Miheil Cavahişvili
| Miheil Cavahişvili მიხეილ ჯავახიშვილი | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 20 Kasım 1880 Tiflis, Gürcistan |
| Ölüm | 30 Eylül 1937 (56 yaşında) Tiflis |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Gürcü |
Miheil Cavahişvili (Gürcüce: მიხეილ ჯავახიშვილი; d. 20 Kasım 1880, Tiflis - ö. 30 Eylül 1937, Tiflis), Gürcü yazar.
20. yüzyıl Sovyet dışı Gürcü romanının kurucularından biridir. İlk öyküsü 1903 yılında yayımlanmasına karşın, sonraki yapıtlarını 1920'lerde yazmıştır. Önemli romanlarından biri olan Kvaçi Kvaçantiradze Türkçeye çevrilmiş ve 2017'de Madrabaz Kvaçi adıyla yayımlanmıştır.[1][2]
Miheil Cavahişvili, 1921-1924 yıllarında, Bolşevikler tarafından işgal edilmiş olan Gürcistan’ın bağımsızlığını geri kazanması için verilen ulusal mücadelenin önderlerinden biri olarak da bilinir.[3] 1937'de, Büyük Temizlik sırasında kurşuna dizilerek öldürülmüştür.[4]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]20 Kasım 1880'de Tiflis'in güneyinde yer alan Şerakva köyünde doğdu.[5] Doğduğunda Adamaşvili soyadını taşıyordu. Bu soyadı ailesi bir kan davası yüzünden almıştı ve yazar ilk öyküsünden itibaren Cavahişvili soy adını kullandı. Kırım'da bağcılıkla ilgili bir yüksek okulda öğrenim görürken ailesinin uğradığı bir trajediden dolayı okulu yarıda bıraktı. Soyguncular annesini ve kız kardeşini öldürmüşlerdi. Kısa bir süre sonra da babası hayata veda etti. Bunun üzerine 1901 yılında Gürcistan’a döndü. Daha sonra gazeteciliğe başladı. Yazılarında Çarlık yönetimini sert biçimde eleştiriyordu. Ağır baskılara uğrayınca 1907’de ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Bir süre Avrupa ülkelerinde dolaştı. 1903-1908 arasında birkaç öykü daha kaleme almıştı. 1909’da sahte pasaportla Gürcistan’a geri döndü. 1910 yılında tutuklanarak sürgüne gönderildi. 1913 yılına kadar Rostov-na-Donu’da yaşadı ve o yıl ülkesine geri döndü. Bolşeviklerin Gürcistan’ı işgaline karşı direnen ulusal hareketin öncülerinden biriydi. Bundan dolayı 1923’te tutuklanıp idam cezasına çarptırıldı. Yazarlar Birliği’nin araya girmesiyle altı ay sonra serbest bırakıldı. Büyük Temizlik sırasında, 14 Ağustos 1937’de tutuklandı. 30 Eylül’de kurşuna dizildi. Kısa bir süre sonra erkek kardeşini de kurşuna dizdiler ve Miheil Cavahişvili'nin karısını sürgüne yolladılar.[6]
Yapıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]Miheil Cavahişvili'nin ilk öyküsü 1903'te yayımlandı ve "Çançura" adını taşıyan bu öyküyle büyük bir başarı kazandı.[7] On beş yıllık aradan sonra, Cavahişvili Tkis Katsi (1923; “Orman İnsanı”) adlı romanını yazdı. Yazar asıl önemli eserlerini 1920 yıllarda verdi. "Lambalo da Kaşa” (“Lambalo ve Kaşa”), “Kbaçam Daigviana” (Kbaça Geç Kaldı), “Martali Abdula” (Haklı Abdullah), “Ori Ganaçeni” (İki Hüküm), “Mitsis Kivili” (Toprağın Çağrısı) gibi uzun öykülerini bu yıllarda kaleme aldı. Bu öykülerin dışında, 20. yüzyıl Gürcü edebiyatının Sovyet dışı en iyi romanları sayılan Kvaçi Kvaçantiradze (1924), Cakos Hiznebi (1925; Cako'nun Mültecileri), Tetri Sakelo (1926; Beyaz Yaka), Givi Şaduri (1928) adlı yapıtlarını bu yıllarda kaleme aldı. Tarihi romanı Arsena Marabdeli'yi 1933-1936 arasında tamamladı. 1936'da Sosyalist gerçekçi romanı Kalis Tvirti (Kadının Yükü) yayımlanınca, Bolşevik aktivistlerin ağır eleştirilerine maruz kaldı. Yazar işkence gördü ve ertesi yıl kurşuna dizilerek idam edildi.
Çançura
[değiştir | kaynağı değiştir]Çançura (Gürcüce: ჩანჩურა), Gürcü yazar Miheil Cavahişvili'nin ilk öyküsü. 1903 yılında Tsnobis Purtseli adlı gazetede yayımlanmıştır.[8]
Öykünün konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Çançura, Tiflis'in semtlerinden birinde yaşayan sıradan bir dilencidir. Bazen çalarak, bazen dilenerek hayatta kalır. Bu arada yaşadığın semtin alay konusudur. Bir kasabın oğlu olan Artuşa peşine takılıp sürekli Çançura ile alay eder. Çançura fırıncı Simona'nın yanına sığınmış, ondan yatacak yer ve kuru ekmek yardımı alır. Bir gün Artuşa köpeği ile Çançura'yı kavgaya tutuşturur; aralarına akciğer atar ve manzarayı seyretmeye başlar. Kavgayı köpek kazanır; Çançura ise ağır yaralanır. Köpek ile Çançura'yı ayıran jandarma onu hastaneye götürür. Ancak Çançura ertesi gün ölür.
Öykü kişileri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çançura – Öykünün baş kişisi, dilenci.
- Artuşa – Kasabın oğlu.
- Simona – Fırıncı.
- Petrov – Polis memuru.
Romanları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kvaçi Kvaçantiradze (კვაჭი კვაჭანტირაძე, 1924; Madrabaz Kvaçi; 2017)
- Lambalo da Kaşa (ლამბალო და ყაშა, 1925; Lambalo ve Kaşa, 2018)
- Çakos Hiznebi (ჯაყოს ხიზნები, 1925; Cako'nun Mültecileri)
- Tetri Sakelo (თეთრი საყელო, 1926; Beyaz Yaka, 2020)
- Givi Şaduri (გივი შადური, 1928)
- Arsena Marabdeli (არსენა მარაბდელი, 1933-36)
- Kalis Tvirti (ქალის ტვირთი, 1936; Kadının Yükü)
Öyküleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çançura (ჩანჩურა,1903)
- Bir Sonbahar Gecesi (შემოდგომის ღამე, 1903)
- Çizmeci Gabo (მეჩექმე გაბო, 1904)
- Çekirdeğin Düğünü (კურკას ქორწილი, 1906)
- Şeytanın Taşı (ეშმაკის ქვა, 1908)
- Orman İnsan (ტყის კაცი, 923)
- Altın Diş (ოქროს კბილი, 1925)
- Açgözlü (მუსუსი, 1925)
- Kbaça Geç Kaldı (ყბაჩამ დაიგვიანა, 1925)
- Haklı Abdullah (მართალი აბდულაჰ, 1925)
- İki Hükm (ორი განაჩენი, 1925)
- Dimo Dede (პაპა დიმო, 926)
- Tavşan (კურდღელი, 1927)
- İki Evlat (ორი შვილი, 1927)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Madrabaz Kvaçi". 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2017.
- ^ "Şey'leri Şey Eden Kvaçi" - İrem Civelek". 19 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2017.
- ^ "Madrabaz Kvaçi". 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2017.
- ^ "სტალინური სიები საქართველოდან: "ჯავახიშვილი მიხეილ საბას ძე" (Gürcistan'dan Stalin listesi: "Miheil Cavahişvili Sabas dze") (Gürcüce)". 7 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ "Şeytanın Taşı". www.chveneburi.net. Chveneburi.net Kitap tanıtımı, 13,.6.2004. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016.
- ^ ""მიხეილ ჯავახიშვილი (1880 – 1937)" / "Miheil Cavahişvili" (1880-1937) (Gürcüce)".
- ^ ""პერსონაჟთა სახეები მიხეილ ჯავახიშვილის შემოქმედებაში" ("Miheil Cavahişvili'nin Eserlerindeki Kişilerin Tasvirleri") (Gürcüce)".
- ^ " მიხეილ ჯავახიშვილი (Miheil Cavahişvili)". 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2017.
