Orta Çağ arkeolojisi
Orta Çağ arkeolojisi, Avrupa Orta çağ döneminde uzmanlaşan, maddi kültür aracılığıyla insanoğlunun incelenmesidir. En geniş anlamıyla bu dönem 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar uzanır ve Roma sonrası ancak modern öncesi kalıntıları ifade eder. Dönem, Batı Roma İmparatorluğu'nun Çöküşü ve Vikingler, Saksonlar ve Franklar gibi kültürlerin neden olduğu kargaşayı kapsar. Birçok proje ve profesyonel bu kronolojik sınırları aşsa da Arkeologlar genellikle Erken Orta Çağ (Kavimler Göçü) ya da Yüksek Orta Çağ ve Geç Orta Çağ dönemlerini incelemekte uzmanlaşmıştır. Orta Çağ yazılı kayıtlarının zengin doğası, özellikle Geç Orta Çağ'da arkeolojinin sıklıkla "tarihin hizmetçisi" olarak görüldüğü anlamına gelir.[1] Maddi kültürün analizi Orta Çağ dönemine ait yazılı kanıtları zenginleştirebilir ya da sorgulanmasına neden olabilir ve bu iki kanıt kaynağının birlikte kullanılması gerekir. Orta Çağ arkeolojisi, Orta Çağ yerleşimlerinin, özellikle de Orta Çağ kasabalarının, manastırlarının ve Orta çağ kalelerinin gelişimini incelemiştir. Orta Çağ döneminde Hristiyan manastırcılığının yayılması ve gelişmesinin anlaşılmasına da katkıda bulunmuştur.
Orta çağ arkeolojisi çalışmalarının tarihçesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta çağ Arkeolojisi Derneği (The Society for Medieval Archaeology) (Birleşik Krallık) 1957 yılında kurulmuştur. Kuruluşunun 50. yıldönümünü kutlamak amacıyla, derneğin ve alt disiplinin tarihini inceleyen çeşitli yayınlar hazırlanmıştır.[2][3] Christopher Gerrard'ın 2003 tarihli Orta çağ Arkeolojisi (Medieval Archaeology) kitabı da Birleşik Krallıkta antikacılıktan Viktorya dönemi Orta Çağcılığına ve 20. yüzyılda Orta Çağ arkeolojisinin bir alt disiplin olarak ortaya çıkışına kadar olan süreci anlatmaktadır.[4] Michel de Boüard, University of Caen, Ecole pratique des Hautes Etudes ve Polonya Bilimler Akademisi 20. yüzyılın ikinci yarısında Fransa'da Orta Çağ arkeolojisinin bir alan olarak yerleşmesinde etkili olmuştur.[5]
Uzmanlık alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Çağ arkeolojisi çalışmaları genellikle belirli türdeki yerleşim modellerine odaklanır.
Kırsal yerleşimler ve peyzajlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Çağ kırsal yerleşimlerinin dokusu genellikle modern zaman köylerinden oldukça farklıdır. Bu durum mimari, yerleşimlerin ana hatları ve sosyal yapı açısından geçerlidir.
Kasabalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Çağ'da kent öncesi ve kentsel yerleşimlerin geniş bir yelpazesi vardır (örneğin Kuzey Denizi ve Baltık Denizi'ndeki Erken Orta Çağ ticaret yerleri, eski Roma şehirleri ve Geç Orta Çağ'ın kasaba temelleri).
Önemli bir araştırma alanı, kurtarma arkeolojisi tarafından belirlenen ve halen mevcut olan şehirlerdeki kentsel arkeolojidir.
Kaleler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaleler Orta Çağ'dan kalma müstahkem yapılardır.
Kilise ve manastır arkeolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Birleşik Krallıkta, Manastırların tasfiyesi birçok manastır alanını terk edilmiş halde bırakmıştır. Manastırların ayakta kaldığı veya başka kullanımlar için dönüştürüldüğü yerlerde, "bina arkeolojisi" de tarihlerini incelemek için uygulanmıştır. Orta Çağ manastırları genellikle büyük mülklere sahipti ve manastır peyzajlarının incelenmesi uzmanlaşmış bir araştırma alanıdır.[6] Orta Çağ manastır ve kilise arkeolojisinde iki ana araştırma dalgası olmuştur: 1970-1995 ve 1995'ten günümüze. İlk dalga, peyzaj tarihi ve süreçsel arkeolojiden etkilenmiştir; burslar esas olarak tarihsel, ekonomik ve teknolojik sorulara odaklanmış ve çalışma için tek tek alanları ve anıtları hedeflemiştir. İkinci dalga ise süreç sonrası (post-processual) yaklaşımlardan beslenmiş ve dini peyzajlardaki değişim ve karmaşıklık ile dini mekân, bedenlenme ve eylemlilik perspektiflerini dikkate almıştır.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gilchrist, Roberta 1994. 'Bölüm 1. The Handmaid's Tale'. Gilchrist, R. Gender and Material Culture içinde. Londra: Routledge, s. 1-21.
- ^ Gilchrist, Roberta & Reynolds, Andrew, eds. (2009) Reflections: 50 Years of Medieval Archaeology, 1957-2007. Society for Medieval Archaeology Monographs, 30. Maney, Leeds
- ^ Gerrard, Chris M. (2007). "Retrospect and Prospect: 50 years of Medieval Archaeology", webpage: MA-uk 26 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Gerrard, Chris M. (2003). Medieval Archaeology. Understanding traditions and contemporary approaches. London: Routledge.
- ^ Audouze, Françoise; Leroi‐Gourhan, André (1981). "France: A continental insularity". World Archaeology (İngilizce). 13 (2): 170-189. doi:10.1080/00438243.1981.9979824. ISSN 0043-8243. 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ Aston, Mick (2000) Monasteries in the Landscape. Revised Edition. The History Press
- ^ Gilchrist, Roberta (21 Ekim 2014). "Monastic and Church Archaeology". Annual Review of Anthropology (İngilizce). 43: 235-250. doi:10.1146/annurev-anthro-102313-025845.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Poisson, Jean-Michel (19 Aralık 2017). "Medieval archaeology and the history of material culture: forty years later". Palethnologie (9). doi:10.4000/palethnologie.332
.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Journal "Medieval Archaeology“, digitized version of vols. 1–50 (1957–2006)
| Tarihçe | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yöntem ve teori | |||||||||
| Alt disiplinler |
| ||||||||
| Listeler | |||||||||
