Momçil
| Momçil | |
|---|---|
| |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | y. 1305[1] |
| Ölüm | 7 Temmuz 1345 Peritheorion |
| Mesleği | Eşkıya, askeri lider |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Bizans İmparatorluğu Sırbistan Krallığı/İmparatorluğu
|
| Hizmet yılları | 1341–1344 |
| Çatışma/savaşları | Bizans iç savaşı |
Momçil (Bulgarca: Момчил, Yunanca: Μομ[ι]τζίλος or Μομιτζίλας,[2] Sırpça: Момчило / Momčilo; y. 1305 – 7 Temmuz 1345), 14. yüzyılda yaşamış bir Bulgar eşkıya[3][4][5][6][7][8] ve yerel liderdi. Bulgaristan, Bizans ve Sırbistan sınırındaki bir haydut çetesinin üyesi olan Momçil, Bizanslılar tarafından paralı asker olarak işe alındı. Tarafları birbirine düşürdüğü 1341-1347 Bizans iç savaşına çıkarcı bir şekilde dahil olarak Rodop Dağları ve Batı Trakya'da geniş bir bölgenin yerel lideri oldu.
Momçil, hem Türklere hem de Bizanslılara karşı eşkıyalık hareketleri göstermiştir. Türk gemilerini ateşe vermiş ve o dönemdeki başlıca rakiplerinden biri olan İmparator VI. İoannis'u neredeyse öldürmeyi başarmıştır. Buna rağmen, 1345 yılında bir araya gelen Bizans-Türk ordusu tarafından yenilgiye uğratıldı ve öldürüldü. Türklere karşı muhalefeti nedeniyle, popüler Güney Slav efsanesinde Balkanlar'daki Türk istilasına karşı bir savaşçı olarak hatırlanmaktadır.
Eşkıyalık dönemi ve Bizans iç savaşındaki rolü[değiştir | kaynağı değiştir]
Çağdaş ve yakın çağdaş kayıtlar Momçil'i fiziksel olarak "heybetli", "iki adam uzunluğunda" ve bir Türk şairin sözleriyle "minareye benzeyen" biri olarak tanımlamaktadır. Bir kaynağa göre Momçil, o dönemde Rodop ve Pirin dağları arasında kalan "Bulgar ve Sırpların sınır bölgesi"nin bir yerlisiydi. Momçil'in bu bölgede doğduğu iddiası, isminin o bölgedeki en popüler erkek ismi olduğunu gösteren 15. yüzyıl Osmanlı kayıtları ile güçlendirilebilir. Momçil'in doğumunu belirli bir yere, örneğin Istranca'daki Fakia köyüne bağlayan birkaç efsane vardır, ancak bununla ilgili bir kanıt yoktur.[9][10]
Bulgar yetkililer tarafından zulme uğrayan Momçil, 1341'den bir süre önce[10] Bizans İmparatorluğu'na kaçtı. İmparator III. Andronikos Palaiologos'un (hükümdarlık dönemi 1328-1341) hizmetine paralı asker olarak kabul edildi ve daha önce yağmaladığı bölgeleri korumakla görevlendirildi. Ancak haydutluk faaliyetlerini sona erdirmedi. Momçil düzenli olarak Bulgar topraklarına akınlar düzenledi ve bu da Bizans-Bulgar ilişkilerini olumsuz etkiledi. Bizanslılar tarafından istenmeyen ve "Bulgarlar için tiksinç birisi" haline gelen Momçil, Bizans ordusunu terk etti ve Sırbistan'a kaçarak Sırp kralı Stefan Duşan'a hizmet etti.[11][12] Sırbistan'da hem Bulgar hem de Sırplardan oluşan 2.000 adamdan oluşan bir ordu kurdu.[13]
Momçil, 1341-1347 Bizans iç savaşı sırasında muhtemelen 1342'de Sırbistan'a kaçışı sırasında V. İoannis'in (hükümdarlık dönemi 1341-1354) ordusunun yanında savaşa katıldı.[13] 1344'te Umur Bey'in Türk kuvvetleriyle birlikte V. İoannis'e yardım etti.[13][14] Momçil bu savaşta herhangi bir tarafta yer almak yerine kendi çıkarları için savaştı.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Momçil, 1344 yazında savaştan ayrıldı. Kendisini Rodop Dağları ve Ege kıyılarında bağımsız bir hükümdar ilan etti. Ordusuyla birlikte kendi topraklarının başkenti olan İskeçe'yi ele geçirdi.[14][15][16] 1345'te VI. İoannis ve Aydınoğulları Beyliği beyi Umur Bey ile karşı karşıya geldi. Momçil, kendisini affetmesi için Bizans imparatoru VI. İoannis'e yalvardı ancak imparator onu bağışlamayı reddetti.[17] Peritheorion Muharebesi'nde ağır bir yenilgi aldı ve Umur Bey'in askerleri tarafından katledildi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Андреев (1999), p. 286
- ^ Soulis (1984), s. 259.
- ^ Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, ISSN 0584-987X, Franjo Barišić, Naučna knjiga, 1986, str. 454: Полазећи од вести Јована Кантакузина, историчари су без резерве прихватали да је Момчило био Бугарин.
- ^ Pjesme junačke srednijijeh vremena. Srpske narodne pjesme, Vuk Stefanović Karadžić, R. Aleksić, Prosveta, 1958, str. 597.Постојао је један Момчило, Бугарин по рођењу, велики насилник у доба Душаново, одметник и од Срба и од Византинаца.
- ^ Život epske pesme: Ženidba kralja Vukašina u krugu varijanata, Lidija Delić, Zavod za udžbenike, 2000, str. 93: Незнатног рода и вероватно пореклом Бугарин, рано је почео хајдуковати на српско-бугарској граници.
- ^ Prince Marko: The Hero of South Slavic Epics, Tanya Popovic, Syracuse University Press, 1988, 0815624441, p. 25: ...it is generally accepted he was a Bulgarian... ...p. 45. The historical Momcilo, a Bulgarian, who was somewhere between an outlaw and a lord...
- ^ Kazhdan, Alexander, ed. (1991), "Momčilo", Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, pp. 1390–1391, 978-0-19-504652-6
- ^ Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, 978-0-472-08260-5 pp. 303-305.
- ^ Андреев (1999), p. 282
- ^ a b Павлов (2005)
- ^ Kazhdan (1991), p. 1390
- ^ Soulis (1984), s. 149
- ^ a b c Андреев (1999), p. 283
- ^ a b Fine (1994), p. 304
- ^ Kazhdan (1991), pp. 1390–1391
- ^ Soulis (1984), p. 150
- ^ Андреев (1999), pp. 285–286
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Андреев, Йордан; Лазаров, Иван; Павлов, Пламен (1999). Кой кой е в средновековна България [Who is Who in Medieval Bulgaria] (Bulgarca). Петър Берон. ISBN 978-954-402-047-7.
- Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, ISBN 978-0-472-08260-5
- Kazhdan, Alexander, (Ed.) (1991), "Momčilo", Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, ss. 1390-1391, ISBN 978-0-19-504652-6
- Павлов, Пламен (2005). "Родопският юнак Момчил и цар Иван Александър" [The Rhodopean hero Momchil and Tsar Ivan Alexander]. Бунтари и авантюристи в средновековна България [Rebels and Venturers in Medieval Bulgaria] (Bulgarca). Varna: LiterNet.
- Soulis, George Christos (1984), "Momčilo", The Serbs and Byzantium during the Reign of Tsar Stephen Dušan (1331–1355) and his Successors, Dumbarton Oaks, ss. 149-150, ISBN 0-88402-137-8
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Who was Duke Momcilo?, Dusko Lopandic, No 3114, 2011 (Sırpça)
