücünü ele geçirme planları ile bir devlet komplosu uygulamak isterken hayatını kaybetti.
Buna karşılık vermek üzere MÖ 406'da Hannibal Mago Kartaca'dan yeni bir ordu ile Sicilya'ya geldi. Fakat bu sefer antik Yunan şehir-devletleri Kartacalılara gayet çetin şekilde direnip karşı koydular. Kartaca ordusunun da şansı iyi gitmedi. MÖ 406'da Akragas Kuşatması yapılmakta iken kuşatıcı Kartaca ordusu ordugahında büyük bir veba salgını çıktı. Kartaca ordusu bu salgında büyük zayiat verdi ve ölenler arasında Kartaca generali Hannibal Mago da bulunmaktaydı. Yerine Himiloco Sicilya'daki Kartaca ordusu komutanı oldu. Bu ordu Akragas şehrini ele geçirip talan etti; Gala şehrini ele geçirdi. Camrina şehrini de ele geçirip talan etti. Bu ordu yeni Siraküza tiranı olan I. Dionysius komutasındaki Siraküza ve müttefikleri ordusunu arka arkaya meydan muharebelerinde mağlup etti. Fakat Kartaca ordusunda yeni bir veba salgını çıktı. Himilco bir barış antlaşması imzalamayı kabul etti. Bu barış antlaşması ile Kartaca son fetihleri ile ele geçirdiği şehirleri kontrolü altına tuttu. Selinus, Thermae, Akragas, Gela ve Camarina şehir-devletleri Kartaca'ya yıllık tazminat ödeyen tabi vassal şehir-devleti haline geldiler. Bu, Sicilya'da Kartaca siyasi gücünün zirvesi oldu.
Fakat Siraküza tiranı Dionysius bu barış antlaşması aleyhinde idi. Hemen askerî gücünü kuvvetlendirmeye koyuldu. MÖ 398'de Dionysius kendini yeter derece güçlü hissederek Kartaca ile barış antlaşmasını geçersiz saydığını ilan etti ve hemen Motya şehrine saldırdı ve şehri kuşatmaya aldı ve ele geçirdi. Buna karşı Himilco gayet kararlı davrandı. Kartaca'dan yeni bir Kartaca gücüyle gelip Sicilya'ya çıktı. Açtığı seferde Motya şehrini geri aldı ve Messina şehrini de kuşatıp Kartacalılar ele geçirdi. MÖ 397'de Sicilyalı Yunanların deniz filosunu Catana Deniz Muharebesi'nde kararlı olarak mağlup etti. Bundan sonra MÖ 397'de Siraküza şehrini kuşatmaya aldı. Bu kuşatma iyi gitmekte iken MÖ 396 başında Kartaca ordusunda yeniden bir veba salgını çıktı. Bu salgında Kartaca o kadar zayiat verdi ki Siraküza kuşatmasını bırakmakla kalmadı, Sicilya'daki Kartaca askerî gücü çöktü. Kartaca daha önce ele geçirdiği Sicilya antik Yunan şehirlerinin hemen hepsini kaybetti. Ancak Sicilya'da sadece eskiden beridir Kartacalıların elinde bulunan batı Sicilya Kartaca'ya bağlı kaldı ve sadece Elymianlar Kartaca müttefiki olarak kaldılar. Bu savaşta harp eden iki tarafa barışın sağlandığını açıkça gösterecek bir barış veya mütareke antlaşması bile yapılamadı.
Dionysius tekrar bir ordu kurdu ve bu ordu ile MÖ 396'da Solus şehrine saldırıya geçip bu şehri ele geçirip talan etti. MÖ 396-395'te bu ordusu ile doğu Sicilya'da askerî harekâtta bulundu. MÖ 394'te Tauromenium Kuşatması'nı yaptı; ama şehri savunan Siceller gayet iyi savunma yapıp sonunda Siraküza ordusunun kuşatmayı bırakmasını sağladılar. Bu sırada Kartacalılar Kuzey Afrika'daki yerli kabilelerin isyanları ile meşguldü. Sicilya'da yeni Kartacalılar komutanı, Himilco yerine Mago olmuştu. Kartacalıların Messina'ya karşı yaptığı hücum gelişerek Dionysius'un yaptığı Abaceaums Muharebesi'nde yenilmesi ile sonuçlandı. Kartaca'dan yeni takviye birlikler geldikten sonra Mago komutasındaki Kartaca ordusu ile merkezi Sicilya'da bir askeri sefere girişti. Fakat Chrysas Nehri kenarında yapılan Chrysas Muharebesi'nde Kartacalılar yine Dionysius'a yenildiler. Fakat bundan sonra Dionysius ordusu büyük zorluklar altında kaldı. İki taraf da bir barış antlaşması yapmayı uygun gördüler. Bu antlaşmaya göre iki taraf da kendi yönetim etki alanında kalacaklar ve Kartaca ve Siraküza orduları birbirleriyle hiç çarpışma yapmayacaklardı.
Bu barış MÖ 383'e kadar sürdü. Siraküza Tiranı Dionysius o yıl barış antlaşmasını geçersiz ilan edip çatışmalar başlattı. Kartaca ordusu komutanı Mago bu sefer Taras tarafından yönetilen İtaliot Ligi ile müttefiklik anlaşması yaptı. Kartaca'dan gemilerle getirdiği ordusu ile Brüttüm'a çıkartma yaptı. Böylece Siraküza güçleri iki değişik cephede çarpışmaya zorlandılar. Bundan sonraki dört yılda askeri kampanyaların nasıl geliştiğini açıklayan belgeler elimize geçmemiştir. MÖ 378'de Siraküza tiranı Dionysius Kartaca Sicilya ordusu komutanına karşı Cabala Muharebesi'nde galip geldi. Kartacalılar bu sırada Sicilya yanında hem Afrika'da hem de Sardunya adasında yerel isyanlarla meşguldü. Kartaca ordusu komutanı, Siraküza Tiranı'ndan barış istedi. Fakat bu barış müzakereleri başlamadan Dionysius bir antlaşma yapmak için şartının Kartaca ordusunun kaytsız şartsız Sicilya adasını tümüyle terk edip Kartaca'ya çekilmesi olduğunu bildirdi. Bundan sonra savaş yeniden başladı. Mago'nun oğlu Himilco Kartaca ordusunun başına geçti. Himilco komutasında Kartaca ordusu ile Dionysius'un Siraküza ordusu arasında MÖ 376'da yapılan Cronium Muharebesi'nde Dionysius büyük bir hezimete uğradı ve ordusunun büyük bir kısmını kaybetti. Bunu takip eden barış antlaşmasında Dionysius Kartaca'ya 1000 altın talent harp tazminatı ödemeyi kabul etti ve bu barış antlaşması ile batı Sicilya Kartacalılar elinde kaldı.
MÖ 368'de Siraküza tiranı Dionysius bir defa daha barış anlaşmasını geçersiz ilan etti. Bu sefer Lilybaeum'a hücum edip şehri kuşatmaya aldı. Fakat Siraküza donanması, Kartacalılar donanması tarafından bir deniz muharebesinde mağlup edilip hemen hemen ortadan kaldırıldı. Bu nedenle Dionysius savaştan çekilmek ve yeni bir barış antlaşması imzalamak zorunda kaldı.
MÖ 367'de Siraküza tiranı Dionysisus Atina'da yapılan bir trajedi yazma yarışmasında kazandığı birincilik derecesini kutlamakta iken aldığı büyük miktarda alkolden dolayı öldü. Yerine oğlu Genç Dionysius, Siraküza tiranı oldu. Fakat Dion Siraküzalı ona naip olarak görev yaptı. Bu barışa göre Kartacalılar Halycas Nehri ve Himaraş Nehri batısındaki Sicilya adası arazilerini ellerinde bulundurmaya devam ettiler.
Kartaca ile Siraküza tiranlığı arasındaki barış 22 yıl, MÖ 346'ya kadar sürdü.
MÖ 346'da Kartacalılar Siraküza şehir-devletinin gayet karışık olan iç politika işlerine karıştılar. Birkaç aday Siraküza tiranlığı görevine göz dikmişlerken, tiran adayı politikacılardan biri Kartaca güçlerini Siraküza şehrine girmeye davet etti. Fakat Kartaca komutanı Mago bu karışık Siraküza politika atmosferinde büyük bir politik gaf yapıp ordusu ile birlikte şehirden atıldı. Mago yaptığı bu hatayı anlamıştı ve Kartaca'ya çağırıldığında oraya gitti. Fakat bir yargı heyeti önünde büyük bir ceza göreceğini anladığı için çok ciddi olacağının bildiği bu cezadan kaçınmak için intihar etmek zorunda kaldı.
MÖ 343 yılında Siraküza Tiranlığı'na şehir-devletinde demokrasiyi restore etmek için şehir ileri gelenleri tarafından Yunanistan'dan Sicilya'ya çağrılan Timoleon geçti. Timoleon bu nispeten uzun süren barışı bozarak Sicilya'da bulunan Kartacalılara ait olan şehir ve tesislere saldırılarda bulunmaya başladı. Bunu önlemek için Kartacalılar tekrar bir ordu kurarak bu orduyu Hasdrubal ve Hamilkar Barca komutanlığı altında gemi ile Sicilya'ya gönderdiler. MÖ 341'de bu büyük ordu batı Sicilya'ya çıkıp Siraküza'ya gitmek üzere yürüyüşe geçti. Ordu Crimisssus Nehrini (modern Belice Nehri) geçmekte iken Timoleon emri altında bulunan daha küçük Siraküza ordusu ile Kartacalılar ordusunu baskına uğrattı. Büyük bir sürprize uğrayan Kartacalılar ordusu bu baskında şaşkına dönüp dağıldı. Bundan sonra Timeleon daha küçük bir Kartaca ordusunu da mağlup edince Kartacalı komutanlar barış istediler. Yapılan barış müzakerelerinde MÖ 346'da yapılan ve uzun bir barış ortaya çıkaran anlaşma şartlarına çok yakın şartlar üzerinde anlaşıldı. Kartacalılar Halycas Nehri ve Himaraş Nehri batısındaki Sicilya adası arazileri ellerinde bulundurmaya devam ettiler.
Üçüncü Sicilya Savaşı (MÖ 315 – MÖ 307)
[değiştir | kaynağı değiştir]MÖ 315'te Siraküza tiranı olan Agathocles Messena (modern Messina) şehrini eline geçirdi. MÖ 311'de ise son yapılmış barış antlaşması şartlarına aykırı olarak Kartaca'lıların Sicilya'da ellerinde tuttukları arazileri işgal etti ve Kartaca kolonisi olan Akragas (modern Agrigentum) şehrini kuşatma altına aldı. Kartacalıların karşı hücumu için komutanlığı (Hanno'nun torunu olan) Hamilkar aldı. Hamilkar ve Kartacalılar MÖ 311'de Agathocles'i Himera Nehri Muharebesi'nde mağlup ettiler. Agothocles Siraküza surları arkasına çekildi ve Hamilkar ve Kartacalılar Sicilya adasının geri kalan kısmını kontrolları altına aldılar. Aynı yıl Hamilkar üç yıl sürecek olan Siraküza Kuşatması'na başladı.
Sonunda Agathocles Siraküza şehri üzerindeki Kartaca kuşatmasını kaldırmak için kurnazca bir strateji planladı. 14.000 kişilik bir antik Yunan Siraküza ordusunu gizlice gemilere doldurarak Kuzey Afrika anakarası üzerinde Tunus sahillerine çıkartma yaptı. Böylece o zamana kadar deniz aşırı olan savaşları Kartaca şehrinin kapı eşiğine getirmiş oldu. Kartaca bu tehdidi karşılamak için Sicilya'da bulunan ve Siraküza kuşatması yapmakta olan orduya ve generali Hamilkar'a kuşatmayı bırakıp derhal gemilerle Kartaca'ya dönmeleri için emir gönderdiler. Hamilkar ve Hana komutasındaki Kartacalılar ordusu Agathocles Siraküza şehri ordusu ile MÖ 310'da Tunus'ta Kartaca yakınlarında Beyaz Tunus Muharebesi (MÖ 310)'ne giriştiler. Bu muharebeyi Kartacalılar kaybettiler. Agathocles Siraküza ordusu ile Kartaca'ya yürüdü ama şehrin gayet korunaklı surları nedeniyle bir kuşatmada başarılı olamayacağını hemen anladı. Sonra Agathocles ve Siraküza ordusu Tunus'un mümbit alanları olan Kuzey Tunus'u işgal ettiler.
MÖ 307'de Kartacalılar ordusu Kuzey Tunus'ta yerleşmiş görünen Siraküza ordusu ile yeni bir muharebeye girişti. Ama bu sefer Agathocles ve Siraküza ordusu yenik düştü. Agathocles yalnız başına Sicilya adasına kaçtı ve ordusu imha edildi. Sicilya'da iken Agathocles ve Kartacalılar arasında bir Kartacalılar lehinde şartları olan barış antlaşması yapıldı. Buna göre Kartaca stratejik Messena şehrini tekrar eline geçirdi. Agathocles ise Sicilya'da antik Yunan iktidarının merkezi olan Siraküza'yı elinde tutmakla beraber bu şehir-devletinin gücünün gayet zayıflamasına neden oldu.
Sonuç
[değiştir | kaynağı değiştir]Sicilyalı Yunan general Agathocles barış istemesinden sonra Kartacalıların kısa bir dönem için Sicilya'nın tümü üzerindeki politik kontrollerine karşı çıkılma, muhalef gösterilme ve rekabet yapılmanın imkânsız olduğu bir hegemonya dönemi yaşadılar. Bu Kartaca hegemonya dönemi Kartaca ile Epiruslu Pirus Savaşı başlaması ile sona erdi. Bu Pirus savaşlarının ikinci safhasında (MÖ 280 - MÖ 265)'te yapılan Epiruslu Pirus'un Sicilya Seferi, zamanında böyle görülmemesine rağmen tarihe geriye bakılırsa, genel olarak Sicilya Savaşları'nın daha kararlı sonuçlar çıkartan Pön Savaşları'na yol açtığı kabul edilmektedir. Epiruslu Pirus Sicilya'ya adayı Kartacalılar baskısından kurtarmak ve adanın Yunan halkına kendi kendini idare etmeyi sağlamak hedefi ile gelmişti. Palermo, Eryx ve Iaitias şehirlerini eline geçirdi ama Lilybaeum şehir kuşatması başarısız kaldı. Bunun üzerine Epidirus'lu Pirus İtalya anakarasına geri döndü. Roma Cumhuriyeti MO 5. ve MO 4. yüzyıllarda Sicilya adasında coğrafi olarak yakınlığına rağmen Sicilya Savaşları ile ilgili olmadı. Buna baş neden bu dönemde MO 5. yüzyılda Etrüskler'den siyasi bağımsızlıklarını kazanmakla ve MÖ. 4. yüzyılda ise İtalya anakarasını istila etme uğraşları ve savaşları ile gayet meşgul olmaları idi. Fakat bundan sonraki yüzyılda Roma Cumhuriyeti'nin dikkatinin Sicilya üzerine çekilmesinden sonra ve bu adayı Roma eline geçirdikten sonra Sicilya adasındaki devamlı hiç karşılıklı kararlı bir sonuç sağlamayan rekabet ve savaşın sona ermesine neden oldu. Sicilya Savaşı'nın aralıklarla yaklaşık MÖ 600 – MÖ 265 arasında 475 kadar yıl sürmesi ile bu savaşlar hiç kuşkusuz antik çağlarda belgelenmiş en uzun savaşların başında gelmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Garrett G. Fagan; Matthew Trundle (2010). New Perspectives on Ancient Warfare (İngilizce). BRİLL. ISBN 978-90-04-18598-2. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2013.
- ^ Theodore Ayrault Dodge (2012). "III: Carthaginian Wars. 480-277 BC". Hannibal: A History of the Art of War Among the Carthaginians and Romans Down to the Battle of Pydna, 168 B.C., With a Detailed Account of the Second Punic War (İngilizce). Tales End Press. ISBN 978-1-62358-005-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013.
- ^ Richard A. Gabriel (2008). Scipio Africanus: Rome's Greatest General (İngilizce). Potomac Books, Inc. ISBN 978-1-59797-998-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2013.
- ^ a b c Freeman, Edward A. (1894). History of Sicily from the earliest time (İngilizce). 1. ss. 283-297.
- ^ Tukididis VI.2.6
- ^ Franco De Angelis (2003). Megara Hyblaia and Selinous: the development of two Greek city-states in archaic Sicily (İngilizce). Oxford University, School of Archaeology. ISBN 978-0-947816-56-8. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2013.
- ^ Fred Eugene Ray (2003). Land Battles ın 5th Century B.C. Greece: A History and Analysis of 173 Engagements. McFarland. s. 86. ISBN 978-0-7864-5260-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2013.
- ^ John Van Antwerp Fine (1983). The Ancient Greeks: A Critical History (İngilizce). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03314-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2013.
- ^ Iain Spence (2002). Historical Dictionary of Ancient Greek Warfare (İngilizce). Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6612-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2013.
- ^ Andŕew Robert Burn (1984). Persia & the Greeks: The Defense of the West, 546-478 B. C. (İngilizce). Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-1235-4. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2013.
- ^ Michael D. Chan (2006). Aristotle and Hamilton on Commerce and Statesmanship (İngilizce). University of Missouri Press. ISBN 978-0-8262-6516-6. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2013.