İçeriğe atla

Pembe dalga

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Latin Amerika haritası, 2011 (solda), 2018 (ortada) ve 2024'te (sağda) São Paulo Forumu iktidar partilerinin (kırmızı) ve São Paulo Forumu dışındaki iktidar partilerinin (mavi) üyelerinin bulunduğu ülkeleri gösteriyor

Pembe dalga (İspanyolca: marea rosa, Portekizce: onda rosa, Fransızca: marée rose) veya sola dönüş, 21. yüzyıl boyunca Latin Amerika'da sol hükûmetlere dönmesine yönelik siyasi bir dalgadır. Bir terim olarak, her iki ifade de medyada ve başka yerlerdeki siyasi analizlerde, bölgede daha ekonomik ilerici veya sosyal ilerici politikalara yönelik bir hareketi ifade etmek için kullanılmaktadır.[1][2][3] Bu tür hükûmetlere "merkezin sol", "sol eğilimli" ve "radikal sosyal demokrat" deniyor.[4] Onlar aynı zamanda Amerika'daki sol siyasi partilerin ve diğer kuruluşların bir konferansı olan São Paulo Forumu'nun da üyeleridir.[5]

Bu ideolojik eğilimin bir parçası olarak görülen Latin Amerika ülkeleri, pembe dalga ülkeleri olarak adlandırılıyor,[6] post-neoliberalizm veya 21. yüzyılın sosyalizmi terimi de hareketi tanımlamak için kullanılıyor.[7] Hareketin unsurları arasında Washington Mutabakatı'nın reddi yer alırken,[8] Arjantin, Brezilya ve Venezüella hükûmetleri gibi bazı pembe dalga hükûmetleri [9] çeşitli şekillerde Amerikan karşıtıolarak nitelendirildi.[10][11][12] Hareket özellikle 2010'larda Nikaragua ve Venezuela örneğinde olduğu gibi popülizme eğilimli,[13][14][15] aynı zamanda otoriter,[14] örnekleri de barındırsa da diğer pek çok ülke demokratik kaldı.[16]

Pembe dalgayı, 2010'ların başında pembe dalgaya doğrudan tepki olarak ortaya çıkan siyasi bir olgu olan muhafazakar dalga izledi. Bazı yazarlar, ilk pembe dalganın 1990'ların sonlarında ve 2000'lerin başlarında meydana geldiğini,[17][18] ve ikinci bir dalganın 2010'ların sonlarındaki seçimleri kapsadığını ve tek bir pembe dalga yerine birden fazla farklı dalga olduğunu öne sürmüşlerdir.[19][20] Pembe dalganın yeniden canlanması 2018'de Meksika ve 2019'da Arjantin tarafından başlatıldı,[21] ve 2020'de Bolivya,[22] Peru,[23] Honduras,[24] ve 2021'de Şili ile birlikte daha da güçlendirildi,[25] ve ardından 2022'de Kolombiya ve Brezilya ile devam etti.[26][27][28] Kolombiya, seçimlerde tarihindeki ilk sol cumhurbaşkanını seçti.[29][30][31] 2023'te merkez sol Bernardo Arévalo Guatemala'da sürpriz bir zafer elde etti.[32][33]

Devlet ve hükümet başkanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıda 1999'dan bu yana Latin Amerika'da seçilen sol ve merkez sol başkanlar yer almaktadır.[34][35][36][37][38][39][40][41][42][43][44][45][46][47] Merkez sol başkanlar * ile işaretlenirken, Venezuela 2019'dan 2023'e kadar bir başkanlık krizi altındaydı ve ‡ ile gösterildi.

Zaman çizelgesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki zaman çizelgesi, sol veya merkez sol bir liderin belirli bir ülkeyi yönettiği dönemleri göstermektedir.

Nicolás MaduroHugo ChávezTabaré VázquezJosé MujicaTabaré VázquezPedro CastilloOllanta HumalaFernando LugoLaurentino CortizoMartín TorrijosDaniel OrtegaAndrés Manuel López ObradorXiomara CastroManuel ZelayaBernardo ArévaloÁlvaro ColomSalvador Sánchez CerénMauricio FunesRafael CorreaGustavo PetroGabriel BoricMichelle BacheletMichelle BacheletRicardo LagosLuiz Inácio Lula da SilvaDilma RousseffLuiz Inácio Lula da SilvaLuis ArceEvo MoralesAlberto FernándezCristina Fernández de KirchnerNéstor Kirchner

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Lopes, Dawisson Belém; de Faria, Carlos Aurélio Pimenta (January–April 2016). "When Foreign Policy Meets Social Demands in Latin America". Contexto Internacional. Pontifícia Universidade Católica do Rio de Janeiro. 38 (1): 11-53. doi:10.1590/S0102-8529.2016380100001. No matter the shades of pink in the Latin American 'pink tide', and recalling that political change was not the norm for the whole region during that period, there seems to be greater agreement when it comes to explaining its emergence. In terms of this canonical interpretation, the left turn should be understood as a feature of general redemocratisation in the region, which is widely regarded as an inevitable result of the high levels of inequality in the region. 
  2. ^ Abbott, Jared. "Will the Pink Tide Lift All Boats? Latin American Socialisms and Their Discontents". Democratic Socialists of America. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2017. 
  3. ^ Oikonomakis, Leonidas (16 Mart 2015). "Europe's pink tide? Heeding the Latin American experience". The Press Project. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2017. 
  4. ^ McLean, Ian; McMillan, Allistair (2009). The Concise Oxford Dictionary of Politics. 3rd. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 9780199207800. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2022 – Oxford Reference vasıtasıyla. 
  5. ^ Gómez, Paz (23 Haziran 2020). "The São Paulo Forum's Modus Operandi". impunityobserver.com. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  6. ^ "COHA Statement on the Ongoing Stress in Venezuela". 20 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Fernandes Pimenta, Gabriel; Casas V M Arantes, Pedro (2014). "Rethinking Integration in Latin America: The "Pink Tide" and the Post-Neoliberal Regionalism" (PDF). FLACSO. 28 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2017. In general, one must say that these governments have as defining common feature ample and generous social inclusion policies that link effectively for social investments that certainly had an impact on regional social indicators (LIMA apud SILVA, 2010a). In this sense, so far, all of these countries had positive improvements. As a result, it was observed the reduction in social inequality, as well as the reduction of poverty and other social problems (SILVA, 2010a) 
  8. ^ "South America's leftward sweep". BBC News. 2 Mart 2005. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2018. 
  9. ^ Lopes, Arthur (Bahar 2016). "¿Viva la Contrarrevolución? South America's Left Begins to Wave Goodbye". Harvard International Review. 37 (3): 12-14. South America, a historical bastion of populism, has always had a penchant for the left, but the continent's predilection for unsustainable welfarism might be approaching a dramatic end. ... This 'pink tide' also included the rise of populist ideologies in some of these countries, such as Kirchnerismo in Argentina, Chavismo in Venezuela, and Lulopetismo in Brazil. 
  10. ^ Gross, Neil (14 Ocak 2007). "The many stripes of anti-Americanism". The Boston Globe. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2018. 
  11. ^ da Cruz, Jose de Arimateia (2015). "Strategic Insights: From Ideology to Geopolitics: Russian Interests in Latin America". Current Politics and Economics of Russia, Eastern and Central Europe. Nova Science Publishers. 30 (1/2): 175-185. 
  12. ^ Lopes, Dawisson Belém; de Faria, Carlos Aurélio Pimenta (January–April 2016). "When Foreign Policy Meets Social Demands in Latin America". Contexto Internacional. Pontifícia Universidade Católica do Rio de Janeiro. 38 (1): 11-53. doi:10.1590/S0102-8529.2016380100001. ... one finds as many local left-leaning governments as there are countries making up the so-called left turn, because they emerged from distinct institutional settings ... espoused distinct degrees of anti-Americanism ... 
  13. ^ Lopes, Dawisson Belém; de Faria, Carlos Aurélio Pimenta (Jan–Apr 2016). "When Foreign Policy Meets Social Demands in Latin America". Contexto Internacional. Pontifícia Universidade Católica do Rio de Janeiro. 38 (1): 11-53. doi:10.1590/S0102-8529.2016380100001. The wrong left, by contrast, was said to be populist, old-fashioned, and irresponsible ... 
  14. ^ a b Isbester, Katherine (2011). The Paradox of Democracy in Latin America: Ten Country Studies of Division and Resilience. Toronto: University of Toronto Press. s. xiii. ISBN 978-1442601802. ... the populous of Latin America are voting in the Pink Tide governments that struggle with reform while being prone to populism and authoritarianism. 
  15. ^ "Latin America's 'pragmatic' pink tide". Pittsburgh Tribune-Herald. 16 Mayıs 2016. 16 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ Lopes, Dawisson Belém; de Faria, Carlos Aurélio Pimenta (January–April 2016). "When Foreign Policy Meets Social Demands in Latin America". Contexto Internacional. Pontifícia Universidade Católica do Rio de Janeiro. 38 (1): 11-53. doi:10.1590/S0102-8529.2016380100001. However, these analytical and taxonomic efforts often led to new dichotomies ... democrats and authoritarians ... 
  17. ^ Moraes, Juan A.; Luján, Diego (2020). "The Electoral Success of the Left in Latin America: Is There Any Room for Spatial Models of Voting?". Latin American Research Review. 55 (4): 691. doi:10.25222/larr.466. 
  18. ^ Schmidt, Samantha; Sheridan, Mary Beth (6 Aralık 2021). "Do recent elections indicate a shift in Latin American politics? Post correspondents answered your questions". The Washington Post. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 
  19. ^ Aquino, Marco (21 Haziran 2021). "Another pink tide? Latin America's left galvanized by rising star in Peru". Reuters (İngilizce). 29 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021. 
  20. ^ Arsenault, Chris (14 Aralık 2021). "How left-wing forces are regaining ground in Latin America". Al Jazeera. 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021. 
  21. ^ Araujo, Gabriel; Vargas, Carlos; Woodford, Isabel (22 Haziran 2022). "Latin America's new 'pink tide' gains pace as Colombia shifts left; Brazil up next". Reuters. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  22. ^ Taher, Rahib (9 Ocak 2021). "A Miraculous MAS Victory in Bolivia and the Resurgence of the Pink Tide". The Science Survey. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  23. ^ Aquino, Marco (21 Haziran 2021). "Another pink tide? Latin America's left galvanized by rising star in Peru". Reuters (İngilizce). 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  24. ^ Garcia, David Alire; Palencia, Gustavo (1 Aralık 2021). "Honduras' ruling party concedes presidential election to leftist". Reuters (İngilizce). 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2021. 
  25. ^ Bonnefoy, Pascale; Londoño, Ernesto (19 Aralık 2021). "Gabriel Boric, a Former Student Activist, Is Elected Chile's Youngest President". The New York Times. 19 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021. 
  26. ^ Dyer, Gwynne (15 Haziran 2022). "Latin America: The Pink Tide Is Rising". The Portugal News. 17 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  27. ^ "Lula's leftist triumph: Is this Latin America's second 'pink tide'?". France 24. Agence France-Presse. 31 Ekim 2022. 31 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2022. 
  28. ^ Grattan, Steven (31 Ekim 2022). "Latin America's 'pink tide' leaders congratulate Brazil's Lula on election win". Reuters. 31 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  29. ^ "Leftist Gustavo Petro wins Colombian presidency". Financial Times. 19 Haziran 2022. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  30. ^ Bocanegra, Nelson; Griffin, Oliver; Vargas, Carlos (19 Haziran 2022). "Colombia elects former guerrilla Petro as first leftist president". Reuters. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  31. ^ Garavito, Tatiana; Thanki, Nathan (23 Haziran 2022). "Colombia's shift to the left: A new 'pink tide' in Latin America?". Al Jazeera. 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2022. 
  32. ^ McKenzie, Roger (21 Ağustos 2023). "Guatemala elects leftwinger Arevalo as new president". Morning Star (İngilizce). 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2023. 
  33. ^ Blue, Victor J. (10 Eylül 2023). "Guatemalans Guarded the Memory of Democracy Through Years of War and Corruption. Now They See an Opening". The Intercept (İngilizce). 12 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023. 
  34. ^ "Is there a new Pink Tide on Latin America's horizon?". The Perspective. 9 Mart 2021. 21 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  35. ^ Waddell, Benjamin (15 Mayıs 2019). "Why a generation of Latin American leaders failed to deliver on their promise of progress". The Week. 20 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  36. ^ Silva, Fabricio Pereira da (2014). "Quinze anos da onda rosa latino-americana: balanço e perspectivas". Observador On-Line. Observatório Político Sul-Americano. 9 (12). ISSN 1809-7588. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020. 
  37. ^ Rivera, Ana (1 Kasım 2019). "A Faded Pink Tide? Broad Peronist Coalition Defeats Macri in Argentina". Left Voice. 13 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021. 
  38. ^ a b Gazzola, por Ana Elisa Thomazella (4 Haziran 2018). ""O declínio da "onda rosa" e os rumos da América Latina". Observatório de Regionalismo. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2021. 
  39. ^ "The battle for Latin America: How the US helped destroy the "pink tide"". www.bilaterals.org. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  40. ^ Gibson, Carrie (9 Ocak 2021). "¡Populista! review: Chávez, Castro and Latin America's 'pink wave' leaders". The Guardian. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  41. ^ Keating, Joshua (23 Nisan 2009). "Paraguay's baby-daddy in chief". Foreign Policy. 20 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  42. ^ Mahler, Anne Garland (19 Nisan 2018). From the Tricontinental to the Global South: Race, Radicalism, and Transnational Solidarity. Duke University Press. ISBN 9780822371717. 
  43. ^ Book: Ollanta Humala: de Locumba a candidato a la presidencia en Perú
  44. ^ Crabtree, John (25 Mart 2012). "The new Andean politics: Bolivia. Peru, Ecuador". openDemocracy. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021. 
  45. ^ Santos, Leandro Wolpert dos (2020). "Capítulo 8: Política externa do Peru em um contexto regional em transformação (2006-2018) – da onda rosa à guinada à direita" (PDF). Lima, Maria Regina Soares de (Ed.). América do Sul no século XXI: desafios de um projeto político regional (PDF). Rio de Janeiro: Multifoco. ss. 139-155. ISBN 978-65-5611-032-5. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  46. ^ Garat, Guillermo. "Tabaré Vázquez, Uruguay's first socialist president, dies at 80". Washington Post. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  47. ^ Pribble, Jennifer (28 Ekim 2019). "Chile's crisis was decades in the making". Financial Times. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2021. 
  48. ^ Renaud, Lambert (1 Mart 2010). "A onda rosa". Renaud Lambert. Le Monde Diplomatique. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pembe_dalga&oldid=33803487" sayfasından alınmıştır