İçeriğe atla

Pasinler

Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Pasinler (anlam ayrımı) sayfalarına bakınız.
Pasinler
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlErzurum
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamYunus Emre Temel
 • Belediye başkanıÜnsal Sertoğlu (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1460 km²
Rakım1760 m
Nüfus
 • Kır
-
 • Şehir
28.513
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu25300
İl alan kodu442
İl plaka kodu25

Pasinler, Erzurum ilinin bir ilçesi ve bu ilçenin idari merkezidir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Pasinler'in eski adı Basiani'dir. Nitekim Gürcü coğrafyacı Vahuşti (1696-1757) Aras Nehri'nin yukarı kesimindeki kentin ve bölgenin eski adının Basiani olduğunu, Osmanlı döneminde buraya Hasan Kala (ასანყალა: Asankala) dendiğini yazar.[1] Eskiden bugünkü Horasan ile Köprüköy ilçelerini de kapsayan Pasinler kazası, 1835 Osmanlı nüfus defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Hasan Kala (خسن قلعە) olarak geçer.[2][3]

Bugünkü Pasinler, Köprüköy ve Horasan bölgesi, Biani olarak adlandırıldığı sırada Urartuların kontrolü altında bulunuyordu. Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim 13. yüzyılın başında Gürcüler ile Türkler arasındaki Basiani Savaşı bu bölgede meydana gelmiştir. Osmanlılar bu bölgeyi 1545 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Pasinler kasabasında bulunan ve Hasan Kale olarak da bilinen Pasinler Kalesi, Demirdöven köyünde megalit yapı kalıntısı eski zamanlardan kalmıştır.[4]

Bugün Pasinler ile Köprüköy ve Horasan ilçelerini kapsayan bölge, 1835 Osmanlı nüfus sayımında Hasan Kala adıyla Erzurum Eyaleti'nin kazalarından biriydi. Hasan Kala (Pasinler) şehir merkezi 8 mahalle ve kaza 127 köyden oluşuyordu. Askere alma ve vergi toplama amacıyla yapılmış olan bu nüfus sayımında sadece erkekler kaydedilmiştir. Hasan Kala kazsındaki köylerde yaşayan toplam erkek nüfusu, %72'sini Müslüman (6.561 kişi) ve %28'ini ise Hristiyan (2.578 kişi) olmak üzere, 9.139 kişiden oluşuyordu.[5]

Hasan Kala kazası, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Pasinler kazası olarak da anılmıştır. Bu tarihte kaza, merkez, Aras, Pasin-i Süfla (Aşağı Pasin) ve Kara Yazı nahiyelerinden oluşuyordu.[6] 1940 genel nüfus sayımında ise, Pasinler kazası merkez, Aras, Aşağı Pasin ve Çobandede nahiyelerini kapsıyordu. Kara Yazı kazaya dönüştürülmüş ve Çobandede nahiyesi kurulmuştu. Pasinler kazası 141 köyü kapsıyordu ve bu köylerin toplam nüfusu 45.331 kişiden oluşuyordu. Pasinler kasabasında ise 6.314 kişi yaşıyordu.[7]

Pasinler ilçesine bağlı Aşağı Pasin ve Aras bucakları birleştirerek 27 Kasım 1953 tarihinde 6191 sayılı kanunla Horasan ilçesi kuruldu. Bunun sonucunda Pasinler ilçesinin yüzölçümü küçüldü ve ilçeye bağlı köy sayısı, 1955 genel nüfus sayımına göre 78'e indi.[8] 1965 genel nüfus sayımında Pasinler ilçesi merkez ve Çobandede bucaklarından oluşuyor ve 80 köyü kapsıyordu. İlçede 41.917 kişiden oluşan nüfus çinde 13.129 kişi okuma yazma biliyordu.[9] Çobandede bucağı, 16 Mayıs 1990 tarihinde Köprüköy ilçesine dönüştürüldü ve Pasinler, 58 köyü kapsayan bir ilçe haline geldi.[10]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Erzurum il merkezine 37 km uzaklıktadır. Tarihi İpek Yolu'nun üzerindedir. Kalesi, şifalı kaplıcaları, maden suları ve patatesi ile ünlüdür. İlçe merkezine 4 km uzaklıkta bulunan Serçeboğazı mahallesinin hemen girişinde diüretik maden suyu bulunmaktadır.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[11] 34.567 3.166 31.401
1935[12] 48.839 3.888 44.951
1940[13] 51.645 6.314 45.331
1945[14] 57.048 5.759 51.289
1950[15] 65.125 8.015 57.110
1955[16][a] 35.937 6.939 28.998
1960[17] 39.196 7.926 31.270
1965[18] 41.917 9.277 32.640
1970[19] 45.880 11.166 34.714
1975[20] 51.918 14.267 37.651
1980[21] 61.984 19.752 42.232
1985[22] 60.616 15.849 44.767
1990[23][b] 42.991 19.144 23.847
2000[24] 44.663 22.787 21.876
2007[25] 34.453 15.950 18.503
2008[26] 33.267 14.762 18.505
2009[27] 32.383 13.969 18.414
2010[28] 31.763 13.513 18.250
2011[29] 31.984 13.593 18.391
2012[30] 31.717 13.604 18.113
2013[31] 31.581 31.581 veri yok
2014[32] 30.646 30.646 veri yok
2015[33] 30.113 30.113 veri yok
2016[33] 29.853 29.853 veri yok
2017[33] 29.302 29.302 veri yok
2018[33] 28.961 28.961 veri yok
2019[33] 28.691 28.691 veri yok
2020[33] 28.513 28.513 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Horasan ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
  2. ^ Köprüköy ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Vahuşti Batonişvili, „საქართველოს გეოგრაფია“ (Gürcistan Coğrafyası), Tiflis, 1904, s. 237.
  2. ^ Ümit Kılıç, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskan Yapısı", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 42, 2010, s. 241-257
  3. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 227.
  4. ^ "ბასიანის ძეგლების 2022 წლის საკვლევი ექსპედიციის ანგარიში (Basiani Eserleri - 2022 Yılı Araştırma Gezisi Sonuçları), Tiflis, 2023, s. 9, 20.]
  5. ^ Ümit Kılıç, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskan Yapısı", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 42, 2010, s. 241-257
  6. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 227-230.
  7. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 249-251.
  8. ^ Resmi Gazete, 4 Aralık 1953
  9. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 260-261.
  10. ^ Resmî Gazete, 18 Mayıs 1990
  11. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  12. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  14. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  16. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  17. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  18. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  30. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  31. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  32. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  33. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Pasinler Nüfusu - Erzurum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Erzurum Pasinler Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pasinler&oldid=35241982" sayfasından alınmıştır