Kanije Kușatması (1600)
| Kanije Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı | |||||||||
 Kanije kalesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
.svg){kind=small} Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Damat İbrahim Paşa Lala Mehmed Paşa |
 Georg Paradeiser  | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 55-60.000 |
10.000 +40.000 (kurtarma ordusu) | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Hafif | Ağır | ||||||||
Kanije Kușatması, 1593-1606 Osmanlı-Kutsal Roma İmparatorluğu Savaşı'nda evre.
Sadrazam Damat İbrahim Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 10 Eylül-23 Ekim 1600 tarihleri arasında süren kuşatma sonucunda Kanije kalesini ele geçirdi.
Kuşatma öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı ordusu 1599-1600 kışını Belgrad'da geçirdi. Damat İbrahim Paşa, harekât için gerekli hazırlığı tamamlayıp, Kırım kuvvetleri ve İstanbul'dan beklenen yeniçerilerin katılmasından sonra, Ağustos başlarında Belgrad'dan hareket etti. İbrahim Paşa'nın harekât hedefi 1595 yılından beri Alman/Avusturya işgalindeki Estergon'u geri almaktı. Kuyucu Murad Paşa'ya ise keza Alman/Avusturya işgalindeki Babofça'ın geri alınması emredilmiş, Murad Paşa da kaleyi kısa sürede ele geçirmişti.
Ordu Ösek'e vardığında Damat İbrahim Paşa Peçuy'dan çağırdığı eski Budin Beylerbeyi Tiryaki Hasan Paşa'yla buluştu ve harp meclisinde müteakip harekât planı görüşüldü. Tiryaki Hasan Paşa Kanije kalesinde konuşlu Alman/Avusturya birliklerinin pek cüretkâr olduğunu ifadeyle, ordunun Estergon üzerine yürüdüğü takdirde, Kanije'deki kuvvetlerin karşı taaaruza geçerek Drava ve Sava nehirleri üzerindeki köprüleri yıkmak suretiyle ordunun cephe gerisini tehlikeye sokabileceğine dikkat çekerek önce Kanije'ni ele geçirilerek bu tehlikenin ortadan kaldırılmasını önerdi. Tiryaki Hasan Paşa'nın bu önerisi Serdar Damat İbrahim Paşa tarafından kabul edilince ordu Kanije'ye ilerledi. Kuzeyden gelebilecek bir taarruza karşı da Hasan Paşa Budin Beylerbeyi göreviyle Budin Muhafızlığına gönderildi (Beylerbeyi Süleyman Paşa bir baskına uğrayarak Almanlara esir düşmüştü).
Budin Beylerbeyliğini vekaleten yöneten Rumeli Beylerbeyi Lala Mehmed Paşa da Rumeli ordusu ve (ele geçirilen) Papa kalesindeki (Osmanlılara katılan) Fransız askerleriyle birlikte Kanije'ye yürüdü. Osmanlı ordusu 10 Eylül 1600'de kalenin önlerine gelerek kuşatma hazırlıklarına başladı ve 12 Eylül'de kaleyi tamamen muhasara etti.[1]
Kuşatma
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanije kalesini çevresinin bataklık olması nedeniyle topların ve birliklerin mevzilenmesi meşakkatli oldu. Kuşatma karşılıklı top atışlarıyla devam ederken, mücadeleriyi Türk ordusu lehine çeviren iki önemli gelişme oldu. Bunlardan birincisi, kaledeki 170 Türk esirinin barut deposunu canları pahasına havaya uçurmalarıydı. Nitekim; iki büyük kuleden biri de tamamen yıkılırken kaledeki garnizon top atışı yapamayıp uzun süre tüfek atışlarıyla yetindiler.[2]
İkinci kaydadeğer gelişme ise Budin'e taaruz etmeye hazırlanan 40.000 piyade ve süvariden oluşan Alman ordusunun kuşatmayı yarmak amacıyla Kanije'ye yönelmesi ve bu ordunun 8-12 Ekim 1600'deki muharebelerde Kırım atlılarının yaptığı süvari hücumu sonucunda Türk ordusuna mağlup olarak geri çekilmesiydi.[3]
Bu iki gelişmelerin ardından kuşatmadan kurtulma olasılığı azalan kale garnizonunun komutanı Georg Paradeiser'in vireyle teslim önerisi Damat İbrahim Paşa tarafından kabul edildi.[4] Alman garnizonu kaleyi sorunsu tahliye ederken, Türk askerleri 23 Ekim 1600 tarihinde Türk askeri Kanije'ye girdi ve 76 topla birlikte tüm mühimmatı da ele geçirdi.
Kuşatma sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaleden serbestçe çıkan Alman komutan Georg Paradeiser ve yanındaki öndegelenlerin bir kısmı kalenin Osmanlılara teslimi sebebiyle Avusturya'ya döndüğünde ölüm cezasına çarptırıldı.[5] Sözkonusu ceza 9 Ekim 1601'de infaz edildi.[6]
Osmanlılar Kanije'yi eyalete dönüştürerek Beylerbeyliğine Tiryaki Hasan Paşa'yı getirdiler. Zigetvar, Ösek, Sikloş ve Peçuy sancakları arpalık olarak bu yeni eyalete bağlandı. Osmanlı ordusu Berzence yakınlarında ordugâha geçti ve burada yeniden bir palanga inşa edildikten (Yenikale) sonra Ösek'e döndü ve kışlaklara dağıldı.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi - Osmanlı Devri - Osmanlı-Avusturya Harbi 1593-1606", Genelkurmay Basımevi (1985), s.127-128
- ^ "Mufassal Osmanlı Tarihi", İstanbul, Tan Basımevi, c.3, s.1653-1654
- ^ "M. McDonald, The Print Collection of Cassiano dal Pozzo. Part II, Architecture, Topography and Military Maps, 3 vols, London 2019, cat. no. 2769". 16 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024.
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Kanije" maddesi, Geza David, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (2001), c.24, s.307". 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024.
- ^ "Kanije Eyaleti İdarecileri", Aziz Altı & Salih Başkutlu, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos 2020, Sy.50, s.203
- ^ "Viyana Müzesi, Çevrimiçi Koleksiyon, Paaradeiser ve silah arkadaşlarının idamına dair gravür ("Hinrichtung des Hauptmannes Georg Paradeiser und seiner Gefährten am 9. Oktober 1601")". 16 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024.
- ^ "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi - Osmanlı Devri - Osmanlı-Avusturya Harbi 1593-1606", Genelkurmay Basımevi (1985), s.129