Phalerumlu Demetrius
Phalerumlu Demetrius | |
|---|---|
| Δημήτριος ὁ Φαληρεύς | |
 Demetrius'un Roma büstü, y. MÖ 1. yüzyıl, Yunanca bir orijinalden | |
| Doğum | y. MÖ. 350 |
| Ölüm | y. MÖ. 280 Mısır |
| Diğer ad(lar)ı | Phaleronlu Demetrios |
| Meslek | politikacı, filozof, kütüphaneci, hatip |
| Tanınma nedeni | İskenderiye Kütüphanesi yöneticisi |
Phalerumlu Demetrius (ayrıca Phaleronlu Demetrius, Phaleronlu Demetrios veya Demetrius Phalereus; Grekçe: Δημήτριος ὁ Φαληρεύς; y. MÖ 350 - y. MÖ 280[1]), aslen Atina'nın eski bir limanı olan Phalerumlu bir hatiptir. Theophrastus'un ve belki de Aristoteles'in öğrencisi olarak Peripatetik felsefe okulunun ilk üyelerinden biriydi. Seçkin bir devlet adamı olan Demetrius, Makedonya Kralı Cassander tarafından Atina'yı yönetmekle görevlendirilmiş ve burada on yıl boyunca tek yönetici olarak hüküm sürmüştür. Bu süre zarfında hukuk sisteminde önemli reformlar gerçekleştirirken, Cassander yanlısı oligarşik yönetimi de sürdürdü.
Demetrius, MÖ 307 yılında düşmanları tarafından sürgüne gönderildi. Önce Teb'e, MÖ 297'den sonra da İskenderiye sarayına gitti. Tarih, retorik ve edebi eleştiri konularında kapsamlı yazılar yazmıştır. Phaleronlu Demetrius olarak da anılan ve muhtemelen 262-255 yılları arasında Makedonya Kralı Antigonos Gonatas adına Atina naipliği yapmış olan torunuyla karıştırılmamalıdır.[2]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Demetrius, y. MÖ 350'de Phalerum'da doğdu. Rütbesiz ve mülksüz bir adam olan Phanostratus'un oğluydu ve Makedonya karşıtı hatip Himeraeus'un kardeşiydi.[3] Şair Menander ile birlikte Theophrastus'un okulunda eğitim gördü.[4] Kamu kariyerine MÖ 325 civarında, Harpalus'la ilgili tartışmalar sırasında başladı ve kısa süre içinde topluluk önünde konuşmada gösterdiği yetenekle büyük bir ün kazandı. Phocion'un oligarşi yanlısı partisine mensuptu ve bu devlet adamının ruhuyla hareket etti. Ksenokrates, MÖ 322 civarında metiklere (yabancı sakinler) uygulanan yeni vergiyi ödeyemediğinde ve Atinalılar onu kölelikle tehdit ettiğinde, (bir hikâyeye göre) ancak Demetrius borcunu satın alıp vergisini ödediğinde kurtuldu.[5] Phocion'un MÖ 317'de ölümünden sonra Cassander, Demetrius'u Atina yönetiminin başına getirdi. Bu görevi on yıl boyunca sürdürmüş ve kapsamlı yasal reformlar gerçekleştirmiştir. Atinalılar ona en olağanüstü ayrıcalıkları bahşettiler (daha sonra Atina'dan kovulduktan sonra neredeyse tamamı iptal edildi) ve adına 360'tan fazla heykel dikildi.[6] Ancak Demetrius, Atinalıların alt sınıfları ve demokratik imtiyaza getirdiği sınırlamalara içerleyen ve onu Makedonya yanlısı kukla bir hükümdardan biraz daha fazlası olarak gören demokrasi yanlısı siyasi gruplar tarafından sevilmedi.[7]
Stephen V. Tracy'ye göre heykellerle ilgili hikâye tarihsel değildir; ayrıca Demetrius'un daha sonra İskenderiye Kütüphanesi'nin kurulmasında büyük rol oynadığını savunur.[8]
Cassander'in düşmanı Demetrius Poliorcetes'in Atina'yı ele geçirdiği ve Demetrius'un kaçmak zorunda kaldığı MÖ 307 yılına kadar iktidarda kalmıştır.[9] Yönetiminin son döneminde kendini her türlü aşırılığa bıraktığı iddia edilir[10] ve yılda 1200 talenti yemeklere, partilere ve aşk ilişkilerine harcadığı söylenir. Bergamalı Carystius onun Theognis adında bir sevgilisi olduğunu ve tüm Atinalı gençlerin onu kıskandığını söyler.[11] Sürgüne gönderildikten sonra düşmanları Atina halkını onun ölüm cezasına çarptırılması için ikna etmeye çalışmış, bunun sonucunda da arkadaşı Menander neredeyse kurban gidiyordu. Biri hariç tüm heykelleri yıkıldı.
Demetrius önce Teb'e,[12] sonra da (Cassander'in MÖ 297'de ölümünden sonra) İskenderiye'deki Ptolemaios I Soter'in sarayına gitti; bu sarayda uzun yıllar en iyi koşullarda yaşadı ve hatta krallığının yasalarının gözden geçirilmesini ona emanet ettiği söylenir.[13] İskenderiye'de kaldığı süre boyunca kendini esas olarak edebi uğraşlara adadı ve kendi ülkesini her zaman hatırladı.[14]
Ptolemaios Philadelphus'un tahta çıkması üzerine Demetrius gözden düştü (görünüşe göre yanlış aday olan Ptolemaios Keraunos'u desteklemişti),[15] ve Yukarı Mısır'a sürgüne gönderildi. Bir rivayete göre Memphis Sakkara'daki bir heykel ona atfedilmiştir.[16] Zehirli bir yılanın ısırması sonucu öldüğü[17] ve Diospolis Kato'ya gömüldüğü söylenir.[18] Ölümü, MÖ 283 yılından kısa bir süre sonra gerçekleşmiş gibi görünmektedir.
Çalışmaları ve mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Edebi eserler
[değiştir | kaynağı değiştir]Demetrius, Attika hatipleri arasında bu ismi hak eden son kişiydi,[19] ondan sonra faaliyetler düşüşe geçti. Hitabetleri Demosthenes'inkiler gibi yüce olmaktan ziyade yumuşak, zarif ve şık[20] olarak nitelendirilirdi. Büyük bir kısmını muhtemelen Mısır'daki ikameti sırasında kaleme aldığı[21] çok sayıdaki yazısı geniş bir konu yelpazesini kapsıyordu ve Diogenes Laërtius'un[22] verdiği liste onun çok geniş bir birikime sahip olduğunu göstermektedir. Kısmen tarihi, kısmen siyasi, kısmen felsefi (örneğin Aisopeia, Ezop Fablları derlemesi) ve kısmen de şiirsel olan bu eserlerin hepsi yok olmuştur. Onun adıyla günümüze ulaşan Üslup Üzerine (On Style; Grekçe: Περὶ ἑρμηνείας) adlı eser, MS 2. yüzyılda yaşamış daha geç bir yazarın eseridir.
Eğitim ve sanat
[değiştir | kaynağı değiştir]Tragedya gösterileri Atina'da büyük masraflar nedeniyle yapılamaz hale gelmişti.[23] Halka daha az masraflı ve entelektüel bir eğlence sunmak için Homeros ve diğer şiirlerin rapsodistler tarafından sahnede okunmasını sağladı.[24]
Strabon'a göre,[25] Demetrius, Aristoteles'in okulundaki düzenlemeden esinlenerek İskenderiye Kütüphanesi'nin yeri olan Mouseion'un yaratılmasına ilham verdi. Mouseion'da bir peripatos (üstü kapalı geçit), bir syssition (ortak yemek odası) ve parşömenlerin kategorize edilmiş bir düzeni bulunuyordu.
En eski bilgi kaynağı olan ve y. MÖ 180 – y. 145 yılları arasında yazılmış olan psödepigrafik Aristeas'ın mektubu'na (Letter of Aristeas) göre[26] kütüphane ilk olarak Phaleronlu Demetrius[27] tarafından Ptolemaios I Soter (MÖ 367 - 283) döneminde düzenlenmiştir. Diğer kaynaklar ise bunun yerine oğlu Ptolemaios II (MÖ 283-246) döneminde oluşturulduğunu iddia etmektedir.[28]
Kültürel referanslar
[değiştir | kaynağı değiştir]Diogenes Laërtius
[değiştir | kaynağı değiştir]Diogenes Laërtius, The Lives and Opinions of Eminent Philosophers adlı eserinin bir bölümünü Demetrius Phalereus'a ayırmıştır.[29]
Hegel
[değiştir | kaynağı değiştir]Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Lectures on the History of Philosophy'de Demetrius Phalereus için şöyle der: "Demetrius Phalereus ve diğerleri [İskender'den] kısa bir süre sonra Atina'da Tanrı olarak onurlandırıldı ve tapıldı."[30] Hegel'in iddiasının tam kaynağının ne olduğu belirsizdir. Diogenes Laërtius bundan bahsetmez.[29]
Görünüşe göre Hegel'in hatası Plutarkhos'un Demetrius Phalereus'u değil Demetrius Poliorcetes'i konu alan Demetrius'un Hayatı (Life of Demetrius) adlı eserini yanlış okumasından kaynaklanmaktadır.[kaynak belirtilmeli][31] Ancak Plutarkhos eserinde Demetrius Poliorcetes'in Atina'da Demetrius Phalereus'u nasıl fethettiğini anlatır. Daha sonra, eserin 12. bölümünde Plutarkhos, Demetrius Poliorcetes'e tanrı Dionysos'tan dolayı nasıl onur verildiğini anlatır. Her nasılsa Plutarkhos'un bu anlatımı sadece Hegel için değil, başkaları için de kafa karıştırıcıydı.[32]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dorandi 1999, ss. 49-50.
- ^ C. Habicht, Athens from Alexander to Anthony (London, 1997), 151-154.
- ^ Laërtius 1925b, § 75; Aelian, Varia Historia, xii. 43
- ^ Strabo, 9.1.20; Diog.Laert.5.36
- ^ Laërtius 1925, § 14.
- ^ Laërtius 1925b, § 75; Diodorus Siculus, xix. 78; Cornelius Nepos, Miltiades, 6.
- ^ Green, Peter (1990). Alexander to Actium
. University of California Press. ss. 44-48.
- ^ Tracy, Stephen V. (2000). "Demetrius of Phalerum: Who was He and Who was He Not?". Demetrius of Phalerum. Rutgers University Studies in Classical Humanities. IX Zlocation=New Brunswick, NJ. ss. 331-345..
- ^ Plutarch, Demetrius 8; Dionysius of Halicarnassus, Dinarchus 3.
- ^ Athenaeus, vi.272, xii.542; Aelian, Varia Historia, ix. 9; Polybius, xii.13.
- ^ Athenaeus, xii.542.f
- ^ Plutarch, Demetrius 9; Diodorus Siculus, xx. 45
- ^ Aelian, Varia Historia, iii. 17.
- ^ Plutarch, De Exilio
- ^ Bagnall 2002, s. 348.
- ^ Ph. Lauer; Ch. Picard (1957). "Reviewed Work: Les Statues Ptolémaïques du Sarapieion de Memphis". Archaeological Institute of America. 61 (2). ss. 211-215. doi:10.2307/500375. JSTOR 500375.
- ^ Laërtius 1925b, § 78; Cicero, Pro Rabirio Postumo 9.
- ^ Hogarth, D. G. (1904). "Three North Delta Nomes". The Journal of Hellenic Studies. Cilt 24. ss. 1-19. doi:10.2307/623979. ISSN 0075-4269. JSTOR 623979.
- ^ Cicero, Brutus 37; Quintillian, x. 1. § 80
- ^ Cicero, Brutus 38, 285, De Oratore ii. 23, Orator 27; Quintillian, x. 1. § 33
- ^ Cicero, de Finibus, v. 19 (54)
- ^ Laërtius 1925b, § 80, etc.
- ^ Arka plan bilgisi için bkz. litürji.
- ^ Athenaeus, xiv.620; Eustathius of Thessalonica, Ad Hom., p.1473
- ^ Strabo, 13.608, 17.793-4
- ^ Lindberg, David C. (15 Mart 1980). Science in the Middle Ages. University of Chicago Press. ss. 5-. ISBN 978-0-226-48233-0. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013.
- ^ Letter of Aristeas, 9–12.
- ^ Phillips, Heather (2010). "The Great Library of Alexandria?". Library Philosophy and Practice. University of Nebraska–Lincoln. 18 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012.
- ^ a b Laërtius 1925b, § 75–85.
- ^ Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1995). "Plato and the Platonists". Lectures on the History of Philosophy. 2. Haldane, E. S.; Simson, Frances H. tarafından çevrildi. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press. s. 125..
- ^ Plutarch. "Life of Demetrius".
- ^ Scott 1928, s. 148.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bagnall, Roger S. (December 2002). "Alexandria: Library of Dreams" (PDF). Proceedings of the American Philosophical Society. 146 (4). ss. 348-362. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- Dorandi, Tiziano (1999). "Chapter 2: Chronology". Algra, Keimpe (Ed.). The Cambridge History of Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 49-50. ISBN 9780521250283.
Laërtius, Diogenes (1925). "The Academics: Xenocrates". Lives of the Eminent Philosophers. 1:4. Hicks, Robert Drew tarafından çevrildi (Two volume bas.). Loeb Classical Library. § 6–15.- Laërtius, Diogenes (1925b). "The Peripatetics: Demetrius". Lives of the Eminent Philosophers. 1:5. Hicks, Robert Drew tarafından çevrildi (Two volume bas.). Loeb Classical Library. § 75–85.
- Innes, Doreen (1995) Demetrius: On Style, in Aristotle Poetics, Longinus On the Sublime, Demetrius on Style. Loeb Classical Library. Harvard University Press. 9780674995635
- Scott, Kenneth (1928). "The Deification of Demetrius Poliorcetes: Part I". The American Journal of Philology. 49 (2). ss. 137-166. doi:10.2307/290644. JSTOR 290644.
Atıf:
Bu makale, artık kamu malı olan bir yayından metin içermektedir: Smith, William, (Ed.) (1870). Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.
Konuyla ilgili okumalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fortenbaugh, W., Schütrumpf, Eckart, (2000), Demetrius of Phalerum: Text Translation and Discussion. Rutgers University Studies in Classical Humanities IX. Transaction Publishers, New Brunswick, NJ. 0-7658-0017-9
- Wstitle veya başlık parametresi olmadan DGRBM'den alıntı içeren Vikipedi maddeleri
- DGRBM'den metin içeren Vikipedi maddeleri
- MÖ 350'lerde doğanlar
- MÖ 280'lerde ölenler
- MÖ 4. yüzyılda Yunanlar
- MÖ 3. yüzyılda Yunanlar
- MÖ 4. yüzyıl yazarları
- MÖ 3. yüzyıl yazarları
- MÖ 4. yüzyıl filozofları
- Hellenistik Atina
- İskenderiye kütüphanecileri
- Peripatetik filozoflar