Müsta'lî fıkhı
| Makale serilerinden |
 |
| Makale serilerinden |
 |
Mustâ'li fıkhı ya da Tâyyîb'îyye; Müsta‘liyye[1] Mezhebi'nin fıkıh sistematiğidir. İmâmet Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım ile sona ermiştir. Bu görev "Dâ'î el-Mutlaklar" aracılığıyla icra edilmektedir. Tâyyîb, Davudî İsmailîlik, Süleymânî, Kutbî ve Alavî Buhralarca "Gizlenen son imâm" olarak bilinir. İsnâaşeriyye'deki Mehdî'nin rôlünü üstlenen İmamdır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]- On beşinci yüzyılda, "Câ‘fer" adındaki bir şahsın önderliğinde çok sayıda Müsta‘liyye fıkhı takipçisinin Hanefî Ehl-i Sünnet fıkhına dönüşmesi hadisesi yaşandı. Bu yeni grup Câferî Buhra olarak adlandırıldı.
- 1538 yılında "Syed Câ‘fer Ahmed Şirazi" Patani Buhraları İsmâiliyye ile olan ilişkilerini tamamen kesmeğe ikna etti. Böylece bir milyona yakın buhra Müsta‘liyye fıkhından Hanefî Ehl-i Sünnet fıkhına döndü.[2][3]
- Süleyman bin Hassan, Hindistan'daki 27nci Dâ'î el-Mutlak olan Seyyidnâ Davûd Bin Kutub Şah'ı tanımayarak, Yemen'de "Ehl-i Hakk" olarak da bilinen Süleymânî Buhra'yı 1592 yılında oluşturdu.
- Ali bin İbrahim, Hindistan'daki 29uncu Dâî olan Seyyidnâ Abd'ût-Tâyyib Zeki'ûd-Din'i tanımayarak, Hicrî 1034 / M. 1634 tarihinde Alavî Buhra'yı oluşturdu.
- 46ncı Dâî olan Seyyidnâ Muhammed Badr'ûd-Din ibn Syedna Mufaddal Seyf'ûd-Din'in ölümü üzerine Abd’ûl-Hüseyin Civacı" önderliğinde 1840 yılında "Etbe-i Melek Buhra" oluşumunu tamamlayarak bağımsız hale dönüştü.
- Elli yıldır ruhânî hiyerarşide ikinci sıra olan Me’zûn el-Mutlak görevini sürdüren 51. Syedna Tahir Seyf'ûd-Din Sahib'in oğlu ve 52. Syedna Muhammed Burhan'ûd-Din Sahib'in farklı anneden olma kardeşi Hûzeyme Kutb'ûd-Din'in kendisinin Hicrî: 17 Şaban 1385 / Milâdî: 10 Aralık 1965 tarihinde Bombay Saify Mescidi'nde 52. Syedna Muhammed Burhan'ûd-Din Sahib tarafından alenen "Me’zûn-û Da'vat" olarak atandığını belgelemesi üzerine, Hindistan Yargıtay Başkanlığının kararı ile Syedna Mufaddal Seyf'ûd-Din'in 53. Dâî unvanı askıya alınmış bulunmaktadır.[4][5][6][7][8]
- Şu andaki mevcut duruma göre, Davudî İsmailîlik'in Dâî makâmı "Syedna Mufaddal Seyf’ûd-Dîn" tarafından temsil edilmekte olduğundan, Hûzeyme Kutb'ûd-Din önderliğinde "Kutbî Buhra" adında yeni ve ayrı bir kol oluşturulmuş bulunmaktadır.
Mustâ‘lî-Tâyyibî fıkhına göre İmâm silsilesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
0. Ali (İmam olarak sıralandırılır fakat Muhammed'in Vâsi/Sâmit ya da Esâsı olarak kabul edildiğinden dolayı numaralandırmaz.)
1. Hasan
2. Hüseyin
3. Zeynelâbidîn
4. Muhammed el-Bâkır
5. Ca'fer es-Sâdık
6. İsmâil b. Ca'fer es-Sâdık
7. Muhammed b. İsmâil el-Mektûm
8. Vâfî ʿAhmed (ʿAbd Allâh bin Muhammed)
9. Muhammed el-Cevâd
10. Razî ʿAbd Allâh (Hüseyin bin ʿAhmed)
11. Birinci Fâtımî Halife/İmamı Ubeydullah el-Mehdî
12. İkinci Fâtımî Halife/İmamı Kāim-Biemrillâh el-Fâtımî
13. Üçüncü Fâtımî Halife/İmamı Mansûr el-Fâtımî
14. Dördüncü Fâtımî Halife/İmamı Muiz-Lidînillâh
15. Beşinci Fâtımî Halife/İmamı Azîz-Billâh
16. Altıncı Fâtımî Halife/İmamı EbûʿAlî el-Mansûr el-Hâkim bi-EmrʿAllâh (Dürzîler'in ortaya çıkışı)
17. Yedinci Fâtımî Halife/İmamı Zâhir el-Fâtımî
18. Sekizinci Fâtımî Halife/İmamı Müstansır-Billâh el-Fâtımî
19. Dokuzuncu Fâtımî Halife/İmamı Musta‘lî-Billâh el-Fâtımî
20. Onuncu Fâtımî Halife/İmamı Âmir-Biahkâmillâh (Hâfızîlik)
21. Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım (Davudî İsmâiliyye, Süleymânî, Kutbî, ve Alavî Buhralarda "Gizlenen son imâm" olarak bilinir. İsnâaşeriyye'deki Mehdî'nin rôlünü üstlenen İmamdır.)
Mustâ‘li ezânı
[değiştir | kaynağı değiştir]Fâtımîler/İsmâîliyye/Davudî Bohra'ya göre Eşhedü enne Aliyyen veliyyullah ("Ali’nin Allah’ın dostu olduğuna şehâdet ederim") cümlesi ezânda söylenir ama ikâmede yer almaz ve "Eşhedü enne Muhammeden resûlullah" şeklinde ikişer defa tekrarlanır.
Ayrıca "Muhammedun -ve- Ali-un Khayr-ul-beşer ve itrât-u- humâ Khayr-ul-itâr" (Muhammed ve Ali en yüce insanlar ve onların soyları da en yücelerdendir.) denir. Yedinci kısımdaki "Hayye alâ hayri’l-amel" ifadesinden den sonra Fâtımîler'den beri "İki" kez tekrarlanır. (İkâmede ise bunun yerine yine İki defa "Kad kāmeti’s-salâh" denir).
Bundan başka, Rasūlu l-Lāh'ın ölümünden sonra Ezan-ı Muhammed‘îyye'den çıkarılan "Hayye alâ hayri’l-amel" de yüksek sesle, Muhammed Nebi'nin sünnetine uygun şekilde İki kez söylenir.
Okudukları ezân'ın tamamı aşağıdaki şekildedir:
| Kere | Arap Yazısı | Transliteration | Tercümesi[10] |
|---|---|---|---|
| 4x | الله أكبر | Allāhü ekber | Allah en büyüktür |
| 2x | أشهد أن لا إله إلا الله | Eşhedü en lâ ilâhe illallah | Allah’tan başka tanrı olmadığına şehâdet ederim |
| 2x | أشهد أن محمدا رسول الله | Eşhedü enne Muhammeden resûlullah | Muhammed’in Allah’ın elçisi olduğuna şehâdet ederim |
| 2x | اشهد ان مولانا عليا ولي الله | Eşhedü enne Aliyyen veliyyullah | Ali’nin Allah’ın dostu olduğuna şehâdet ederim |
| 2x | حي على الصلاة | Hayye ale’s-salâh | Haydi namaza |
| 2x | حي على الفلاح | Hayye ale’l-felâh | Haydi kurtuluşa |
| 2x | حي على خير العمل | Hayye alâ hayri’l-amel | Amelin hayırlısına geliniz |
| 2x | محمد و علي خير البشر و عطرة هما خير عطر | Muhammedun -ve- Ali-un Khayr-ul- beşer ve itrât-u- huma khayr-ul-itar[11] | Muhammed ve Ali en yüce insanlar ve onların soyları da en yücelerdendir |
| 2x | الله أكبر | Allāhü ekber | Allah en büyüktür |
| 2x | لا إله إلا الله | Lâ ilâhe illallah | Allah’tan başka tanrı yoktur |
Mustâlîliğin İsmaililik soy ağacındaki konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]| 2. İmâm Hüseyin | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3. İmâm Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4. İmâm Muhammed el-Bakır | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| İmamet | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 5. İmâm Câ'fer-i Sâdık | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Not: Mustafa Ali (Mustâ‘lî)
- ^ "Patani Bohras". 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2014.
- ^ N. Hanif. Islamic concept of crime and justice: social religious and economic. Crime and justice, Volume 2 . Sarup & Sons, 1999. ISBN 81-7625-063-5, ISBN 978-81-7625-063-4. Pg 283 14 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Who is new Syedna? Trouble brews as half-brother stakes claim | The Indian Express". indianexpress.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
- ^ "Succession war breaks out in Syedna Mohammed Burhanuddin's family | Latest News & Updates at DNAIndia.com". dnaindia.com. 24 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
- ^ Rizwan Mawani (30 Ocak 2014). "The Intricacies of Succession: Two Claimants Emerge for Dawoodi Bohra Leadership | Rizwan Mawani". Huffingtonpost.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2014.
- ^ "A perilous transition" (Rusça). Mumbai Mirror. 24 Ocak 2014. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2014.
- ^ "Dawoodi Bohra succession issue: former chief justice pledges allegiance to Syedna's uncle". Hindustan Times. 31 Ocak 2014. 8 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2014.
- ^ "Hindistan Davûdî-Tâyyîbî-Mustâ'li-İsmâ'îlîleri (Vedâ Âyin-î Cemi)". 31 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2014.
- ^ Alıntı: Adhan and Iqamah 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Fâtımîler Hâlifeliği Devri'nde eklenen kısım.
