İçeriğe atla

Mesrop Maştots Caddesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mesrop Maştots Caddesi üzerine bakış (2008).
Caddenin Erivan'daki konumunu gösteren harita.
Caddenin güneyinden kuzeyine doğru bakış. Ermenistan Ana heykeli arka planda görünebilir.
Caddedeki "Pak Şuka" kapalı çarşı binasının ön planı.
Elektrik fiyatlarının yükselişine tepki olarak 26 Haziran 2015 tarihinde Mesrop Maştots Caddesi'nde yer alan oturma protestosu.

Mesrop Maştots Caddesi (Ermenice: Մաշտոցի պողոտա, Maştots'i poğota; Rusça: Проспект Месропа Маштоца, Prospekt Mesropa Maştotsa) ya da kısacası Maştots Caddesi, Ermenistan'ın başkenti Erivan'ın başlıca trafik yollarındandır. Erivan'ın merkez ilçesi olan Kentron'da bulunan Zafer Köprüsü'nün güneyinden Matenadaran yakınlarına kadar geçmektedir.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermeni alfabesinin mucidi ve Ermeni kültürünün başlıca şahıslarından biri olan rahip Mesrop Maştots'un onuruna caddeye "Mesrop Maştots Caddesi" ismi verildi. Ancak Sovyet dönemi (1924-1990) boyunca caddeye önce "Lenin Caddesi" (Prospekt Lenina), sonra "Stalin Prospekti" (Prospekt Stalina) ismi verildi.[1] Stalin'in ölümünün ardından isim tekrar Lenin olarak değiştirildi.[2] Günümüzde birçok Erivanlı arasında halk dilinde hala "prospekt" ('cadde' sözcüğünün Rusça karşılığı) olarak bilinir.

Erivan'ın büyük ölçekli yeniden inşası, akademisyen Aleksandr Tamanian tarafından hazırlanan kentin genel planına göre gerçekleştirildi.[3] Tamanian, Mesrop Maştots Caddesi'nin yanı sıra Abovyan Sokağı ile Nalbandyan Caddesi'nin Ağrı Dağı'na doğru bakan yönde inşa edilmesini öngördü.[4] Caddenin Lenin Meydanı (günümüz Cumhuriyet Meydanı)'ndan geçmesi de planlandı. Genel şehir planına Nalbandyan Caddesi'ndeki Halk Komiserliği binasının inşası dahil edilmesiyle Mesrop Maştots Caddesi dahil olmak üzere tüm şehir merkezin yeniden inşası 1920'li yıllar boyunca gerçekleşti.[5] Şehir merkezinin yeni tasarımıyla eski Erivan'dan geri kalan tek eksen aslında Astafyevskaya Caddesi (günümüz Abovyan Sokağı)'dir. Merkezdeki sokak ağı tamamen yenilendi, eski binalar ise yıkıldı.

Cadde, büyük ölçüde genişletilen ve düzleştirilen Sundukyan Sokağı'nın üstünden geçti. İnşanın Sovyet egemenliği altında yer almasıyla şehir merkezindeki çoğu cami ve bazı kiliseler ortadan kaldırıldı.[4] 1760'larda kurulan Gök Cami, eski sokaktan korunan tek mimari anıtlardan biridir, fakat kendisi de Sovyet döneminde Erivan şehrinin müzesi olarak kullanıldı. Ancak 1999 yılında İran hükûmetinin yatırımıyla onarılıp tekrar bir camiye dönüştürüldü.[6]

1945'te caddenin sonundan çıkan Zafer Köprüsü kuruldu. 1952 yılında ise "Pak Şuka" olarak bilinen bir kapalı çarşı binasının yapımı, mühendis Hamazasp Arakelyan ve mimar Grigor Ağababyan tarafından tamamlanmıştır.[6][7]

1950'de Stalin adına, caddenin sonunda bulunan yüksek bir tepede heykeltıraş Sergey Merkurov ile mimar Rafael İsraelyan'ın birlikte tasarladığı görkemli bir anıt dikildi.[8] 1959'da Stalin anıtının bulunduğu yerde Matenadaran (antik el yazmaları enstitüsü) kuruldu. 1962'de Stalin'in heykeli yerinden kaldırıldı ve 1967'de bunun yerine Ermenistan Ana heykeli dikildi.

1972'de caddede Modern Sanat Müzesi kuruldu. 1976'da Surb Sargis (Aziz Sargis) Kilisesi onarılıp yeniden inşa edildi.

1990'da Sovyet döneminin sonuna doğru caddenin ismi "Lenin Caddesi"'nden "Mesrop Maştots Caddesi" olarak değiştirildi. Bu cadde ile kesişen ve Lenin'in takipçisi Sergey Kirov adına adlandırılan eski "Kirov Caddesi"'nin ismi ise, simgesel olarak Rahip Mesrop Maştots'un müriti Koryun adına "Koryun Caddesi" olarak değiştirildi.[2][9] Eski komünist liderlerin isimlerini tarihi Ermeni Hristiyan şahısların isimleriyle değiştirme eğilimi kapsamında ayrıca Mesrop Maştots Caddesi'nin başladığı noktayla kesişen caddenin ismi, Mesrop Maştots'un önemli selefi olan Aydınlatıcı Grigor olarak değiştirildi.[2]

2006'da, Erivan Operası'nın arkasında ve Maştots Caddesi'nde bulunan meydana, Jacques Chirac ve Robert Koçaryan tarafından "Fransa Meydanı" ismi verildi.

1 Ocak 2012 tarihinde Pak Şuka kapalı çarşı binası tadilat için kapatıldı.[7] Binanın kapatılması, sözde yasadışı olduğu gerekçesiyle hem mimarlar hem de aktivistler tarafından eleştirilmiş[6][10] ve 70 satış elemanın iş kaybına mal olmuştur.[7] 7 Ekim 2013 tarihinde tekrar kamuya açıldı.[10]

Günümüzde

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mesrop Maştots Caddesi, Erivan'ın en yoğun sokaklarından biri sayılır.[4] Caddenin üstündeki tarihi ve turistik abidelerin yanı sıra birçok restoran, kafe ve alışveriş mağazası bulunmaktadır. Caddenin üstünde 4 farklı otobüs durağı var ve caddeden geçen 12 farklı otobüs güzergâhı vardır.[11][12] Cadde, düzenli olarak politik gösteri ve protesto alanı olarak işlev görmektedir.[13][14][15][16][17]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Mashtots Avenue ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Literatür

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Grigoryan, A.; N. Stepanyan (1985). "Ереван, Гарни, Гегард, Эчмиадзин, Аштарак". Yayımcı: Искусство. Sayfa 207.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Тот самый Проспект". Ноев Ковчет, Noyev Kovçet. Eylül 2006. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2016. 
  2. ^ a b c Baïburin, A. K. Russian Cultural Anthropology After the Collapse of Communism. Routledge. s. 255. 
  3. ^ Mikaelyan, Karen. "Феномен Еревана". Новое Время, Novoye Vremya. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2016. 
  4. ^ a b c Jones, A. (1 Nisan 2016). Lonely Planet. Georgia, Armenia and Azerbaijan. Lonely Planet. 
  5. ^ Grigoryan, Mark. "Главная площадь: от Наркомзема до…". Новое Время, Novoye Vremya. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2016. 
  6. ^ a b c Holding, Deirdre (2014). Armenia: with Nagorno-Karabakh. Bradt. ss. 139-140. 
  7. ^ a b c Sanentz, Arman (10 Eylül 2012). "Yerevan's 'Pak Shuka': An Iconic Market's Uncertain Future". The Armenian Weekly. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016. 
  8. ^ Rubyençika, İ. "Памятник Сталину в Ереване". ТАСС. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2016. 
  9. ^ Abrahamian, Levon. Armenian identity in a changing world. Mazda Publishers. s. 48. 
  10. ^ a b Mkrtchian, Anush (7 Ekim 2013). "Yerevan Markets Reopens After Controversial Renovation". Azatutyun. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016. 
  11. ^ "Yerevan city transport routes". WikiRoutes. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016. 
  12. ^ "Travel & Transportation. Bus Schedule". Armenia Information. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016. [ölü/kırık bağlantı]
  13. ^ "Armenian Police, Nationalists Clash". Radio Free Europe-Radio Liberty. 5 Kasım 2013. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016. 
  14. ^ "Activists Clash with Police on Guy Fawkes Day". The Armenian Weekly. 5 Kasım 2013. 2 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016. 
  15. ^ Avedissian, Karen (6 Temmuz 2015). "The power of Electric Yerevan". Open Democracy. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016. 
  16. ^ "Yerevan Crisis in Pictures". Institute for War and Peace Reporting. 21 Temmuz 2016. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016. 
  17. ^ "Anti-Russian rally held in Armenia". News.Az. 21 Eylül 2016. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mesrop_Maştots_Caddesi&oldid=32579984" sayfasından alınmıştır