Oswald Spengler
Oswald Arnold Gottfried Spengler (Almanca: [ˈɔsvalt ˈʃpɛŋlɐ]; 29 Mayıs 1880 - 8 Mayıs 1936) ilgi alanları arasında tarih, felsefe, matematik, bilim ve sanatın yanı sıra bunların organik tarih teorisiyle ilişkisi de bulunan Alman bir polimattı. En çok 1918 ve 1922 yıllarında yayımlanan ve insanlık tarihini ele alan iki ciltlik Batı'nın Çöküşü (Der Untergang des Abendlandes) adlı eseriyle tanınır. Spengler'in tarih modeli, insan kültürlerinin ve medeniyetlerinin biyolojik varlıklara benzediğini ve her birinin sınırlı, öngörülebilir ve deterministik bir ömrü olduğunu varsaymaktadır.
Spengler, 2000 yılı civarında Batı uygarlığının ölüm öncesi acil durum dönemine gireceğini ve bunun da Batı uygarlığının nihai çöküşünden önce 200 yıllık Sezarizm'e (hükûmetin yürütme organının anayasa dışı her şeye gücü yetmesi) yol açacağını öngörmüştür.[1]
Spengler bir Alman milliyetçisi ve cumhuriyetçilik eleştirmeni olarak kabul edilir ve Weimar dönemi Muhafazakâr Devriminin önde gelen bir üyesiydi. Naziler onun yazılarını ideolojilerine “saygın bir soyağacı” sağlamak için bir araç olarak görmüşlerdir[2], Spengler daha sonra Nazizmi aşırı ırkçı unsurları nedeniyle eleştirmiştir. Benito Mussolini'yi ve maden patronu Cecil Rhodes[3] gibi girişimci tipleri Batı kültürünün yaklaşmakta olan Sezarlarının örnekleri olarak gördü - daha sonra Mussolini'nin sömürgeci serüvenleri konusundaki hayal kırıklığını ortaya koymuştur.
| Oswald Spengler | |
|---|---|
 | |
| Doğumu | Oswald Arnold Gottfried Spengler 29 Mayıs 1880 Blankenburg, Braunschweig Dükalığı, Almanya |
| Ölümü | 8 Mayıs 1936 (55 yaşında) Münih, Bavyera, Almanya |
| Alma mater | Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi University of Berlin Halle Üniversitesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Kıta felsefesi Goethean science[4][5] Muhafazakâr Devrim |
| İlgi alanları | Tarih felsefesi Aesthetics Bilim felsefesi Siyaset felsefesi |
Etkiledikleri
| |
| İmzası |  |
Oswald Spengler | |
|---|---|
| Akademik geçmişi | |
| Tez | Der metaphysische Grundgedanke der heraklitischen Philosophie (1904) |
| Doktora danışmanı | Alois Riehl |
| İmza | |
 | |
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihi kör bir doğa oyununa benzetip tarihte bir amaçlılık aramanın boşuna bir çaba olduğunu savunmuş olan Spengler, dünya tarihinin morfolojisini, felsefi ve bu arada biyolojik esaslara göre açıklamaya çalışmıştır. 14. yy. düşünürü İbn-i Haldun'un ürettiği Devlet Kuramını destekleyen Spengler'e göre, kültürler gelişigüzel doğar, gelişir ve ölürler. Ona göre, tüm dünya tarihinde 8 tip kültür çevresi ayırt edilebilir. Mısır, Babil, Hindistan, Çin, Antikite, Arap, Batı ve Meksika olarak belirlediği 8 kültür çevresinde, 1. Metafiziksel-dini yüksek kültürler, 2. Simgeci erken kültürler, 3. Sivil-geç kültürler diye üç gelişme basamağı ayırt etmiştir.
Spengler'in The Decline of the West (Batı'nın Çöküşü)[8] adlı en önemli eseri, başta batı düşünürleri olmak üzere dünya düşünce tarihi üzerinde çok etkili oldu. Spengler bu eserinde, "sivil-geç kültür" olarak tanımladığı Batı kültürünün bir çöküş aşamasında olduğunu savunmuştur.
İlk olarak Spengler'in ortaya koyduğu bir diğer ilginç görüşü de, büyük şehirler ile taşra arasında derin bir kültür ve uygarlık ayrımı yapmasıdır. Öyle ki bu ikisinin arasındaki farkın ülkeler arasındaki farktan büyük olabildiğini örnekleriyle göstermiştir.
Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]Spengler, tarihçiler Arnold J. Toynbee, Carroll Quigley ve Samuel P. Huntington gibi diğer akademisyenleri de etkilemiştir. Diğerleri arasında faşist ideologlar Francis Parker Yockey ve Oswald Mosley yer almaktadır. John Calvert, Oswald Spengler'in Batı medeniyetine yönelik eleştirilerinin İslamcılar arasında popüler olmaya devam ettiğini belirtmektedir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Holton, Gerald James (2000). Einstein, History, and Other Passions: The Rebellion Against Science at the End of the Twentieth Century (İngilizce). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-00433-7. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024.
- ^ "Spengler and the Third Reich | VQR". www.vqronline.org (İngilizce). 30 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024.
- ^ The Decline Of West (İngilizce). s. Cilt 1, Sayfa 37, Atkinson Çevirisi.
- ^ Hughes 1991, s. 59.
- ^ Peter E. Gordon, John P. McCormick (eds.), Weimar Thought: A Contested Legacy, Princeton University Press, 2013, p. 136.
- ^ Coogan, Kevin (1999). Dreamer of the Day: Franis Parker Yockey and the Fascist International. Brooklyn, New York.: Autonomedia. s. 168. ISBN 1-57027-039-2.
- ^ Dreher (12 Şubat 2020). "Burroughs and Ginsberg Q & A Berlin 1976 – 3". allenginsberg.org. Allen Ginsberg Project. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
- ^ The Decline of the West, 1926, Alfred A. Knopf.
- ^ Calvert, John C. M., (Ed.) (2008). Islamism: a documentary and reference guide. 1. publ. Westport, Conn.: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-33856-4. 18 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024.
  | Alman yazar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
