Petır Delyan Ayaklanması

Petır Delyan Ayaklanması
	; Petr Delyan, Belgrad'da Bulgaristan imparatorlu ilan ediliyor
Bölge	Balkanlar
Taraflar
Bulgar asiler	Bizans İmparatorluğu Vareg Muhafızları;
Komutanlar ve liderler
Petr Delyan; Tihomir; Alusian	IV. Mihail Harald Hardrada;

Petır Delyan Ayaklanması 1040-1041'de gerçekleşen, Bulgaristan Theması'nda Bizans İmparatorluğu'na karşı büyük bir Bulgar isyanıydı..^[1] Bu, 1185'te I. İvan Asen ve II. Petr'ın isyanına kadar eski Bulgar İmparatorluğu'nu yeniden kurmak için yapılan en büyük ve en organize girişimdi.

Arka planı

Bizans birlikleri 1018'de Bulgaristan'ı fethettikten sonra II. Basileios, halkı yatıştırmak için akıllıca bir kararla Bulgar vergilendirme sistemini değiştirmemeye karar verdi. Bulgar Patrikhanesi başpiskoposluğa düşürüldüyse de, başı II. Basileios'un 1025'teki ölümüne kadar etnik bir Bulgar olarak kaldı. İmparator III. Romanos yönetimi altında halk vergilerini ayni yerine madeni parayla ödemek zorunda kaldı, bu da yoksulluğa ve yaygın huzursuzluğa neden oldu.

İlk ilerleme

1040 yılında Çar Samuil'in soyundan geldiğini iddia eden Petr Delyan, Konstantinopolis'ten kaçarak Bulgar topraklarında dolaşmaya başladı ve sonunda Morava ve Belgrad'a ulaştı. İsyan, Delyan'ın aziz İmparator I. Petr'in adını alarak Bulgaristan imparatoru ilan edildiği Belgrad'da patlak verdi.^[2] Bulgarlar güneye, imparatorluklarının son siyasi merkezleri olan Ohri ve Üsküp'e doğru ilerlediler. Yolda yerel halk onlara katıldı, Petr Delyan'ı imparator olarak kabul etti ve karşılaştıkları her Bizanslıyı öldürdü.^[3] Aynı zamanda, Dyrrhachium bölgesinden yerel Bulgarlar asker Tihomir'in^[4] etrafında toplandılar ve eski başkentlere ulaşmak için batıya yöneldiler. İki ayrı asi kampının varlığı,^[5] isyanın başarısı için gerçek bir tehdit haline geldi. Petar Delyan, Tihomir'e ortak eylemler için müzakere etmek üzere bir mektup yazdı ve ya kendisi ya da Tihomir olmak üzere tek bir lider seçmelerini istedi. Delyan, rakibinden daha fazla nüfuza sahip olduğu için oybirliğiyle lider seçildi ve Tihomir öldürüldü.^[6]

Genişletilmiş ordusuyla II. Petr güneye ilerledi, Bizans İmparatoru IV. Mihail'i Selanik'te^[7] hazinesini alarak şaşırttı ve mağlup etti.^{[kaynak belirtilmeli]} Mihail'in komutanlarından biri, muhtemelen Samuil'in boyar Ivats'ın^[8] oğlu olan Bulgar Manuel Ivats, II. Petr'e katıldı.^[9] Zaferden sonra Kavkan voyvodası komutasındaki Bulgar birlikleri Adriyatik Denizi'ndeki Dyrrachium'u ele geçirdi ve bazı kuvvetler Teselya'nın derinliklerine girerek sonunda Korint'e ulaştı. Arnavutluk, Epir ve Makedonya'nın çoğu fethedildi. Antim liderliğindeki bir başka Bulgar ordusu güneye doğru derinlere yürüdü ve Boeotia'daki Thebes savaşında Bizans komutanı Alakaseus'u yendi. Bulgar başarısının haberi üzerine, ağır vergilerden rahatsız olan Atina ve Pire Bizans nüfusu da ayaklandı, ancak kısa sürede Norman paralı askerleri tarafından ezildi.^[10] İsyancıların kararlı eylemleri, isyanı bastırma planlarının alelacele tartışıldığı Konstantinopolis'te ciddi endişelere neden oldu.

Alusian'ın gelişi

Kısa süre sonra Bulgar ayaklanmasının haberi, son Bulgar İmparatorlarının torunlarının sınır dışı edildiği Ermenistan'a ulaştı. Aralarında en saygı duyulanı, son İmparator İvan Vladislav'ın oğlu Alusian'dı. Paralı asker kılığına girerek Konstantinopolis'e ulaştı ve sıkı güvenlik önlemlerine rağmen Eylül 1040'ta Bulgaristan'a gitmeyi başardı. Taht için yeni bir adayın ortaya çıkması, isyancılar arasında yeni gerilimler anlamına geliyordu. Alusian başlangıçta kökenini açıklamaya cesaret edemedi, ancak akrabalarının sadık destekçilerini bulmaya çalıştı. Sağ dirseğindeki siyah bir lekeyle iddialarını kanıtladı ve kısa sürede birçok taraftar topladı.

II. Petr II Delyan, Alusian'ın potansiyel bir taç adayı olabileceğini bilmesine rağmen kuzenini sıcak bir şekilde karşıladı. Selanik'i ele geçirmesi için ona 40.000 kişilik bir ordu verdi ama başarısız oldu. Yenilgi 15.000 ölüme mal oldu.

Alusian'ın Darbesi

Ağır yenilgi, iki lider arasındaki ilişkileri keskin bir şekilde kötüleştirdi: Alusian yenilgiden utandı ve Petr Delyan vatana ihanetten şüphelendi. Alusian önce harekete geçmeye karar verdi ve kuzenine karşı komplo kurdu. Delyan'ı, müritlerinin İmparator'a pek çok bardak şarap ikram ettiği bir ziyafete davet etti. Petar şaraptan sarhoş olunca, komplocular üzerine geldiler ve bir bıçakla gözlerini çıkardılar. Alusian daha sonra aktif operasyonlar üstlendi ancak tekrar yenildi ve canını kurtarmak için kaçmak zorunda kaldı. Daha sonra Bizanslılarla gizlice pazarlık yaptı.

Ayaklanmanın bastırılması

Bizans İmparatoru IV. Mihail, sonunda Bulgarları yenmek için büyük bir sefer hazırladı. Yetenekli generallerle 40.000 kişilik seçkin bir ordu topladı ve sürekli bir savaş düzeninde hareket etti.^[11] Bizans ordusunda 500 Varegler ile Harald Hardråde dahil çok sayıda paralı asker vardı. Bizanslılar Selanik'ten Bulgaristan'a girdiler ve 1041 yazının sonlarında Ostrovo'da Bulgarları yendiler. Şefleri İskandinav destanlarında "Bulgaristan'ı harap eden" olarak selamlandığından, görünüşe göre Vareglerin zaferde belirleyici bir rolü vardı. Petar Delyan kör olmasına rağmen ordunun komutanıydı. Kaderi bilinmiyor; ya savaşta öldü ya da yakalanıp Konstantinopolis'e götürüldü.

Kısa süre sonra Bizanslılar, Delyan'ın kalan voyvodaları Botko'nun Sofya çevresinde ve Manuil Ivats'ın Pirlepe'deki direnişini ortadan kaldırarak Bulgar isyanını sona erdirdi.

Galeri

Alusian, Petr Delyan'ı bir ziyafete davet eder ve onu kör ettirir. Madrid Skilicis minyatürü
Vareg Muhafızları, Bulgar yenilgisinde önemli bir rol oynadı
Selanik'e başarısız saldırı sonrası Alusian komutasındaki Bulgar ordusu kaçıyor. Madrid Skilicis minyatürü
Petr Delyan, Tihomir ve Bulgar asiler

Ayrıca bakınız

Devrimler ve ayaklanmalar listesi

Kaynakça

^ A world history of tax rebellions: an encyclopedia of tax rebels, revolts, and riots from antiquity to the present, David F. Burg, Taylor & Francis, 2004, 0-415-92498-7, pp. 74–75.
^ М. Psellus, pp. 61, 64
^ Skуl.-Cеdr. p. 527
^ Skyl.-Cedr. p. 528
^ Zonaras, p. 145
^ Skyl.-Cedr, pp. 528–529
^ М. Аttаlеiаtes, p. 9
^ Златарски, В. История на България, p. 758
^ Skyl.-Cedr., p. 529
^ Hopf, Geschichte Griechenlands im Mittelalter (German: History of Greece in the Middles Ages) (Ersch — Gruber, 85), p. 147
^ J. Herrin, Byzantium: The Surprising Life of a Medieval Empire, p. 222

Konuyla ilgili yayınlar

Йордан Андреев, Милчо Лалков, Българските ханове и царе, Veliko Tırnovo, 1996.

Dış bağlantılar

Petr Delyan'ın ayaklanması 28 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bulgarca)

[1] A world history of tax rebellions: an encyclopedia of tax rebels, revolts, and riots from antiquity to the present, David F. Burg, Taylor & Francis, 2004, 0-415-92498-7, pp. 74–75.

[2] М. Psellus, pp. 61, 64

[3] Skуl.-Cеdr. p. 527

[4] Skyl.-Cedr. p. 528

[5] Zonaras, p. 145

[6] Skyl.-Cedr, pp. 528–529

[7] М. Аttаlеiаtes, p. 9

[8] Златарски, В. История на България, p. 758

[9] Skyl.-Cedr., p. 529

[10] Hopf, Geschichte Griechenlands im Mittelalter (German: History of Greece in the Middles Ages) (Ersch — Gruber, 85), p. 147

[AD_1041-11] J. Herrin, Byzantium: The Surprising Life of a Medieval Empire, p. 222

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]