Ermeni alfabesi
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ermeni alfabesi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tarihçe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
| Ermenice tarihi |
|---|
| dizisinin bir parçası |
|
|
Ermeni abecesi Ermenice'nin Latin abecesinde yazımı |
Ermeni alfabesi (Ermenice: Հայոց այբուբեն - hayots' aybuben), Ermenicede kullanılan 38 harfli alfabedir. Ermenistan'da, Diaspora'daki Ermeni okullarında, kiliselerde, gazetelerde kullanılır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ermeni alfabesi, 405 yılında Mesrop Maştots tarafından geliştirilmiştir.[1] 19. yüzyıla kadar Klasik Ermeni edebiyat dilinin yazımında kullanılırken, 19. yüzyıldan beri Ermeni alfabesi aynı zamanda gelişen iki çağdaş lehçede, Batı Ermenicesi ile Doğu Ermenicesinde kullanılmaktadır.
Alfabe
[değiştir | kaynağı değiştir]| Harf | Ad | Sözleyiş (UFA) | Türkçe çevirisi | Sayısal değer | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Geleneksel yazım | yeniden şekillenmiş yazım | Sözleyiş | Klasik Ermenice | Doğu Ermenicesi | Batı Ermenicesi | Klasik Ermenice | ||||
| Klasik Ermenice | Doğu Ermenicesi | Batı Ermenicesi | ||||||||
| Ա ա | այբ | [ayb] | [aɪpʰ] | [ɑ] | a | 1 | ||||
| Բ բ | բեն | [ben] | [pʰɛn] | [b] | [pʰ] | b | 2 | |||
| Գ գ | գիմ | [gim] | [kʰim] | [g] | [kʰ] | g | 3 | |||
| Դ դ | դա | [da] | [tʰɑ] | [d] | [tʰ] | d | 4 | |||
| Ե ե | եչ | [jɛtʃʰ] | [ɛ], sözcüğün başında [jɛ]1 | e | 5 | |||||
| Զ զ | զա | [za] | [z] | z | 6 | |||||
| Է է | է | [ɛː] | [ɛ] | [ɛː] | [ɛ] | ē | 7 | |||
| Ը ը | ըթ | [ətʰ] | [ə] | ə | 8 | |||||
| Թ թ | թո | [tʰo] | [tʰ] | t' | 9 | |||||
| Ժ ժ | ժէ | ժե | [ʒɛː] | [ʒɛ] | [ʒ] | j | 10 | |||
| Ի ի | ինի | [ini] | [i] | i | 20 | |||||
| Լ լ | լիւն | լյուն | [lʏn]2 | [l] | l | 30 | ||||
| Խ խ | խէ | խե | [χɛː] | [χɛ] | [χ] | kh | 40 | |||
| Ծ ծ | ծա | [tsɑ] | [tsʼɑ] | [dzɑ] | [ts] | [tsʼ] | [dz] | ts | 50 | |
| Կ կ | կեն | [kɛn] | [kʼɛn] | [gɛn] | [k] | [kʼ] | [g] | k | 60 | |
| Հ հ | հո | [ho] | [h] | h | 70 | |||||
| Ձ ձ | ձա | [dzɑ] | [tsʰɑ] | [dz] | [tsʰ] | dz | 80 | |||
| Ղ ղ | ղատ | [ɫɑt] | [ʁɑtʼ] | [ʁɑd] | [l], or [ɫ] | [ʁ] | ł,gh | 90 | ||
| Ճ ճ | ճէ | ճե | [tʃɛː] | [tʃʼɛ] | [ʤɛ] | [tʃ] | [tʃʼ] | [ʤ] | ç | 100 |
| Մ մ | մեն | [men] | [m] | m | 200 | |||||
| Յ յ | յի | հի | [ji] | [hi] | [j] | [h]3, [j] | y | 300 | ||
| Ն ն | նու | [nu] | [n] | n | 400 | |||||
| Շ շ | շա | [ʃɑ] | [ʃ] | ş | 500 | |||||
| Ո ո | ո | [o] | [vo] | [o], sözcüğün başında [vo]4 | o | 600 | ||||
| Չ չ | չա | [tʃʰɑ] | [tʃʰ] | ç | 700 | |||||
| Պ պ | պէ | պե | [pɛː] | [peh] | [bɛ] | [p] | [pʼ] | [b] | p | 800 |
| Ջ ջ | ջէ | ջե | [ʤɛː] | [ʤɛ] | [tʃʰɛ] | [ʤ] | [tʃʰ] | c | 900 | |
| Ռ ռ | ռա | [rɑ] | [ɾɑ] | [r] | [ɾ] | rr | 1000 | |||
| Ս ս | սէ | սե | [sɛː] | [sɛ] | [s] | s | 2000 | |||
| Վ վ | վեւ | վեվ | [vɛv] | [v] | v | 3000 | ||||
| Տ տ | տիւն | տյուն | [tʏn] | [tiun]5 | [dʏn] | [t] | [tʼ] | [d] | t | 4000 |
| Ր ր | րէ | րե | [ɹɛː] | [ɹɛ]6 | [ɾɛ] | [ɹ]6 | [ɾ] | r | 5000 | |
| Ց ց | ցո | [tsʰo] | [tsʰ] | ts' | 6000 | |||||
| Ւ ւ | հիւն | N/A7 | [hiunn] | [w] | [v]8 | v | 7000 | |||
| Փ փ | փիւր | փյուր | [pʰʏɹ]9 | [pʰʏɾ] | [pʰ] | p' | 8000 | |||
| Ք ք | քէ | քե | [kʰɛː] | [kʰɛ] | [kʰ] | k' | 9000 | |||
| 13. yüzyılda eklendi | ||||||||||
| Օ օ | օ | [o] | [o] | ō | N/A | |||||
| Ֆ ֆ | ֆէ | ֆե | [fɛː] | [fɛ] | [f] | f | N/A | |||
| Sözcük | Geleneksel yazım | Yeniden şekillenmiş yazım | Klasik Ermenice | Doğu Ermenicesi | Batı Ermenicesi | Klasik Ermenice | Doğu Ermenicesi | Batı Ermenicesi | Klasik Ermenice |
Sayısal değer |
| Sözleyiş | ||||||||||
| Ad | Sözleyiş (UFA) | Türkçe çevirisi | ||||||||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Çiçek dürbünü: edebiyat ve kültür yazıları 9 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Talât Sait Halman, 320 syf., 2008.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sarı Güven, Melek (2019). "Ermeni Alfabesinin Dil, Din ve Kimlik Üçgeninde Tarihi Gelişimi". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 8 (4): 2713-2727. doi:10.15869/itobiad.597364. ISSN 2147-1185.
