Mçita Murutshi
 | |
|---|---|
 Abhazya'da Lazca olarak basılmış bir gazete: "Mç̌it̆a Murutsxi (Kızıl Yıldız)" | |
| Tür | Gazete |
| Muhabir | İskender Tsitaşi |
| Kuruluş tarihi | 7 Kasım 1929 |
| Dil | Lazca |
| Son yayım tarihi | Aralık 1929 |
| Genel merkez | Sohum, Gürcistan |
Mçita Murutshi ("Kızıl Yıldız"), İskender Tsitaşi ile Muhammed Vanilişi, Rıza Bibinoğlu, Helim Hazirişi ve Nazım Kurtoğlu tarafından 1929 yılında Abhazya'nın idari merkezi Sohum'da yayınlanmaya başlayan bir gazetedir.[1] Türkiye'de yaşayan Lazlar arasında dağıtılmak üzere yayılmanan Bolşevik yayın organı, ilk Lazca gazete olarak bilinir.[2][3][4]
Mçita Murutshi, Latin harflerine dayanan bir alfabeyle yayımlanmıştır. Ancak bu alfabe bugün kullanılmadığı için günümüzde gazetenin adı Lazca "Mç̆ita Muruʒxi", Gürcüce "მჭითა მურუცხი" şeklinde yazılmaktadır.[5]
Mçita Murutshi'nin ilk sayısı, 7 Kasım 1929 tarihinde basılmıştır. Yeni geliştirilmiş olan Laz alfabesiyle gazetenin Abhazya Komünist Partisi Merkez Yürütme Kurulunun yayın organı olduğu belirtilmiş ve sağ üst köşesinde “Bütün dünyanın proleterleri birleşin” şeklindeki Marksist slogana yer verilmiştir. Sohumi’deki adresi verilirken gazetenin adı Rusça "мчита муруцхи" şeklinde yazılmıştır. Gazetenin fiyatı 5 Kapik olarak belirlenmişti.[6]
Mçita Murutshi, Türkiye'de yaşayan Lazlar arasında Bolşevizmin yaymak amacıyla çıkarılmış bir yayın organıydı. Nitekim gazetenin yayıncılarından olan Muhammed Vanilişi'nin idaresinde gazete Türkiye'ye gizlice sokuluyordu. Türkiye ile SSCB arasında, akrabaların birbirlerini ziyaret etmek amacıyla geliş gidişlerin kolay olduğu bu dönemde Muhammed Vanilişi'nin kendisinin de gazeteyi gizlice Türkiye'ye soktuğu ve Lazlara ulaştırdığı bilinmektedir.[7] Bunun üzerine Mçhita Murutsxi "zararlı" bir yayın sayılmış, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in de imzasını taşıyan bakanlar kurulu kararıyla gazete Türkiye'de yasaklanmıştır.[8]
Mçita Murutshi, sadece iki sayı yayınlanmıştır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Mç̆ita Muruʒxi gazetesinin 1. sayısının ilk sayfası -
Mç̆ita Muruʒxi gazetesinin 1. sayısının ikinci sayfası -
Mç̆ita Muruʒxi gazetesinin Türkiye'de yasaklanmasına dair karar.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Mçhita murucxi", 1. sayı
- ^ "სარფი" (Sarpi), Batum, 2015, s. 247 ISBN 978-9941-460-17-3
- ^ "Bir Laz Aydını: İskender Tzitaşi". artvinden.com. 4 Mart 2018. 14 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2019.
- ^ "Türkiye'nin ilk lazca gazetesi çıktı". Evrensel. 11 Eylül 2013. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023.
- ^ "სარფი" (Sarpi), Batum, 2015, s. 247 ISBN 978-9941-460-17-3
- ^ "Mçhita murucxi", 1. sayı
- ^ "სარფი" (Sarpi), Batum, 2015, s. 268 ISBN 978-9941-460-17-3
- ^ "Bir bilim insanı, pedagog, düşünür ve idealist bir Laz: İskender Tzitaşi". jinepsgazetesi.com. 1 Kasım 2015. 11 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2019.